معاویه و جانشیان او را ( به مناسبت نام جدشان امیه) خلفای اموی یا بنی امیه می نامند. ایشان چهارده تن بوده و 91 سال (ازسال 41تا 132هـ .ق) حکومت کرده اند. بنی امیه به دوشعبه تقسیم می شوند: «آل سفیان» یعنی معاویه بن ابوسفیان و پسرش «یزید» و نواده اش معاویه دوم (از سال41تا64 هـ .ق)، دیگری «شعبه آل مروان» (از 64تا 132 هـ .ق) یعنی «مروان بن الحکم و اولاداو». درایام خلفای راشدین خلافت ارثی نبود. ...

ملاقات امام زین‌العابدین(ع) با مسلم بن عقبه در قیام حرّه به صورت‌های مختلف نقل شده است. بررسی اخبار این ملاقات می‌تواند ابهام موجود پیرامون یکی از حوادث بحث برانگیز زندگانی سیاسی حضرت زین‌العابدین(ع) را برطرف سازد و بخشی از سیره سیاسی مکتب تشیّع در دوره تقیّه را تبیین کند. امّا بررسی‌هایی که پیش‌تر در خصوص این اخبار صورت گرفته کافی به نظر نمی‌رسد. به همین دلیل مقاله حاضر دو مسأله را در جریان این مل...

در سال 61ق, پنجاه سال بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص), جامعه اسلامی شاهد سانحه ای بسیار اسف بار بود; نوه پیامبر(ص) به طرز فجیعی به همراه یاران اندک خود به شهادت رسید و اهل بیت او به اسارت رفتند. چرا عاشورا اتفاق افتاد؟ این پرسشی است که نوشته حاضر به منظور یافتن پاسخی قانع کننده به آن, بر آمده است. بر همین اساس مباحث ذیل را در این مقاله مورد توجه و مداقه قرار داده ایم: بافت اجتماعی جزیره العرب قبل از...

شیخ کلینی برای تألیف کتاب الکافی از منابع و مکتوبات پیش از خود استفاده کرده و طریقی به آن کتاب‌ها داشته است، اما مطالب برخی از این منابع هم با واسطه کتاب‌های نسل‌های بعد به دست شیخ کلینی رسیده است. در این نوشتار، به معرفی برخی از منابع تاریخی مورد استفاده شیخ کلینی می‌پردازیم. شیخ کلینی از کتاب سلیم بن قیس، کتاب‌های جابر بن یزید جعفی، ابان بن تغلب، ابو محمد جعفری، ابو اسحاق احمری نهاوندی، اخبار...

طبق روایتی در منابع عامه، عثمان در حاشیه­ی پاسخ به سؤال اعتراضی ابن عباس درباره­ی دلیل حذف بسم الله از ابتدای سوره­ی توبه و اتصال آن به انفال، تأکید می­کند که جایگاه تمامی آیات-جز دو سوره­ی توبه و انفال- توسط پیامبر(ص) تعیین شده ­است. برخی معاصران با تکیه بر این توصیف عثمان، قائل به چینش آیات برخلاف سیر طبیعی نزولشان یا به عبارتی نزول گسسته­ی سوره­های قرآن شده­اند. در حالی که تأمل در اسناد چندگ...

غلو و مصادیق آن در طول تاریخ امامیه همواره محل بحث بوده، و دربارۀ حدود و ثغور آن اختلافاتی وجود داشته است. برخی اعتقادات گاهی غلوآمیز تلقی شده، و گاهی به همان‌ها طور دیگری نگریسته شده است. در این مطالعه بنا داریم سیر تطور تاریخی مسئلۀ غلو را بازکاویم و منشأ برخی اختلافات در سه مکتب کوفه، قم و بغداد را در تعریف آن بازشناسیم؛ همچنان‌که می‌خواهیم بدانیم کدام شخصیت‌ها در این مکاتب و هر یک به سبب چه...

تأثیرات اندیشه­‌ی سیاسی مبارزه­‌ای امام خمینی بر مراسم عزاداری محرم کمتر با توجه به خودِ مفهوم عزاداری مورد بررسی قرار گرفته است و بیشتر با نگرشی سیاسی تحلیل شده است. در پژوهش حاضر، ضمن تبیین اندیشه­‌ی سیاسی امام خمینی در شروع حرکت مبارزه­‌ای خود (خرداد ۴۲)، نوع تأثیر این اندیشه در درونمایه و صورت­‌بندی گونه­‌های مختلف عزاداری در محرم سال ۴۲ مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش از گون...

اهمیت نهضت امام حسین (ع) و لزوم شناخت صحیح آن، موجب شده است که تتبع و تحقیق در این حوزه همواره مورد اهتمام اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان باشد. با وجود تأملات فراوان در این خصوص؛ همچنان خلأ تحصیل یک مدل اندیشگانی منسجم در این حوزه که مبتنی بر بیانات رهبری این نهضت عظیم که در عرصه‏ی نظر و عمل فعالانه وارد شده است، احساس می‌شد. با امعان نظر به اهمیت موضوع و در امتداد تلاش‏های صورت گرفته در این عرص...