یکی از آموزه‌های شیعی که در تفاسیر قرآن دربارۀ آن بحث شده، آموزۀ طینت است. این آموزه تفاوت آدمیان را در آفرینش مطرح می‌کند و از پیوند ایمان و کفر با طینت آدمیان سخن می‌گوید. در نگاه اول، این آموزه دال بر سعادت و شقاوت ذاتی انسان و نفی اختیار آدمی در رقم زدن عاقبت خویش و در نتیجه گرایش به جبر است. بسیاری از محدثان و مفسران امامیه به تبیین مفاد این روایات و حل اشکال‌های آنها پرداخته‌اند. علامه طب...

منطقه «بلخ» از جمله مناطقی است که حدیث شیعه مدتی از حیات خویش را در آن سپری کرده است، ولی پژوهشی مستقل در بازخوانی تلاش محدثان شیعه در این منطقه شکل نگرفته است.  این منطقه بخشی از خراسان بزرگ در قدیم بوده و اکنون شامل استان­هایی در ازبکستان و افغانستان شود. حضور محدثان بلخی در این منطقه و بلخیان مهاجر به دیگر حوزه های حدیثی شیعه از یک سو و اقبال دانشیان شیعی به حضور در این مناطق سبب شد که حوزه ...

ابن­قولویه از محدثان قمی در سدۀ چهارم بوده که سال­های پایانی عمر خود را در بغداد سپری کرده است و محدثان و عالمان بزرگی همچون غضائری و شیخ مفید از او بهره برده­اند؛ اما اکنون از آثار و آراء وی نشان کمی در دست است. میزان تأثیرگذاری ابن‌قولویه بر حدیث بغداد را می­­توان در دو کتاب رجالی فهرست­نگاری شیعه، الرجال نجاشی و الفهرست طوسی نشان داد. پنجاه و دو راوی صاحب کتاب در این دو منبع، به واسطۀ ابن­قو...

تمایز روح و نفس در قرآن و روایات به ندرت مورد توجه اذهان قرار گرفته است؛ و عمدتاً به عنوان دو کلمه مترادف در مصداق حقیقت انسان نگریسته می شود. لذا نوشتار حاضر، مقوله نفس و روح را در سه حیطه لغت، قرآن و روایات مورد تحقیق و بررسی قرار داده است و در هر بخش با استقصای نمونه های آن دو، کاربرد و مصادیقشان را معین ساخته. در این مقال با استناد به وجوه و دلایل قرآنی و روایی و نیز بیانات لغویان و علمای تف...

هیأت تحریریه بدون شک، پیامبر خاتم9 خیرالناس و خیرالبشر و سید و سالار همه انبیاء و رسولان است. آیا بعد از آن حضرت کسی به چنان مقامی رسیده یا نرسیده، و اگر رسیده، کیست؟ مأمون الرشید عباسی مجلس مناظره ای با جمعی از محدثان و متکلمان برگزار کرد و با آن ها به گفتگو نشست. آن ها ابوبکر را خیرالبشر می شناختند و مأمون امام علی را  این نوشتار، بخشی از آن مناظره طولانی را که بر محور آیه غار است، مورد نقد و...

بندر سیراف که در طی قرن­ها یکی از بنادر مهم تجاری مسلمانان بوده، در 300 کیلومتری شمال غربی بندرعباس، 230 کیلومتری شرق بوشهر ودر کنار بندر طاهری کنونی قرار داشته است. این بندر نقش بسیار حساسی در تجارت دریایی مسلمانان در طی قرن­های اول تا ششم هجری داشته است. ظهور دانش­مندان بسیار در علوم ریاضی، طب، ادبیات، فقه، حدیث و ... گویای این حقیقت است که این شهر، علاوه بر اهمیتی که از نظر دریانوردی و بازرگ...

نگاهی به مدارس حدیثی نشان می‌دهد که تاثیرگذاران این مدارس، همگی اهل آن شهر نبودند و معمولاً، بزرگان و محدثان، در چند مدرسه حضور داشتند و به تعلیم و تعلّم پرداختند. آنچه مسلم است اینکه علمای اسلام از عصر صحابه به رحله‌های حدیثی اهتمامی ویژه داشتند و در این مسیر سختی‌های بسیاری را برخود هموار ‌نمودند. ما در اکثر بلاد اسلام شاهد تأثیر جدّی مسافران هستیم. پس از حرمین ‎(مکه و مدینه) که بدلیل مرکزیت دی...

بررسی مفاد رمزآلود «آیات الست» (اعراف/172ـ 174) از دیرباز مورد توجه محدثان، مفسران و اندیشمندان مسلمان بوده‌است. نگاهی به دیدگاه‌های ارایه شده از «ألست» در تاریخ تفکر اسلامی، حکایت از اهتمام پیوسته برای عرضة اندیشه‌ای نو در تفسیر این آیات است، تفسیری که در عین انطباق با ظواهر آیات و مبانی دینی، خردپذیر و نمایانگر ابعاد پیچیده و مبهم آیه باشد. قلم حاضر، با بکارگیری روش توصیفی- تحلیلی، پس از ریشه...