شناخت حال رجالی راوی گاه با فرایند توثیقات عام میسر می شود که طی آن جمعی از راویان تحت ضابطه ای خاص توثیق می­شوند. واکاوی دقیق برخی توثیقات عمومی از جمله مسائلی است که درمطالعات راوی شناسی از اهمیت بسزائی برخوردار است. پژوهش حاضر پس از شناسائی شخصیت رجالی وحدیثی احمد بن محمد بن عیسی اشعری وگزارشی از نظریة «توثیق مشایخ اشعری»، با روش کتابخانه­ای ورویکرد توصیفی ـ تحلیلی، به نقد این نظریه پرداخته ...

در سدۀ سوم هجری برخی راویان حدیث از سوی احمد بن محمد بن عیسی اشعری از شهر قم اخراج شدند. از آنجا که بیشتر اخراج شدگان متهم به غلو بودند، دلیل اخراج ایشان، غلو و انحراف عقیده دانسته شده است و با یک تعمیم کلی اظهار می شود که قمی ها راویان را به کوچک ترین شائبه غلو از شهر اخراج کرده و در حقیقت به حذف کلی آنان حکم می کردند، ولی به نظر می رسد که دلایل اخراج این افراد، تنها انحراف در عقیده نبوده است،...

تأثیر باورها و آیین های مسیحی در نگرش شیعیان ایرانی به امام حسین (ع) انکارناشدنی است. یکی از مهم ترین مسائلی که از این رهگذر وارد باورهای شیعی نیز شده است، مسأله «فدا» است؛ این مسأله، هنوز در جامعه جهانی به ویژه در جامعه ایران وجود دارد و از اهمیّت پژوهشی زیادی برخوردار است. مسیحیان برآنند حضرت عیسی (ع) با خون پربهای خود کفّاره گناهان ایشان را داده و بدین سبب به او لقب «فادی» (منجی) داده اند. این...

از ویژگیهای بارز عرفان عراق، توجّه به صورت و ظاهر شریعت مثل نماز، روزه، حج، تعبّد و تزهّد، خوف، قبض، جوع، گوشه‏گیری، ترس از عقاب و عذاب الهی می‏باشد و از خصوصیّات بارز عرفان خراسان توجّه به طریقت و حقیقت شرع، ذوق، شرب، ریّ، وصل، محبّت، رجا، بسط، سکر، گستاخی، سماع، رضا، فتوّت و جوانمردی، توجّه به خانقاه و مردم‏داری می‏باشد. از برجسته‏ترین عارفان مشرب عراق، ابوذر غفّاری، حذیفه‏بن یمان، اویس قرنی و صهیب در ...

 تفسیر تبیان یکی از تفاسیر شیعی در قرن پنجم هجری است که با رویکرد کلامی به نگارش آمده است. از نشانه های آشکار آن، کوشش شیخ طوسی برای تحکیم مبانی نظری شیعه در این تفسیر است. تقدم نسبی دانش کلام بر سایر علوم در عصر شیخ طوسی و منازعات کلامی، همچنین مرجعیت و احاطه علمی شخصیت هایی نظیر شیخ مفید، سید مرتضی و خود شیخ در این رشته، در سمت و سو دادن به این تفسیر بی تأثیر نبوده است. طرح دیدگاه های نسبتا ف...

ابوسعید ابوالخیر از بزرگ­مردان عرفان ایران بوده است. از بارزترین ویژگی های شخصیّتی ابوسعید، انسان دوستی، عشق و محبّت وی به تمام انسان ها و موجودات است. در این مقاله سعی شده است نگرش ابو سعید به انسان و منابعی که بر نگرش وی به انسان تأثیر گذار بوده، بیان و نحوۀ برخورد وی با اقشار مختلف جامعه مشخّص شود. نتیجۀ حاصل از این پژوهش این بوده که ابوسعید تمام انسان ها را، بدون توجّه به رنگ، نژاد، جنس و دین آ...

ابوسعید ابوالخیر از بزرگ­مردان عرفان ایران بوده‌است. از بارزترین ویژگی‌های شخصیّتی ابوسعید، انسان‌دوستی، عشق و محبّت وی به تمام انسان‌ها و موجودات است. در این مقاله سعی شده‌است نگرش ابو‌سعید به انسان و منابعی که بر نگرش وی به انسان تأثیر‌گذار بوده، بیان و نحوۀ برخورد وی با اقشار مختلف جامعه مشخّص شود. نتیجۀ حاصل از این پژوهش این بوده که ابوسعید تمام انسان‌ها را، بدون توجّه به رنگ، نژاد، جنس و دین آ...

صوفیه همانند سایر آموزه­هایشان که مبتنی بر وجود جهانی ورای جهان ظاهر است، برای دین نیز ظاهر و باطن قائل­اند. از دید آنان ظاهر دین بدون باطن آن( معرفت شهودی) تنها پوسته­ای بی­ارزش است که صاحبش را به مقصد و مقصود نمی­رساند. در کلام دینی ایشان همواره ظاهر و باطن، اصول و احکام و نظر و عمل به هم آمیخته است. آنها معنای حقیقی دین را یقین شهودی و خدمت به خلق می­دانند و مخصوصا بر این جنبه­ی دوم( خلق) بی...

نسخه «مصباح الرسایل و مفتاح الفضایل» تألیف «موفّق بن محمّد المجدی» است. کتاب مشتمل است بر دو باب و هر باب نیز فصولی را در موضوع سلطانیات و اخوانیّات در بر می گیرد. تا امروز، تنها تک نسخه ای از مصباح الرسایل موجود می باشد که به سال 742ه.ق و ظاهراً به دستور بایزید دوم –پادشاه عثمانی- به رشته تحریر درآمده است؛ شاهد این گفتار، نقش مُهری با نوشت?: «بایزید بن محمّد حان مظفر دائماً» است که در صفحه اوّلِ پی...