برخورداری قرآن از مراتب متعدّد معنای ظاهری و باطنی، از مبانی پذیرفته شده و تأثیرگذار در تفسیر و تأویل قرآن است. امّا رازگشایی از ماهیّت باطن و حلّ این معما که باطن کدام سنخ از معناست، می تواند گامی اثربخش در فرایند معنی شناسی قرآن کریم باشد. بررسی معنا و حقیقت باطن قرآن و ارزیابی این جنبه که آیا باطن، مدلول لفظی است یا سنخی از معنای غیر لفظی؟ یا آن که اساساً، باطن را مراتب و لایه هایی است که برخی مر...

«تأویل» در اندیشه قرآنی حکیم صدرالمتألهین شیرازی «ره» و حضرت امام خمینی «س» یک ضرورت به شمار می رود و معتقدند که «تأویل» همان مرتبه کامل «تفسیر» است که مربوط به باطن و چهره ناپیدای امور است. در این معنای از تأویل، حق تعالی تأویل همه امور است و اینکه هر کدام از کتاب تکوین (هستی) و کتاب أنفس (انسان) و کتاب تدوین (قرآن کریم)، برخوردار از مراتب متعددی از نزول می باشند که میان آنها تطابق و هماهنگی ک...

نویسنده مقاله با این پیش فرض که فرمول رستگاری در قرآن با توجه به بسامد موجود آن در آیات عبارت است از ایمان و عمل صالح، این پرسش را مطرح کرده است که چرا در این فرمول از اخلاق به مثابه صفات و سجایای روحی سخن به میان نیامده است، با اینکه هم در آیات و هم در روایات، باطن مورد تأکید فراوان قرار گرفته است؟ نویسنده کوشیده است فرضیه های ممکن در این مورد را مطرح و بررسی نماید که در این راستا، ده فرضیه را...

معنویت یک گمشده انسانی در پهنه گیتی است که زمان و مکان نمی شناسد. واژه معنویت و مشتقات آن گرچه در منابع اصیل اسلامی به کار نرفته است، ولی در ادبیات مسلمانان، هم در زبان عربی و هم در زبان فارسی، رواج یافته است. آن گونه که کاربرد این واژه نشان داده است، این واژه با «معنا» در ارتباط است، کما این که ریشه لغوی معنویت همین امر را تأیید می کند. معنا به موقعیتی اشاره دارد که دست کم شامل دو لایه باشد: ی...

أُحاولُ فی هذا البحث بإذنه تبارکَ وتعالی الاجابهَ علی السوال المهم المرتبط بالاعتقاد بمنجی ومخلص العالم وضروره وجود هکذا شخصیه مقدسه مبارکه ، وقد قسمت البحث إلی خمسه فصول: الأول: فی الکلیات (حول القرآن والعهدین)، ویتناول نظره فی القرآن الکریم وکذلک العهدین،إذ کان لابُدَّ قبل الدخول فی البحث من أن أقدم مقدمه حولهما لأنّهما أعظمُ المصادرالمقدّسه فی هذا العالم لإثبات تلک الحقیقه الإلهیّه الدامغه والعقیده ...

هل هناک علاقة بین القرآن الکریم، کلام اللّه المُنَزَّل علی سیدالمرسلین وکتابه لکافة المسلمین، وعلمِ الهرمینوطیقا بمعناه العام، هذا العلم الذی یتناول التفسیر وإمکانیة التفسیر؟ فمن خلال هذه الدراسة نجیب عن هذا التساؤل؛ فإذا کانت الاجابة بنعم، وسلّمنا أنّ ثمّت علاقة وطیدة بین القرآن وتفسیره، فهل لنا أن نقول: إنّ هذه الهرمینوطیقیا، أی: فهم کلام?اللّه وتفسیره، من خصائص القرآن وحده؟ وعندئذ علینا أن نبحث عن مکا...

این نوشتار در پی واکاوی روش تفسیری علامه فضل الله در تفسیر «من وحی القرآن» است. نویسنده بر این باور است که مهم ترین ویژگی «من وحی القرآن» از نظر روش بلاغت محوری است. مفسر می کوشد قواعد بلاغت و لوازم و پیامدهای سخن بلاغی را مبنای فهم آیات قرار بدهد. در این نوشتار نخست به پیشینه روش بلاغی در تفسیر پرداخته شده است، سپس معیارهای شناخت ابعاد بلاغی از دیدگاه علامه فضل الله مورد بحث قرار گرفته است، آن...