هدف اصلی این مقاله تحلیل گزیده هایی از کلام امام علی (ع) بر مبنای دو اصل مهم زبانشناسی متن مدار یعنی انسجام متنی و توازن می باشد. انسجام یکی از مشخصه های متن است که روابط دستوری و یا واژگانی بین عناصر متن ایجاد می کنند و پیوستگی معانی و مفاهیم متن را ممکن می سازند. توازن یک فرآیند ادبی است که از طریق تکرار کلامی حاصل می آید و در سه سطح آوایی، واژگانی و نحوی طبقه بندی می شود (نکویدوسون، 1975، صص...

از جمله موضوعات مهم زبان‌شناسی نقش‌گرای هالیدی و رقیه حسن، انسجام و به هم پیوستگی متن است. هراندازه انسجام آوایی، واژگانی، دستوری و معنایی میان یک متن و عناصر آن بیشتر باشد؛ آن متن ماندگارتر خواهد بود. از این رو می‌توان گفت یکی از دلایل ماندگاری قرآن مجید همین انسجامی است که میان عناصر آن برقرار است و مایه برخی از پژوهش‌های ادبی ـ قرآنی گشته است. در این جستار با روش توصیفی– تحلیلی، «انسجام واژگ...

برخی از نظریه های زبانشناسی امکانات مفیدی را برای تحلیلِ متون ادبی پیش می نهند. یکی از این نظریه ها، نظریه هلیدی و حسن است. در این نظریه ارتباط معنایی، لفظی، نحوی یا منطقی جمله های یک متن «انسجام» نامیده شده است. از این دیدگاه، انسجام در زبان معیار عواملی دارد که عبارتند از: دستوری، واژگانی، پیوندی. و هر کدام از این عوامل دربردارنده‌ی عوامل جزئی تر هستند. هدف این مقاله بررسی هر یک از این عوامل ا...

مسأله این پژوهش، آن است که چه ابزارهایی در گلستان به خدمت گرفته شده که خوانندگان را در زمانها و مکانهای متفاوت و با زمینه‏های فرهنگی،اندیشگانی مختلف به خود جلب می‏نماید؛به دیگر سخن جنبه‏های زیبایی شناختی گلستان کدام است و آیا می‏توان با استفاده از ابزارهای زبانشناختی و علوم بلاغی بر بنیاد علم زبانشناسی آنها را استخراج و دسته‏بندی کرد.به همین منظور تلاش شده ابتدا تمام زوایای نظریه انسجام هلیدی و...

در مقالة حاضر، با استفاده از نظریّة انسجامِ (Cohesion) متن هالیدی و حسن (1976م.) در زبانشناسی ساختگرا به تحلیل و بررسی کتاب نفثةالمصدور پرداخته شده است. بر اساس این نظریّه، یکی از ویژگی‌های متن، داشتن انسجام است. انسجام با عناصری در متن ایجاد می‌شود که این عناصر انسجام متن، به سه دستة «دستوری، واژگانی و پیوندی» تقسیم می‌شوند و در ارتباط میان جمله‌ها و پاره‌گفتارها نقش دارند. در این گفتار، عناصر و ...

انسجام در قرآن از دیرباز مورد توجه اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان قرار داشته است. در مقابلِ نظریه برخی از شرق‌شناسان مبنی بر عدم برخورداری قرآن از نظم و انسجام، اندیشمندان اسلامی جهت ردّ این مسأله، با روش­های گوناگون به اثبات نظم در قرآن پرداخته­اند. کهن­ترین نظریه انسجام در قرآن متعلق به جرجانی است که به نظریه «نظم» معروف است. پس از جرجانی نیز شمار بسیاری از پژوهشگران و مفسران به اثبات این نظریه ...

انسجام و هماهنگی میان اجزای متن از برترین ویژگی های یک اثر ادبی و هنری است. پیرو بررسی های زبان شناسان نقش گرا، این موضوع رونق شتابانی به خود گرفت و در مباحث  نقدی مورد کنکاش قرار گرفت و از پرکاربردترین واژه های حوزه نقد دوران معاصر گردید. قلمرو این گونه پژوهش ها، آثار قرآنی و دینی را نیز در بر گرفت و به بررسی و تحلیل آن پرداخت. داستان موسی(ع) از زیباترین داستان های قرانی است که از مختصّات فنی و...

شرایط زندگی اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ادبی نیمایوشیج و بدر شاکر سیاب در موارد فراوانی، شباهت و نزدیکی دارد؛ از آن جمله می‌توان به زندگی در محیطی روستایی با طبیعتی بکر، تعهّدات اجتماعی، تأثیرپذیری از مکتب‌های ادبی غرب،‌ زندگی در سایة حکومت‌های دیکتاتوری، ‌گرایش‌های سیاسی، استفاده از مضامین ادبی مشترک، پیشگامی و سنّت‌شکنی در...

نظریة مایکل هلیدی تحت عنوان «زبان­شناسی سیستمی- نقشی» از مهم­ترین نظریات زبان­شناسی است که در چارچوب نقش­گرایی به شکلی سازمان­یافته و منظّم به تحلیل متون مختلف ادبی می­پردازد. او در بخشی از این نظریه از مؤلفه­هایی سخن می­گوید که یک متن منسجم بایستی از آنها برخودار باشد. سپس رقیّه حسن در یک نظریة جداگانه تکمیل کننده نظریه همسرش مایکل هلیدی با عنوان نظریه هماهنگی انسجامی به­شمار می­رود.      برخی م...

  از مشهورترین خطبه­های نهج­البلاغه که علی‎رغم حجم اندک از موضوعات متنوّعی سخن گفته، خطبه شِقشِقیّه یا مُقَمّصه است. این خطبه در حساس­ترین شرایط روحی امام علی† با شش بخش یا موضوع مختلف ارائه گردیده است. نظر به همین تنوع موضوع و حجم اندک، کیفیت انسجام در این خطبه می­تواند مورد سؤال قرار گیرد. در این پژوهش بر اساس نسخه تکا...