محقق ترمذی و شمس تبریزی هر دو از مشایخ سلسلۀ مولویه محسوب می­شوند که مهمترین اقدام عملی آن­ها تربیت اندیشمندی وارسته به نام مولانا جلال­الدیّن است. غور و تأمل در کتاب «معارف» «محقق ترمذی» و «مقالات» «شمس تبریزی» نشان می­دهد که این دو عارف وارسته علی­رغم اختلاف در روش سلوک و بعضی از تعالیم، در بسیاری از اصول عرفانی مانند «وحدت وجود»، «ولایت»، «ریاضت» و «چله­نشینی» نظرات مشابهی دارند. محقق ترمذی د...

ملا رجبعلی تبریزی فیلسوف عصر صفوی اصفهان از جمله فیلسوفانی است که در بسیاری از اصول و مبانی حکمت متعالیه با صدرا مخالفت نموده. یکی از این اصول مسئله اشتراک لفظی یا معنوی وجوداست. تبریزی به شدت با اشتراک معنوی وجود مخالفت کرده و به اشتراک لفظی آن، میان واجب و ممکن قائل است.تبریزی سه گونه دلیل بر مدعای خود می آورد؛َ"عقلی"،"استناد به کلام حکماوعرفا"و"دلیل روایی". نوشتار حاضر ضمن ارائه دیدگاه وی در ...

پژوهش حاضر با هدف شناسایی اخلاق و عرفان و نسبت میان این دو، از دیدگاه مرحوم ملکی تبریزی، تدوین شده است. عرفان، در اسلام، علمی است که درباره ی مطلق هستی بحث می کند؛ البته در حکمت نظری و کلام نیز، در مورد علم به حقیقت هستی، بحث می شود؛ امّا در عرفان، از وصول انسان به پروردگار، تقرّبش به حق و حقیقت، تکامل انسان تا درجه ی یقین، رهایی او از هرگونه تقلید، و ترقّی او از علم و دانش به حقیقت، به مرتبه ...

شعر به جهت اهمیتی که در ثبت حوادث و وقایع تاریخی و مهم دارد در ادبیات از جایگاه والایی برخوردار می باشد؛ بدین سبب است که از قدیم گفته اند شعر دیوان عرب است، که شاعران در آن به بیان افتخارات قومی خود می پردازند. بر کسی پوشیده نسیت که خداوند در کتابش به شاعران اشاره کرده و به وصف خوبی ها و نیز ویژگی های بد این طائفه پرداخته است.اهل بیت علیهم السلام نیز شاعران را در مناسبت های گوناگون به سرودن ش...

سلسه بحث با بررسی تاریخی از غنا و موسیقی شروع می شود بعد صفت وماهیت و بعد اقوال مرور می گردد. باستان شناسان احتمال می دهند که انسان اولیه با استفاده از ابزار و آلات ساده اولیه آلات موسیقی را ساختند این سیر تاریخی شروع، بعد عرب و به فقهای عصر حاضر به چالش کشیده شده است. ادله بر حرمت غنا مستفیض است و بطرق مختلف روایت شده چه نزد عامه و چه نزد خاصه، و قول به اباحه و زخرف و باطل است.

اشکهای امام صادق (ع)     حجت الاسلام محمد سروش محلاتی 1   1- استاد حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه     خلاصه   طبق روایت معتبری در کافی، امام صادق (ع) ناراحتی و اندوه خود را با یکی از یاران نزدیک خویش مطرح می‌نماید. اندوه ایشان در مورد عدم اجرای حق در حکومت است، چرا که حرمتهای الهی همه شکسته‌اند و این قلب امام را به درد آورده است. ایشان با نقل نامه‌ای از امام علی (ع) که در...

 شعور شهروندی (6)   شعور داوری دینی       حجت الاسلام محمد سروش محلاتی 1   1- استاد حوزه علمیه قم و عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه     خلاصه   تبعیت از متخصص احکام دینی یعنی مجتهد، مانند مراجعه به هر متخصص دیگر، امری کاملاً عقلانی و منطقی است که تقلید نام نهاده شده است. آنچه در این میان مورد بحث است، قلمرو این تقلید و تبعیت می‌باشد. وقتی آن روش عقلانی و منطقی به درستی مورد تطبیق قرار گیرد...

از آن‌جا که تواتر روایات یکی از راه‌های اطمینان به صدور آن‌هاست، عالمان دانش درایه، پژوهش های دراز دامنی درباره آن انجام داده‌اند اما در باره یکی از گونه های نوپیدای آن با عنوان «تواتر اجمالی» تعریف جامع و مانعی ارائه نشده است. از عبارات آنان ، سه تعریف برای تواتر اجمالی قابل استفاده است: الف) روایات متعددی که نه در مدلول مطابقی بلکه در مدلول تضمنی یا التزامی با هم مطابقت دارند. ب) علم اجمالی ب...

اصلی ترین موضوع شعرغنایی عشق و یکی ازمهم ترین ارکان مضامین عاشقانه،عاشق است. عاشقی که درادوار مختلف شعر فارسی تحول یافته است. این تغییر وتحول زاییده ی شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ی عصرشاعراست. باید توجه داشت که در هیچ دوره ای یک نوع عاشق خاص درتوصیفات شاعران مدنظرنبوده است. ازاین رو چگونگی توصیف و روانشناسی عاشق باتوجه به روحیه ی عاطفی او،ارتباط تنگاتنگی بانگاه به شخصیت عاشق به نوع عالم...