مطالعۀ تاریخ و تبعاً نتایجی که از آن استنتاج می‌گردد مبتنی بر پارادایمی است که تاریخ‌نگاری به آن اتکا دارد. چیستی تاریخ و مسیر پیدایش آن و تبدیل شدن آن به علم تاریخ سرگذشتی به پیچیدگی حیات انسان دارد؛ زیرا تاریخ همواره وابسته به انسان است. کلمۀ تاریخ دو معنای اصلی دارد؛ آنچه در گذشته بوده، یعنی موعدی که اتفاق افتاده است؛ و دانشی که درباره آن وقایع بوده است، یعنی تاریخی که ثبت شده است. در بیشت...

کتاب تاریخ فیروزشاهی تألیف ضیاءالدین مؤید‌الملک برنی، یکی از مهم‌ترین متون تاریخ‌نگاری در حوزه تاریخ مسلمانان در هند است. این اثر، افزون بر بررسی مسائل سیاسی سلاطین مسلمان دهلی تا عصر مؤلف، مسائل اجتماعی و اقتصادی جامعه را نیز در بردارد. بررسی مسائل اجتماعی و اقتصادی مردم از آنجا اهمیت می‌یابد که علاوه بر مهم بودن نقش آنان در مسیر تاریخ، مؤلفی درباری دست به چنین کاری زده باشد. این نوشتار می‌کوش...

چکیده محور تحلیل تاریخی نگارندة مقاله این است که هویت سیاسی ـ اجتماعی ایران در نیمة اول قرن نوزدهم چه ابعادی داشته و چگونه منابع تاریخ نگاری در بازنمایی معانی و مفاهیم آن به ایفای نقش اجتماعی پرداخته اند. دستاورد بحث حاضر نشان می دهد که برخی معانی و مفاهیم هویتی در منابع تاریخ نگاری، متأثر از وضعیت عصر تأسیس، درصدد جست وجو و کشف خاستگاه ایرانی در جغرافیای سرزمینی ایران برای قاجاریان، انتساب آن...

شهر یزد از زمان تیموریان شاهد ظهور مورخان بزرگی در عرصه تاریخ نگاری محلی بوده است. تاریخ ‎نگاری محلی یزد با حاشیه گرفتن از تاریخ نگاری محلی فارس رشد کرد و هم زمان با توسعه یک قدرت سیاسی، که تقریباً برای اولین بار در تاریخ آن بروز کرد، نخستین کتاب در تاریخ محلی یزد نیز تدوین شد . در آغاز سده نهم سنت تاریخ نویسی در یزد رشد بیشتری کرد و آثار ارزنده ای در تاریخ نگاری محلی آن پدید آمد. این آثار تمام ...

چکیده جمال الدین ابوالقاسم عبدالله کاشانی، کاتب و مورخ دربار ایلخانان در دوره ی غازان، اولجایتو و ابوسعید است که از خانواده ای هنرمند (کاشی ساز) با مذهب تشیع از شهر کاشان برخاسته است. از او سه اثر بر جای مانده است: دو اثر تاریخ نگارانه با نام های زبده التواریخ در تاریخ عمومی و تاریخ اولجایتو که تک نگاری است؛ و یک اثر غیرتاریخ نگارانه با نام عرایس الجواهر و نفایس الاطایب در جواهر، عطریات و صنعت...

نگارش تاریخ های محلی در شام که از سده سوم هجری آغاز شد، در عصر حکومت های محلی رونق بسیاری گرفت و تاریخ های پرشماری ذیل نام شهرهای آن ناحیه، به ویژه دو کلان شهر دمشق و حلب، نگاشته شد. تاریخ دمشق ابن قلانسی (د. 555 ﻫ ) یکی از برجسته ترین این تواریخ است. این کتاب در گونه تاریخ نامه های محلی قرار می گیرد که به شیوه سال شمار، رویدادهای سال های 363 تا 555 هجری را گزارش کرده است. محور گزارش های ابن قل...

علم تاریخ نگاری قدمتی هم پای علم تاریخ دارد. در بررسی آثار تاریخی یک مورخ یکی از راه کارهای اعتبار بخشی علمی به آن تشخیص شیوه‎ی نگارش مورخ و ارزیابی سبک وی می‎باشد. از آنجایی که تاریخ نگاری کوششی است برای انتقال روح و اطلاعات زمانه که توسط مورخ انجام گرفته و اندیشه‎های تاریخی خودرا در آثارش متبلور کرده است، پس در بررسی تاریخ نگارانه‎ی آثار تاریخی باید شناختی جامع از وضعیت فرهنگی- اجتماعی عصر مو...

چکیده: میراث مکتوب ما نشان می دهد که جامعه زنان در گذشته، از صحنه روایت وثبت نقش تاریخی خود غایب بوده اند و در این غییب تاریخی، مردان بودند که تاریخ آنان را نوشته اند. از این رو می توان گفت: تاریخ نگاری زنان نیز، «تاریخ مذکّر» بوده است. چرا تاریخ زنان را مردان نوشته اند؟ چرا تا یکصد سال اخیر حتی یک مورخ و یک اثر تاریخ نگاری معتبر از زنان دیده نمی شود، چنانکه فیلسوف و متکلم وادیب وفقیه برجسته نیز...

تاریخ نگاری بعد از مرگ شاه عباس اول تاکنون مورد غفلت محققان امروزی قرار گرفته است و با دیدی کلی گرایانه آن را فاقد بررسی می دانند. بدین منظور در این پژوهش سعی شده است تا به بررسی دو کتاب خلاصه السیر اثر محمد معصوم بن خواجگی اصفهانی ( ت.1048ه.ق ) و خلدبرین تألیف محمد یوسف واله اصفهانی ( ت.1078ه.ق ) بپردازد و به یافته های تازه ای در ارتباط با تاریخ-نویسی این دو مورخ و آثار آنان مبادرت نماید و روش...

چکیده دوره دوم تیموریان هند (1118-1274هـ) از جمله دوره هایی است که تألیف کتب تاریخی در آن رونق داشته و به لحاظ کمی، بسیار پرشمار است. کتاب تاریخ قبچاق خانی به دست قبچاق خان، از امرای نظامی دستگاه تیموری/بابُری، در همین دوره نوشته شده و در بردارنده اطلاعاتی نو از رویدادهای روزگار اوست. کتاب در زمره تاریخ های عمومی است و سبکی ساده، روان و بی تکلف دارد و به زبان فارسی نگاشته شده است. نویسنده تلاش ک...