در طی هزاره ها حکما کوشیده اند تا مباحث فلسفی را بر اساس برهان و استدلال توضیح دهند ولی عارفان همواره به عقل و استدلال پایبند نیستند و آن را در طریق معرفت مرکبی کندرو می دانند ،آنان می خواهند با عشق و مجذوبیت به حقیقت هستی متصل گردند و در این سلوک روحی و معنوی راه عشق را هموارتر و نزدیک تر از راه عقل می شناسند. در این میان دو شاعر – عارف یعنی شیخ محمود شبستری و شیخ شهاب الدین ابراهیم گشنی در م...

حکیم ترمذی، عارف نامدار ماوراء‌النهر، از عارفانی است که دربارۀ انسان‌شناسی سخنان درخور توجهی دارد و مسئلۀ اصلی در این مقاله، چیستی انسان، ابعاد و ساحات وجودیِ او، و اهداف و مسیرش در زندگی از منظر اوست. روش پژوهش در این مقاله، نظام‌دهی داده‌بنیادِ آموزه‌ها با رویکردی تحلیلی، در مسیر بازخوانی اندیشۀ این حکیم است. بخش مهمی از منظومۀ فکری حکیم ترمذی دربارۀ انسان، به مطالعۀ خلقت و ابعاد سرشتی او بازمی...

شهاب الدین ذوفقاری[1] افتراق جدی ابن سینا از ارسطو در الاهیات بالمعنی الاخص از طرح احکام واجب الوجود و ارائه برهان وجوب و امکان، در برابر برهان محرک نخستین، آغاز می شود. بدین ترتیب فاعلیت الهی از دیدگاه ابن سینا فاعلیت وجودی است نه تحریکی و بنابراین تا آنجا که وجود و آثار وجود دیده می شود، می توان فاعلیت الهی را سراغ گرفت، خواه حرکت در کار باشد یا خیر؛ تمایز ابن سینا از فلوطین نیز در مبحث فیض ا...

متون دینی به‌ویژه روایات به شکل صریح و غیرصریح شناخت خدا به خدا را توصیه و تأکید می‌کنند. توصیه «اعرفو الله بالله» ازجمله اینهاست. در دیدگاه ابن‌عربی شناخت خدا به خدا معرفتی، شهودی است که منحصر و مختص «اهل الله» است. ابن‌عربی با توجه به رویکرد عرفانی و مبتنی بر وحدت وجود و مظهر بودن عالم، شناخت خدا به خدا را تفسیر و آن را وهب الهی می‌داند که تنها اهل الله آن را در می‌یابند. بررسی جایگاه عقل در ...

مقاله حاضر به بررسی آثار مکتوب و مدون فرهنگ غنی اسلامی ایرانی با محوریت آراء و افکار ادبی حکیم ترمذی در کتاب «الفروق الصغیر فی منع الترادف» با استناد به آیات قرآن کریم پرداخته است. امروز در سراسر سرزمین اسلامی و به خصوص ایران، تلاش‌های مهم و گران‌سنگی در جهت احیاء و تصحیح و تحقیق این میراث گران‌بها، صورت گرفته است. این مقاله علاوه بر بررسی و شناخت ابعاد مختلف کتاب «الفروق الصغیر فی منع...

یکی از مهم ترین مباحث عرفان نظری،بحث ولایت است.شاید عامل اصلی پرداختن به این بحث معرفتی در عرفان اسلامی، ریشه در متون اسلامی به ویژه قرآن کریم دارد و همین امر موجبات تفاسیر متعددی را در دیدگاه مفسران فراهم آورده است.در این میان تفاسیر عرفانی نقش چشمگیری در تحول معنا و مفهوم و طرح بحث های متنوع در این زمینه داشته است. از جمله این دیدگاهها می توان به نظر حکیم ترمذی ،صوفی ایرانی قرن پنجم و دیدگاه ...

0

دئودوروس از منطق دانان به نام مگاری است. تعاریف خاص او از مفاهیم موجه (ضرورت، امتناع، و امکان) تعاریفی زمانی و متناسب با موضع دترمینیستی اوست. از میان تعاریف موجهاتی دئودوروس، آن چه بیش از همه مورد بحث قرار گرفته تعریف امکان است. دئودوروس می گوید ممکن آن چیزی است که هست یا خواهد بود به عبارت دیگر هیچ ممکنی نیست که هرگز محقق نشود. این تعریف با درک شهودی از امکان هم خوانی ندارد لذا او برای پشتیبا...