در دهه‌های اخیر، کسانی در به‌دست‌دادن تعریفی از «هنر اسلامی» کوشیده‌اند، اما ظاهراً این تلاش‌ها به تعریف و تبیین روشنی از «هنر اسلامی» نینجامیده. مدّعای این مقاله این است که شاید باید چند گامی به عقب برداشت و پیش از تلاش در عرضه‌ی تعریفی از «هنر اسلامی»، به تحلیل فلسفی این مفهوم پرداخت و با این روش معلوم کرد برای آن‌که بتوانیم به نحوی توجیه‌پذیر از «هنر اسلامی» سخن به میان آوریم باید پیشتر در خصو...

تحولات اخیر جهان عرب و پرسش در خصوص مفهوم بندی این پدیده ضرورت نگاهی دوباره به تئوری های انقلاب را دو چندان ساخته است. خیزش، قیام، شورش، ... و نهایتاً انقلاب نامیدن رخدادهای جهان عرب جملگی، حکایت از نوعی سر در گمی مفهومی در این باب دارد.  با نگاهی به ادبیات موجود در باب انقلاب مشاهده می شود که برخی صاحب نظران چنان این مفهوم را موسع تعریف کرده اند که هر کشمکش می تواند بدین مفهوم راه یابد، حال آنک...

هنر باز کردن میدان برای به فعلیت رسیدن محتوا و ما فی الضمیر است؛ آن گونه که محبوب انسانها شود. هنر رابط مافوق محسوسات عوالم و ملکات ربانی با محسوسات و طبیعیات انسان است. هنر تعاون و هم آهنگی های دلاویز عناصر و سازمان ارتباطی انسان است که نقش هر پدیده را به منصه ظهور می رساند و مانند دیگر محصولات فکر و حال بشر، برای تنظیم و بهره برداری در حیات جامعه، ضروری و لازم بوده و تفنن و بازی نیست. هنر بیا...

این مقاله به نحو حضور معنویت در معماری ایرانی پرداخته شده است. برای این کار ابتدا باید مباحثی در رابطه با معنا و ه معنویت طرح شود. اما قبل از آن، ضروری است مراتب آگاهی و شناخت آدمی نسبت به جهان هستی طرح گردد، زیرا درک معنا و معنویت در زمر فعالیتهای عقلانی آدمی است. لذا، ابتدا تعریف عقل کل و عقل جزء از منظر حکمت ایرانی – اسلامی ه بررسی و بعد از آن، در مقام مبانی نظری مقاله )پایگاه تئوریک(، رابطه...

معماری به لحاظ ماهیتش دارای دو بعد علمی و هنری است . با توجه به جنبه جهان شمولی هنر - معماری نیز از بعد هنری اش واجد معنای هستی شناسی است. از آنجا که بینش یا دیدگاه فکری در درک معنی و به تبع آن در ساختار یک نظام آموزشی - به خصوص در مقولاتی (مثل مقولات هنری) که دارای بعد هستی شناسی هستند موثر است لذا مقدم بر آموزش معماری لازم است که دیدگاه فکری ای که آموزش در آن انجام می گیرد و تعریف معماری که خ...

بر طبق تفسیری که این مقاله بر پایۀ مسئلۀ وجود و حقیقتْ از روایتی به دست می دهد که هایدگر درباره تاریخ استتیک نقل می کند، در تفکر یونانیان هنر نحوه ای از پدید آمدن (= آشکار شدن) موجودات، و از این رو نحوه ای از تحقّق حقیقت بود، بنابراین نزد آنان جایگاه هنر همواره معین و ضرورت آن محرز بود. اما، در تفکر افلاطون، و به واسطۀ تلقی خاص وی از هنر و پدید آمدن در معنی عام کلمه ( poiesis ) بر پایۀ نظریۀ ایده...

در قرون نخستین بشر برای رسیدن به برخی اهداف، با توجه به امکانات محدود، آثاری بر روی دیوار غار خلق می‌کرد که جنبه‌‌های آیینی و جادویی داشتند. گذشت زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی، تغییر مواد، تنوع در سلیقه‌ها، ایده‌ها و غیره باعث شده است هنر در حیطه‌های مختلف کارکرد داشته باشد. از جمله گرایش‌های هنری که حیطۀ اجرایی گسترده‌‌ و چندوجهی در تعریف و اجرا دارد نقاشی‌دیواری است. در دنیای معاصر، دیوارنگاری...

جامعه شناسی هنر و ادبیات، شاخه ای از علم جامعه شناسی است که ساخت و کار کرد اجتماعی هنر و ادبیات و رابطه میان جامعه و هنر و قوانین حاکم بر آنها را بررسی می کند. این شاخه علمی در ایران بسیار نوپاست . در مقاله حاضر تلاش نویسنده آن است تا به نحو مجمل و مختصر موضوع، هدف، تاریخچه، نظریه ها، رهیافت های جامعه شناختی و انواع بررسی های آن را توضیح دهد و کتاب های جامعه شناسی هنر و ادبیات را که به زبان فار...

نیکلاس لومان، در مسیر روشن­تر ساختن کارکرد سیستم هنر، با تحلیل روابط پیچیده­ی مشاهده، تمایز و فرم، بر نقش تعیین­کنندة­ مشاهده در هنر تأکید کرده است. با سه مشاهده­گر فعال، یعنی سیستم هنر، هنرمند و مخاطب، کار تولید اثر هنری، تا ادراک آن ادامه می­یابد. نزدیکیِ تولید و ادراک به معنای متفاوت مشاهده و فرم بازمی­گردد که شرط تحقق آنها، وجود تمایزات است. در هنگام مشاهده هر فرم، تنها یک سوی تمایز آشکار و ...

تعریف حقیقی از منظر جمهور فلاسفه، ارائة ذاتیات ماهوی شیء است. ارائة ذاتیات، متوقف بر شناخت فاعل شناسا نسبت به آن شیء است. لذا در هر شناختی لازم است که متعلَق شناخت و فاعل شناسا تبیین شوند. براساس مبانی نهایی ملاصدرا، متعلَق شناخت، یک وجود ظلی منبسط است که واجد سه مرتبة مادی، مثالی و عقلی می باشد به گونه­ای که مرتبة مادی و مثالی از اعراض و شئون مرتبة عقلی هستند. فاعل شناسا نیز به تناظر با عالم عین...