امیر علیشیر نوایی( 906- 843 هـ ق) از جمله وزرا، دانشمندان و ادبای با اعتبار قرن نهم هجری قمری است و از وزرای با اعتبار سلطان حسین بایقرا به شمار می‌آمد. از وی افزون بر 20 دیوان، منظومه و تذکره به جا مانده است که یکی از مهمترین آنها مجالس دیوان وی است. با وجود نسخه‌های خوشنویسی شده از دیوان امیر علیشیر نوایی، تنها نسخه‌های معدودی از آن در زمان شاه طهماسب صفوی و در ادامه در سال‌های حکومت صفویا...

نسخه­های خطّی، گنجینه­های گران­بهای هر ملّتی است.کشور ما به دلیل داشتن پشتوانۀ فرهنگی قوی ، در این زمینه بسیار غنی است.نسخ خطّی بسیاری به زبان فارسی کتابخانه­های ایران و جهان نگهداری می­شود.این نسخه­ها در زمینۀ علوم گوناگونی نگاشته شده است. منشآت و ترسّل یکی از گونه­های رایج در تاریخ ادب فارسی و عنوان عمومی آثار و  کتاب­هایی است که در­برگیرندۀ منشور یا فرمان، اخوانیات، جوابیات، سلطانیات، سوگندنامه­...

در زمان حمله تیمور به ایران برخی از شهرهای خراسان ویران شده و جماعتی به هلاکت رسیدند و در برخی از مناطق از جمله توس و سبزوار نیز مردم حاضر به اطاعت نبوده و سر به شورش می نهادند اما اکثر این قیام ها بلافاصله سرکوب می شدند. تیمور به هر یک از پسران و نوادگان خود سرزمینی را واگذار کرد. خراسان در ابتدا به میران شاه و سپس شاهرخ، فرزندان و نوادگانش تعلق گرفت و پس از آن ها ابوسعید بن میران شاه و در نها...

بررسی و تفسیر اندرزنامه‌های سیاسی، با توجه به بستر تاریخی آنها، مطالعه‌ای میان‌رشته‌ای را ضروری می‌سازد. در چارچوب در هم تنیدگی اندیشه سیاسی و تاریخ، اندرزنامه سیاسی به‌عنوان قوی‌ترین جریان اندیشه سیاسی در تاریخ ایران، معمولا منبع خوبی برای نسبت‌سنجی اخلاق و سیاست در دوره‌های مختلف تاریخی بوده است. در این میان، اخلاق محسنی که در عصر حکومت ترکی _ مغولی تیموریان، یا به‌عبارتی دوره غلبه شمشیر بر خ...

چکیده در بین دانشمندان درباره پیدایش منصب صدر اختلافاتی وجود دارد، با این حال بنا به دلایلی ایجاد آن را به زمان تیمور و تثبیت آن را به جانشینان وی نسبت می‌دهند. این پژوهش بر آنست جایگاه و کارکرد منصب صدر را در ساختار دیوانی تیموریان با تکیه بر منابع موجود به ویژه در ایام حکمرانی تیمور، شاهرخ، ابوسعید و بایقرا مورد بررسی قرار دهد. سوالاتی که در این راستا طرح می‌شود این است که نحوه انتخاب و انتصا...

فعالیت نهضت‌ها و جنبش هایی با گرایش‌های شیعی و متصوفه اهمیت بسیاری در تاریخ دارد. از عرصه­های حضور اجتماعی عرفا، توجه آنها به مناسک حج است؛ زیرا این مراسم، عرصه­ای را فراهم می­کند تا عرفا و صوفیان علاوه بر تعقیب امیال معنوی خویش، مناسبات خود با حاکمان و توده­های مردم را به  نمایش بگذارند. سفر حج جامی، به عنوان نمونه­ای از سفر حج عرفا و صوفیان و همچنین به عنوان تنها سفرنامه­ حج موجود از دورة­ تی...

رساله ی حاتمیه ، مجموعه ای است از حکایات راجع به حاتم طایی که کمال الدّین حسین بن علی واعظ کاشفی سبزواری در سال 891 به درخواست آخرین پادشاه تیموری، سلطان حسین بایقرا، فراهم آورده است. این اثر که آمیزه ای از نظم و نثر است، شامل قطعات و تمثیل ها و داستان هایی در بیان فضایل حاتم می شود و کاشفی در این مجموعه آن چه از منابع ادبی و تاریخی و غیر آن، هر آن چه دیده، گردآوری کرده است. حاتم بن عبدالله طایی...

چکیده با استقرار حکومت ایلخانان در ایران،‏‎ اشراف و حاکمان مغولی به شیوه یاسا یا نظم مغولی بر این سرزمین حکومت کردند. نتیجه آن اخذ انواع مالیات های غیر شرعی و چپاول اموال و ثروت های مردم بوده است. با مسلمان شدن ایلخانان مغول آنان به تدریج سنن صحرا نشینی خود را کنار نهاده، اقدام به اصلاح اوضاع مالی و اجتماعی ایران هر چند به طور محدود نمودند، پس از دوره ایلخانان در دوره سربداران، تیموریان و ترکم...

مجالس‌العشّاق، منتسب به سلطان حسین بایقرا، تذکره‌ای با محوریّتِ عشقِ مجازی است. تألیف آن در سال 909 هجری قمری به پایان رسیده است. این اثر در سال 1375 به اهتمام غلامرضا طباطبائی‌مجد تصحیح و چاپ و منتشر شد. چاپ طباطبائی‌مجد نخستین چاپ حروفی مجالس‌العشّاق است؛ بنابراین همواره از فضل تقدّم برخوردار است؛ اما نبودِ دسترسی مصحّح به دست‌نویس‌های معتبر و اَقدَمِ اثر و کم‌توجهی به اصولِ علمیِ تصحیحِ ...

ثبات حکومت شاهرخ میرزا بر متصرفات وسیع تیمور در ایران، مقتضی رابطه سیاسی - فرهنگی با عثمانی برای جلوگیری از نافرمانی ترکمنان آق‌قویونلو و قراقویونلو و کنترل جنگ قدرت بین نوادگان تیمور در غرب ایران و عراق عرب بود. فراتر از چهار دهه رابطه حسنه تا مرگ شاهرخ (850 ق، باعث مهاجرت علمی دانشمندان عثمانی به ایران و انتقال سنت‌های مدارس ایرانی به دیار عثمانی، در بازگشت آن‌ها شد. هرچند این داد و ستد علمی ...