اخلاق از دیر باز مورد توجّه بشر بوده ؛ زیرا ،آن را راهی برای رسیدن به سعادت خویش یافته است . اندرزها و تعالیم اخلاقی، همواره جزو مفاهیم برجسته ی شعر بوده و شعرا ،تلاش زیادی برای نشر فضایل اخلاقی داشته و هر یک به شیوه و روش خاص خود بدان پرداخته اند. سنایی و مولوی از جمله ی این شعرا هستند که نقد و مقایسه ی اخلاق ،در دو اثر حدیقه الحقیقه و مثنوی موضوع این پژوهش است. اساس نظام اخلاقی سنایی بر پایه ی...

در میان آثار تعلیمی که در ادب پارسی به نظم و نثر نوشته شده است می توان از مثنوی جام جم نیز نام برد که هرچند در ارتباط با آثاری چون حدیقه و بوستان چندان معروف نیست ولی از لحاظ مفهوم و محتوا دست کمی از این آثار ندارد. رساله ی حاضر در دو فصل به بررسی اندیشه های اخلاقی و تربیتی اوحدی مراغه ای در جام جم پرداخته است. فصل اول شامل توصیه های اخلاقی و تربیتی شاعر است که مخاطب آن انسان به طور کلی است و ...

«حکمت‌ عملی» عبارت است از علم به اینکه افعال بشر چگونه و به چه منوال خوب است و باید باشد و چگونه و به چه منوال بد است و نباید باشد. در حکمت عملی نقطه اتکا بیشتر بر اخلاق، تدبیر و تزکیه است و همه چیز  به انسان محدود می‌شود و غیر انسان  را شامل نمی‌شود و افعال اختیاری انسان ارزش والائی دارد و تلاش می‌شود که راه‌های چگونه بودن انسان نمایش داده شوند. در واقع حکمت عملی جامع بایدها و نبایدهایی است که...

حدیقة‌الحقیقه نخستین منظومۀ عرفانی زبان فارسی‌ است که راه را برای سروده‌شدن منظومه‌هایی مانند تحفة‌العراقین، مخزن‌الأسرار و مثنوی معنوی هموارتر کرد. اهمیّت این منظومه در ادب فارسی موجب آن شد که استنساخ‌های فراوانی از آن انجام گیرد و در اغلب این کتابت‌ها، اشتباهات تازه‌تری به متن اصلی راه یابد. ازطرف‌دیگر، برخی روایت‌ها حاکی از آن است که دست‌کم دو تحریر اصلی از...

چکیده اخلاق از مباحثی است که از گذشته تاکنون همواره همراه بشر بوده، هست، وخواهدبود، چرا که کسب فضایل اخلاقی یکی از راه-های سعادت و کمال بشر است. بیان اصول اخلاقی در هر دوره در آثار ادبی، یکی از اهدف اصلی شعرا و نویسندگان است، از این¬رو این علم در ادب فارسی نمود و رنگ ویژه¬ای داشته و هریک از شعرا به¬شیوه¬ی خاصّ خود به ترویج فضایل اخلاقی و منع از رذایل آن پرداخته¬اند. اگر نگاهی به آثار بزرگ ادبی ...

رویای زندگی بهتر و سرشار از خوشبختی و شادی، دغدغه ی همیشگی انسان بوده است. او بر اساس فطرت الهی خویش پیوسته به این می اندیشیده که چگونه می توان از رنج ها و سختی های حیات رهایی یافت و زندگی را عرصه ی لذت های حقیقی ساخت و همین نوع اندیشه های بشری است که به طرح نظریه ی مدینه فاضله و آرمان شهر منتج می شود.از دیگر سو، متون اصیل عرفانی به عنوان گنجینه های مهم معنوی و اندیشه های ناب اسلامی، در راهنمای...

در عرفان اسلامی پیر جایگاه ویژه‌ای دارد. مرید نیازمند راهنمایی او است تا از گمراهی‌‌ها نجات یابد و به مقصود برسد.کتاب‌های عرفانی نیز کم و بیش به ترسیم و توصیف سیمای پیر پرداخته‌اند و اهمیّت, لزوم و ویژگی‌های او را به روشنی برشمرده­اند. در این میان حدیقه‌ی سنایی و مثنوی مولوی از اهمیّت خاصّی برخوردارند و نقش بنیادی دارند. حدیقه به عنوان نخستین کتابی که مفاهیم عرفانی و اخلاقی را به طور مشخّص وارد حوز...

انتقاد از ریشه ی نقد و در لغت به معنای خرده گیری و عیب جویی است و دراصطلاح بینشی برخاسته از احساس مسوولیت و جوهره ی تعهد است که شاعران و نویسندگان از آن درجهت گسترش فضایل اخلاقی و بهبود اوضاع سیاسی و اجتماعی بهره گرفته اند در ادبیات فارسی تا نیمه ی اوّل قرن پنجم انتقادها غالباً جنبه ی شخصی داشته و به صورت هجو و هزل انعکاس می یافته است، امّا از نیمه ی دوم قرن پنجم به دلیل تسلّط بیگانگان، اندک اندک ش...