یکی از ویژگی های قرآن کریم، وجود تناسب میان آیات قرآن کریم است. این تناسب علاوه بر آیات متحد النزول و آیات همجوار، مابین کل آیات یک سوره نیز وجود دارد. اتحاد و پیوستگی از نوع اخیر، از طریق یک جامع مشترک، یعنی موضوع محوری سوره، صورت می گیرد. توجه به این ویژگی قرآن کریم، نقش مهمی در فهم مخاطب ایجاد می کند. چه اینکه یکپارچه دیدن پیکره سوره و مرتبط دانستن آیات، منجر به کشف معانی جدیدی می شود که بد...

احادیث پیامبراکرم(ص) و ائمه اهل بیت(ع) در کنار قرآن، منبع شناخت اسلام و دستورات آن است. روایات برخلاف قرآن از آفت وضع و تحریف مصون نمانده اند، لذا از همان روزگار حیات پیامبراکرم(ص) معیارهایی برای تشخیص صحیح از سقیم ارائه گشت. علماء با الگوگیری از آیات و روایات به ارائه ی معیارهایی برای فهم و نقد حدیث پرداختند. آیت الله معرفت(ره) به عنوان مجدد علوم قرآنی، در آثار خود ازجمله در اثر تفسیری خود به ...

موضوع نسخ در قرآن از مسائل بسیار مهم و حیاتی است.در استخراج احکام دارای نقش بسیار مهمی است و در شناخت تاریخ تشریع و قانونگذاری بسیار حائز اهمیت است.پدیده نسخ در کنار سایر موضوعات قرآنی چون محکم و متشابه و اسباب النزول و... از دیر باز مورد توجه علمای قرآنی بوده و هست.اما اهتمام به مسئله نسخ آنقدر مهم است که تعدادی از علما آن را بصورت تخصصی پیگیری می کنند. موضوع نسخ از دیدگاه اهل بیت نیز مورد تو...

علوم قرآنی به مثابه ی دانش های مقدماتی قرآن محسوب شده که در خدمت فهم بهتر قرآن است. از دیرباز در خصوص مصادیق علوم قرآنی مباحث و نظریاتی توسط قرآن پژوهان مطرح شده است. ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، مطلق و مقید، حقیقت و مجاز، اسباب النزول، مکی و مدنی و ... از زمره این مصادیق اند که در خلال تفاسیر قرآن و یا به صورت تک نگاری، موضوع پژوهش مفسران و عالمان عرصه قرآن شناسی قرار گرفته است. از این میان، د...

پژوهش حاضر به تبیین سه رابطه؛ الف: «تناسب آیات با اسباب نزول»، ب: «تناسب آیات با ترتیب نزول»، و ج: «تناسب آیات با ترتیب و اسباب نزول»، پرداخته است. تناسب آیات، اسباب نزول و ترتیب نزول سه مقوله علوم قرآنی و به عنوان ابزارارهای فهم متن قرآن بسیار حائز اهمیت هستند. این سه علم، رابطه های تنگاتنگی با یکدیگر دارند. فهم چگونگی این رابطه ها و توجه به آن ها، فهم صحیح قرآن را در پی خواهد داشت. قرآن دارای...

علوم قرآن به مثابه ی مجموعه دانش های مقدماتی اند که در فهم بهتر تفسیر قرآن ، قرآن پژوهان را یاری می رسانند . از دیر باز ، مفسران و عالمان علوم قرآن گاهی به صورت مستقل و در قالب تک نگاری و زمانی در مقدمه ی برخی تفسیر هایشان به این مهم پرداخته اند . محققان بر آنند که منطق تفسیری این مفسران تحت تأثیر دیدگاههای علوم قرآنی شان ، به گونه ی متفاوت از مفسر و محققی دیگر در حوزه ی تفسیر مورد ارزیابی قرار...

فهم درست معنا و مراد قرآن کریم، به امور بسیاری وابسته است. یکی از آنها آشنایی با فضای نزول قرآن؛ اعم از فضای عام قرآن و یا فضای خاص سوره های آن است. به سان هر سخن بشری که مقتضای حال خود را دارد و در شرایط و فضای ویژه ای ایراد شده، آیات و سور قرآن نیز در فضای خاصی نازل شده است. به واقع فضای نزول قرینه پیوست? غیر لفظی آیات و سور است که در فرآیند معنایابی و مرادشناسی هرگز نبایدش از نظر دور داشت. ...

مفسران و پژوهشگران علوم قرآنی از دیرباز به علم مناسبات، توجه و عنایت ویژه ای داشته اند. علم مناسبات، دانش مهمی در علوم قرآن است که به بیان ارتباط میان آیات قرآن پرداخته و راز و رمزهای نهفته در میان این روابط را آشکار می سازد. این ارتباط هر چند در نگاه اول به چشم نمی آید اما اولا وجود دارد، ثانیاً با تفکری روش مند می توان آن را کشف کرد. علم مناسبات مانند بسیاری از علوم دیگر، موافقان و مخالفانی دا...

در منابع تفسیری و علوم قرآنی، در مواردی، در تعیین سبب نزول، یا مکی و مدنی بودن برخی آیات و سور، از تکرار نزول آنها سخن رفته است. طرفداران این دیدگاه، در مواجهه با روایات متعدّد و متعارض، نظریّه تکرار نزول را مطرح کرده‌اند. این گروه از محققان، برای تشخیص سبب نزول آیه، صحّت سند و نوع تعبیر راوی را ملاک قرار داده‌اند؛ اما محدود کردن ملاک تشخیص سبب نزول یا مکی و مدنی بودن آیات و سور به صحت سند و تعبیر...

چکیده دستیابی به مفاد استعمالی آیات و کشف مراد الهی نیازمند رعایت کردن قواعد و ضوابط خاص تفسیر است و هر کدام از مفسران با توجه به عصر خود و روش و گرایش تفسیری شان همواره تلاش هایی در این زمینه داشته اند. یکی از این مفسران محمد جواد مغنیه است که در تفسیر الکاشف اگرچه به انواع قواعد تفسیری تصریح نکرده ولی در مجموع روش ایشان در رعایت قواعد تفسیر پسندیده است. بنابراین تحقیق حاضر که پژوهشی تحلیلی-ت...