در عصر صفوی با حاکمیت نظام مفهومی جدید، عناصر پیشین هنری و معماری، پذیرای معانی و شکل های تازه ای شدند. یکی از نمودهای این دگرگونی معنایی، تغییراتی است که در نمای شهری، شکل، سازه و آرایه های داخلی و خارجی گنبدهای شاخص صفوی ایجاد شد. هانری استیرلن، با اشاره به دو گنبد شاخص مسجد جامع عباسی و مدرسه سلطانی اصفهان، آنها را نمادی از درخت طوبی می داند که در خط آسمان باغ شهر صفوی به نمایش در آمده اند. ...

صفویان نخستین سلسلهی حکومتی ایران بودند که توانستند ترکیبی پررنگ و نتیجهبخش بین تصوف و تشیع ایجاد نموده و شالودهی حکومت خود را بر آن قرار دهند. ایندو عنصر مهم نقش تعیین کنندهای در سیاستهای مختلف نظامی، اقتصادی، مذهبی و درمجموع رفتارهای حکومتی آنان داشت. تشیع به عنوان اصلیترین اندیشهی حکومتیصفویان دگرگونیهای گستردهای را در جامعهی ایران به وجود آورد. با این وجودرفتارهای مذهبی شاهان صفوی در برخورد...

با تأسیس دولت صفوی و به رسمیت دادن مذهب تشیع دوازده­امامی – به عنوان تنها مذهب رسمی کشور – در سال 907 ه. ق. در ایران تحولی شگرف و رنسانس­گونه به وجود آمد  که در راستای به ثمر رسانیدن آن علما و وزرا و مبلغان مذهبی زیادی نقش داشتند. یکی از این افراد وزیر کارکشته و پیر این عصر ساری تقی (مقتول به سال 1055 ه.ق. در عصر شاه عباس دوم) بود که به عنوان اعتماد الدوله یا وزیر سه پادشاه در عصر صفوی خدمت می ...

تشکیل حکومت صفوی در ایران و ا نتخاب مذهب شیعه اثنی عشری به عنوان مذهب رسمی، کشور را در این دوران به لحاظ مذهبی از سایر ادوار پیشین متمایز ساخت. هر یک از سلاطین صفوی در قبال مذهب تشیع موضع گیری و سیاستی خاص داشتند که در میان آنان طهماسب به عنوان پادشاهی که از حکومت طولانی مدت برخوردار بود و همچنین نسبت به مذهب تشیع ابراز تعصب شدید می نموده، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا شناخت سیاست مذهبی طه...

طریقت صوفی که شیخ صفی الدین در قرن هشتم ه،ق تاسیس کرد ، پس از گذشت دو قرن ، از یک طریقت عرفانی و تصوفی ، توسط جانشینانش به یک جنبش سیاسی مذهبی تبدیل شد و شاه اسماعیل صفوی توانست حکومت متمرکزی در ایران در سال 907 ه ق تاسیس کند وی مذهب شیعه را مذهب رسمی ایران اعلام کرد. رسمی شدن مذهب شیعه و حمایت حکومت از آن تاثیرات زیادی را در عرصه ادب و فرهنگ و اجتماع ایران برجای گذاشت. این پژوهش در پی بدست آو...

تصوف که به عنوان طرز فکر و مجموعه­ای از آداب و اعمال مشخص، در بر گیرنده­ی نوعی عکس­العمل نسبت به اوضاع اجتماعی بود، در طول تاریخ پر فراز و نشیب اسلام و ایران، انعکاسات و الهامات بسیار متفاوتی از فرهنگ معنوی طبقات جامعه­ی اسلامی را در خود پذیرفته، حل و جذب کرد. اینکه در آذربایجان قرن دهم ودر دوره­ی شاه طهماسب وضعیت تصوف چگونه بوده است موضوعی در خور توجه است. در این دوره از سویی رشد تشیع ومبارزه­...

تصوف که به عنوان طرز فکر و مجموعه­ای از آداب و اعمال مشخص، در بر گیرنده­ی نوعی عکس­العمل نسبت به اوضاع اجتماعی بود، در طول تاریخ پر فراز و نشیب اسلام و ایران، انعکاسات و الهامات بسیار متفاوتی از فرهنگ معنوی طبقات جامعه­ی اسلامی را در خود پذیرفته، حل و جذب کرد. اینکه در آذربایجان قرن دهم ودر دوره­ی شاه طهماسب وضعیت تصوف چگونه بوده است موضوعی در خور توجه است. در این دوره از سویی رشد تشیع ومبارزه­...

شیخ‌حیدر صفوی در اقدامی مبتکرانه، تاج قزلباش را به‌عنوان پرچم و نشانه طریقت صفوی رواج داد و پس‌ از آن پیروان این طریقت، با نام قزلباش شناخته شدند. انتساب تاج به امام علی و وجود دوازده ترک، آن را به نشانه تشیع تبدیل کرد. به ‌مرور زمان، تغییراتی در ساختار تاج ایجاد و بر تزیینات آن افزوده شد. پادشاهان صفوی تاج را با جقه بر سر می‌گذاشتند. قزلباش‌ها سعی کردند استفاده از تاج را انحصاری کنند، اما به ‌...

هدف از این مقاله، تبیین کارکرد کتیبه­های معماری، در بیان اصول تشیع و تأثیر آن‌ها بر مسأله مشروعیت حاکمان صفوی است. پرسش این است که شاهان صفوی چگونه از کتیبه‌ها به منظور بیان اندیشه‌ها و دست‌یابی به اهداف سیاسی و مذهبی خود بهره برده‌اند؟ روش گردآوری داده‌ها، اسنادی و روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. بناهای صفوی در اصفهان، اردبیل و مشهد، جامعه آماری پژوهش را تشکیل می‌دهند. اصفهان به عنوان پایتخت اص...