کمال خجندی، از سخنوران و عرفای عالی قدر قرن هشتم هجری، یکی از بزرگ مردانی است که از آیات و مضامین قرآنی در اشعار خویش بسیار بهره برده است. در این مقاله، بازتاب مطالب قرآنی خواجه کمال ذیل چهار بخش مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است که عبارت اند از: ۱. اسماء، سُوَر و آیات قرآنی؛ ۲. تلمیح به داستان های قرآنی؛ ۳. تجلی مضامین قرآنی؛ ۴. اقتباسات قرآنی. در بخش اول ابیاتی که نام سوره ها و آیه های قرآنی به...

تحلیل  قصاید عربی سعدی و تبیین ساختار زبانی شاعر در تصاویر قرآنی موجود در این قصاید، محور اصلی مقاله حاضر است که با توجه به جایگاه رفیع سعدی در عرصه ادبیات ایران و جهان، تبیین شاخصه های اصلی زبان تصویری او در راستای اثبات تسلط شاعر بر زبان قرآن و شعر عربی ضرورت می یابد. از آن جایی که رویکرد زبان و تصویر در اشعار سعدی با زیر ساخت تاثیرات شاعر از قرآن، کار نشده است لذا در این مقاله در صدد پاسخگوی...

شعر انقلاب هر چند عمدتاً در حوزه  قالب­های شناخته شده کلاسیک و نو حرکت کرده است اما فضاهایی تازه و درون مایه­ای متفاوت با پیشینه­ ریشه­دار خویش آفریده است. نگاه به انسان و جهان و حرکت در قلمرو اندیشه­ها و مضامین مذهبی به گونه­ای در شعر انقلاب دیده می­شود، که هرگز به این گستردگی و عمق در سروده­های قبل از انقلاب و حتی دوره­های دوردست ادبیات ما سابقه نداشته است. پیوند با تاریخ، تلمیح و تطابق تاریخی...

یکی از مهم‌‌ترین شگردهای هنری در کتاب «نیستان» ادیب قاسمی‌‌کرمانی که نقش بارزی در شهرت این اثر داشته، بهره‌‌گیری از صورخیال و عناصر علم بیان بوده که تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز، متناقض‌‌نما و حس‌‌آمیزی را دربر‌‌می‌‌گیرد. علوم بلاغی از آغاز طلوع شعر فارسی تا به امروز، همواره مورد توجّه شاعران بوده و حتّی در نخستین اشعار عروضی فارسی نیز می‌‌توان جلوه‌‌هایی ازآن را جستجو کرد. کتاب «نیستان» که در قا...

مقالات طنزآمیز چرند پرند دهخدا در ادبیات عصر انقلاب مشروطیت از اهمیّت بسیار بالایی برخوردار می باشد و در بیداری اذهان و آگاهی دادن به مردم و مبارزه با استبداد نقش به سزایی داشته است. زبان مقالات چرند پرند ساده ، روان ، دلنشین و عامیانه است و از آنجا که دهخدا برای مردم قلم می زد ، شیوه ی مصنوع و مغلق نویسیِ منشیان عصر خود را رها کرده و ساده و بی تکلّف می نوشت و به همین سبب بنیان گذار و آغازگر سبک ...

مبنای کار دراین تحقیق، دیوان ازرقی با تصحیح و مقابله و مقدمه سعید نفیسی است که ازاین شاعر اندک گوی حدود 2674 بیت فراهم آورده اند و درمقدمه توضیح داده اند که در انتساب برخی ازاین اشعار به ازرقی تردید دارند. تحقیق در صحت و سقم انتساب این اشعار به ازرقی و همچنین اصلاح اشتباهات چاپی و اختلاف نسخ، خارج از دایره کار این رساله بوده . بنابراین براساس همین دیوان، فرهنگی از نوادر لغات ، ترکیبات و تعبیرات...

چکیده در نوشته ی حاضر، لغات، تعبیرات، اصطلاحات و ترکیبات دیوان فلکی شروانی را شرح داده ایم. به این منظور واژگان و اصطلاحات مختلف را که در دیوان فلکی از آنها استفاده شده مورد توجه قرار داده و به شرح اصطلاحات خاصی اکتفا نکرده ایم و اعلام تاریخی وجغرافیایی و همه ی اصطلاحات و تعبیرات و واژگان به کار رفته از علوم مختلف همچون طب و نجوم و اصطلاحات دینی و نیز اشاره به آیات قرآنی و داستان های دینی و زن...

محمد حسین نظیری نیشابوری (متوفی 1020یا 1023) از جمله شاعران قرن یازدهم و از پیشگامان طرز هندی یا طرز نو می باشد که دارای اشعاری نغز ، موزون و بی نظیر است . نظیری از میان انواع ادبی در غزل ، قصیده ، قطعه ، ترکیب بند ، ترجیع بند و رباعی طبع آزمایی کرده و دراین بین به ویژه در غزل از هم عصرانش گوی سبقت ربوده است . بررسی و احاطه و تسلّط بر اشعار وی بدون احاطه بر دقایق و نازک خیالی هایی که خاصّ سبک هند...

نهضت بیداری اسلامی درکشورهای عربی و حملة عراق به ایران، به عنوان رخدادهای بزرگ قرن بیستم، طبع شاعران را تحت الشّعاع قرار داده است؛ آنان همدوش رزمندگان به پاخاستند و در قالب واژگان، مضامینی همچون شهادت و استقامت در راه حق را در برابر مضامینی چون ظلم و استعمار قرار داده‌ و بدین نحو تصاویری را که یا دارای بار عاطفی مثبت است و یا حقیقت و حالتی منفی دارد، خلق کرده‌اند؛ نگریستن از این زاویه به شعر معا...

منظومة خداوندنامه از فتحعلی­خان صبای کاشانی (1179-1238 ق.) شاعر پارسی­گوی اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم از شاعران مکتب بازگشت ادبی است. این حماسه دینی که حاوی دوازده هزار بیت در بحر متقارب مثمّن محذوف است، به تقلید از شاهنامة فردوسی سروده شده و در شرح حال پیامبر اکرم (ص) ، معجزات وی و غزوات امیرالمؤمنین علی(ع) است؛ از جمله  بیت زیر: فردوسی: سپهبد  به اسب اندرآورد پای        ...