تاریخ بیهقی، یکی از متن­های مهم زبان فارسی است که به جز اهمیت­های تاریخی و جغرافیایی و ادبی و اجتماعی، از نظر شیوۀ نویسندگی نیز اهمیتی خاص دارد. نثر بیهقی ـ که دنبالۀ نثر استادش ابونصر مشکان است ـ ویژگی­هایی دارد که از یک سو با نثر دورۀ سامانی مرتبط است و از سوی دیگر، حلقۀ واسطه­ای است که به نثرهای فنّی می­پیوندد. علاوه بر این، ویژگی­هایی در آن هست که آن را از مشابهات خود ممتاز می­سازد. به جز که...

واژگان تاریخی همانند تاریخ بشر سرگذشت پرفرازونشیبی را پشت سر می گذارند و سرانجام، در هر حوزه تخصصی معانی و اطلاقات ویژه خود را می یابند. بسیاری از واژگان در حوزه تاریخ سیاسی ـ اجتماعی، بار معنایی و اجتماعی خاص خود را یافته، مجموعه آنها اصطلاحات دیوانی و اداری دوره های مختلف تاریخ ایران را پدید می آورد.   در این مقاله، لزوم گردآوری و شرح اصطلاحات دیوانی و اداری و تغییر معنایی این دسته از اصطلاحا...

فرمان مورد نظر،از معدود اسنادی است که از زمان حکومت افغانها در ایران باقیمانده است.این سند،متعلق به‌ اشرف افغان است و دارای سجع مهر و تاریخ به حکومت رسیدن وی در ایران می‌باشد و حاوی نکات مهمی از مسائل‌ اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی آن دوره و همچنین شیوهء حکومتگری افغانها در ایران،نحوهء برخورد آنان با عامهء مردم،اصناف و کسبه و اقلیت‌های مذهبی،و قوانین وضع کردهء آنان در خصوص ازدواج اقغانها با ایرانیان...

مجموعه ایالات و نواحی واقع در حیطه نفوذ و قلمرو سیاسی سلجوقیان، مطابق معیارِ میزان و سطح نفود و تأثیرگذاری نظام دیوانسالاری در آنها در سه نوعِ ایالات دیوانی، ایالات اقطاعی و ایالات تابعه قابل بررسی است. با تثبیت جایگاه حکومت سلجوقی در دوره سلطنت آلپ ارسلان به تدریج بخش مهمی از سرزمین ها و ایالات واقع در قلمرو سلجوقی در حوزه نفوذ و اداره مستقیم نظام دیوانسالاری قرار گرفت که این نوع ایالات را می تو...

پژوهش حاضر دارای دو بخش است؛ بخش نخست آن به فهرست اجمالی از شروط مشترک احراز منصب وزارت در آراء و آثار عالمان دینی و رجال دیوانی عصر عباسیان اختصاص یافته است و در بخش دوم میزان انطباق بین انتصاب ها با ویژگی ها و معیارهای لازم برای تصدی منصب وزارت، مورد بررسی قرار گرفته و سرانجام به این نتیجه دست یافته که بر رغم تاکید و توصیه سیاستمداران دیوانی مبنی بر شایسته سالاری و دقت در گزینش وزیران، خلفا ا...

دیوان رسالت، تنظیم کننده اسناد و مدارک دولتی و مسئول روابط دیپلماتیک مملکت خوارزم با سایر دول و از جمله دیوان‌های مهم دوره خوارزمشاهیان بود که رؤسای آن از بین دبیران و دانشمندان برجسته انتخاب می‌شدند. نامه‌ها و منشأت دبیران و رؤسای دیوان رسالت شامل: نامه‌های دیوانی، منشور، فتح‌نامه و سوگندنامه بود. از میان رؤسای مهم دیوانی می‌توان به رشید‌الدین وطواط اشاره کرد که علاوه بر انجام وظیفه در این سمت...

در این مقاله شرایطی را روی دستگاه‌های دینامیکی ‌قطعه‌ای هموار یک بعدی با یک نقطه‌ی ناپیوستگی فراهم می کنیم که وجود آشوب دیوانی برای آنها تضمین شود. درحقیقت نشان می‌دهیم که اگر یک نگاشت شبه بیکر توسیعی با دو شاخه و مشتق بزرگتر یا مساوی √2 باشد آنگاه دستگاه دینامیکی مرتبط با آن آشوبناک از نوع دیوانی است. برقراری چنین شرایطی روی دستگاه‌های دینامیکی‌ با بیش از یک نقطه‌ی ناپیوستگی لزوما این حکم را ن...

چکیده ندارد.

«شایسته‌سالاری» در نظام مدیریتی، از مسائل مهم اخلاق حرفه‌ای است که این مقاله به بررسی آن در دیوان رسائل دوره عباسیان می‌پردازد و با توجه به نوشته‌های نظریه‌پردازان آن روزگار در این‌باره، از پای‌بندی عملی به این ارزش گزارش می‌کند و به بازخوانی سیر تاریخی و اهمیت منصب دبیری و شروط به دست آوردن آن از دید عالمان و رجال دیوانی عصر عباسیان و میزان انطباق بین انتصاب‌ها با معیارهای دیوانی و منصب دبیری ...