از دیرباز در ایران، آموزش و پرورش جایگاه ویژه ای داشته و با گسترش اسلام نیز بر اهمیت آن افزوده شده است. در کنار جایگاه ممتاز آموزش در ایران، مراکز مرتبط با فعالیت های آموزشی نیز اهمیت یافتند. روند شکل گیری مدارس علوم دینی به صورت رسمی، با شکل گیری نظامیه ها در دورۀ سلجوقی آغاز شد و با فرازو نشیب هایی تا دورۀ قاجار نیز ادامه یافت. در شهر تهران، پایتخت ایران در این دوره، بیشترین تعداد مسجد- مدرسه...

چکیده باز شناسی تاریخ کهن ایران از قرن نوزدهم میلادی و گسترش مفاهیمی چون ناسیونالیسم، اندیشه­های ملی گرایانه ومساوات طلبانه در میان روشنفکران دورۀ قاجار، منجر به بازنگری متجددانه در بازپردازی­های پیشین پیرامون برخی شخصیت­های تاریخیِ تاریخ ایران باستان توسط برخی نویسندگان دورۀ قاجار شد. این پژوهش در پی بررسی بازپردازی شخصیت­های تاریخی ایران باستان در نگارش­های تاریخ نویسان دورۀ قاجار و نگرش­های ر...

مدرسۀ جعفرآباد در فاصلۀ 50 کیلومتری شمال اصفهان در دشت باستانی برخوار قرار گرفته و برای اولین بار، توسط نگارندگان شناسایی شده است. تحقیق حاضر به منظور پاسخ به پرسش هایی همچون تعیین زمان ساخت بنا، دلیل ساخت مدرسه در جعفرآباد و تعیین ارتباط مدرسه با سایر ابنیه و علت قرارگیری مدرسه در بافت فعلی جعفرآباد انجام شده است. روش مورد استفاده در این مقاله، توصیفی ـ تحلیلی است؛ بر همین اساس، پس از بررسی سط...

هدف: هدف این پژوهش تحلیل انواع فهرست های اسناد در دورۀ صفوی و قاجار و شناسایی عناصر توصیفی آنهاست. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی بر پایۀ منابع کتابخانه ای و اسناد و نسخه های خطی به طبقه بندی و استنتاج یافته ها می پردازد.  یافته ها و نتایج پژوهش: مهم ترین عوامل مورد توجه فهرست­های اسناد در ایران دورۀ صفوی و قاجار عبارت اند از: تاریخ سند، نوع سند، ارکان (محتوای) سند، وابستگی...

بیان مسئله: انسان‌ها بر مبنای شیوۀ زندگی خود، نحوۀ سازماندهی، نوع و ساختار سکونتگاه‌های خود را شکل می‌دهند. در یک محیط ثابت وجود اختلاف‌هایی در سرمایه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی‌ و نمادین به شکل‌گیری طبقات اجتماعی مختلف و بالطبع به تفاوت‌هایی در روش زندگی می‌انجامد. بر همین اساس جستجو در چگونگی اثرپذیری الگو و ساختار خانه‌های طبقات اعیان و متوسط شهری اردبیل در اواخر دورۀ قاجا...

راه‌ها از دیرباز نقش مهمی در شکل‌گیری شهرها و شکوفایی تمدن‌ها داشته‌اند. شهر کرمانشاه در طول تاریخ به سبب اهمیت ارتباطی در قرون قبل از اسلام با عبور جادۀ شاهی و در قرون پس از اسلام با عبور شاهراه خراسان از آن، همواره مورد توجه بوده است. در دورۀ قاجار راه کاروان‌رو خراسان که با عنوان راه عتبات عالیات مطرح می‌شود، نقش مهمی در توسعه و رونق تجارت، صدور و ورود کالاهای خارجی، تعاملات دولت‌های عثمانی ...

  جریان هویتی از توسعه در ایرانبا قرائت‌های چارچوبی و برداشت‌های متفاوت دوره‌ای همراه بوده است که دولت‌ها (حاکمیت‌ها) متولی آن بوده‌اند؛ همان‌گونه که اصلاحات و توسعه در عصر قاجار به‌منظور رهایی از عقب‌ماندگی و رساندن تقریبی بخش‌هایی از ساختار شبه‌دولتی قاجار به توسعه بود، در دورۀ پهلوی دوم با اصلاحات دولتی برای پر کردن خلأ مشروعیتی همراه بود و در دورۀ جمهوری اسلامی نیز با خلأ پارادایمی و گفتمان...

نامۀ خسروان، اثر جلال الدین میرزا ، فرزند فتحعلی شاه قاجار است که در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار تألیف شده است. نسخۀ خطی و مصور نامۀ خسروان با توجه به نحوۀ تفکر این دوره، دارای ویژگی هایی همچون نحوۀ نگارش به فارسی با حذف لغات و واژگان عربی و تصویرسازی از پادشاهان ایران باستان با توجه به داستان های شاهنامه است. این نسخه در چند دهه پس از تألیف از نمونه هایی است که سیاست های باستانگرایی در دورۀ...

چکیده هدف: توضیح نقش دفتر بین‌المللی کار در تدوین قوانین کار در ایران در اواخر دورۀ قاجار و عصر پهلوی اول. روش/ رویکرد پژوهش: داده‌ها  از اسناد وزارت امور خارجه و سازمان اسناد ملی ایران (ساکما)  گردآوری شده است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری:  در آغاز، دولت علاقۀ چندانی به تدوین و وضع قوانین کار  نداشت. عقب‌ماندگی اقت...

سردرب یکی از بخش های ساختمان است که قابلیت بیان اعتقادات سازنده یا کارفرمای آن را به ناظر بنا دارد. گفتمان نقوش به کار رفته در تزیینات هر سردرب را می توان همچون پیامی از سوی سازنده یا کارفرمای سردرب محسوب کرد و آنها را خواند و فهمید. گفتمان نقوش سردرب هفت بنای عمومی دورۀ قاجار موضوع این پژوهش است. مساله ای که دنبال می شود نحوۀ شناسایی وجه اشتراک میان پیام های نهفته در این سردرب ها از طریق تحلیل...