چکیده مقالۀ حاضر با هدف نقد و بررسی کتاب «فضائلُ مصرَ وأخبارُها وخواصُّها »اثر ابن زولاق، دربارۀ پویش علمی تاریخ­نگاری اسلامی ـ ادبیِ تمدّن فاطمیان و تاریخ­ محلّی به نگارش درآمده است. این نوع تاریخ­نگاری اسلامی ـ ادبی با سنّت ریشه­دار و اصالت خاصّ خود، پیوسته مورد اهتمام مؤرخان مسلمان و از جمله ابن زولاق بوده است. وی به نگارش تاریخ­ محلّی مصر پرداخت و کتابش در زمرۀ یکی از گونه­های اصیل و قانونمند تاریخ­نگ...

مصر در زمان الحاکم بامرالله خلیفه اسماعیلی، وضعیت سیاسی و اجتماعی نابسامانی را تجربه کرد. دراین دوره الحاکم با صدور سلسله بی پایانی از احکام و فرمان های شگفت انگیز، اوضاع آشفته ای برای همه مردم بوجود آورد. این مسئله باعث ایجاد کانون های شورش علیه خلیفه در خارج و داخل مرزهای قلمرو فاطمی گردید و تا حدودی پایه های ارکان حکومتش را لرزاند. اما علی رغم ناپایداری اوضاع سیاسی و اجتماعی، دوره الحاکم یکی...

خلافت فاطمیان، از نیمه دومِ سدۀ پنجم هجری، رو به افول نهاد. مطابق شواهد تاریخی، آغاز این انحطاط با خلافت «الآمر بأحکام الله»- سال 495 هجری- شروع شد و در سال 567 هـ. ق به پایان رسید. در طی این دوره، که مجموعاً هفتاد سال به طول انجامید، علل متعددی در سقوط فاطمیان نقش داشتند که این مقاله می‌کوشد با فراهم آوردن شناختی از ترکیب مذهبی جامعه مصر در این دوره، ابتدا به بررسی دو پدیدۀ «قدرت گرفتن مقام وزار...

بر این اساس که هر مکتب فکری نوظهوری تحت تأثیر مکاتب فکری پیش از خود و شرایط فکری و اجتماعی موجود در عصر خود قرار گرفته است و به تأثیر از آن ها ظهور کرده است. ازاین رو در این پژوهش تلاش شده تا به بررسی علل و عواملی پرداخته شود که در ظهور حکمت اشراق سهروردی نقش به سزایی داشته اند. این علل و عوامل شامل علل فکری و اجتماعی می شود. در بحث علل فکری، با بررسی آثار سهروردی می توان به سرچشمه های حکمت اشر...

موقعیت عالی جغرافیایی واهمیت تمدنی مصر در میان حکومت های اسلامی وهم چنین استقرار خلافت شیعی فاطمی درآن قلمرو، می تواند جاذبه های تحقیقاتی گسترده ای را فراهم آورد زیرا خلافت فاطمیان حدود دویست ونه سال ازدویست وهفتاد سال عمر خود را در مصر سپری کرد. خلافت فاطمیان(297-567 هـ.ق)که به عنوان حکومت رقیب خلافت عباسی(132-656 هـ.ق)درشمال آفریقا بر پا شد.از ویژگی های سیاسی واداری ونظامی ویژه ای برخوردار بو...

به قدرت رسیدن فاطمیان، با نفوذ و گسترش قلمرو آنها در مناطق تحت نفوذ عباسیان و گرایش توده مردم به آنان همراه شد. خلافت عباسی این روند را تهدیدی جدی برای خلافت خود قلمداد کرد و در صدد مقابله با آن برآمد. از آن­جایی که در این ایام آل بویه بر مرکز خلافت عباسی سیطره پیدا کرده بودند، عملاً دست خلفای عباسی در امور کوتاه شد. به این دلیل در زمان خلافت المطیع والطایع که اوج قدرت و حاکمیت آل بویه بود، آنان...