از بارزترین مصادیق عدالت، عدالت در تکوین جهان است. برهمین اساس موحدان، عدالت را جزء صفات فعل خداوند می شمارند؛ به این معنا که ذات حکیم او، کل آفرینش را براساس عدالت آفریده است. بررسی مستندات نقلی نظریه عدل الهی استاد مطهری هدف این پژوهش می باشد، مراد از بررسی مسائل موضوع یاد شده، حل تعارضات ظاهری میان مستندات نقلی معتبر شیعه و تطابق آن با مباحث عقلی و اعتقادی مربوطه است که در این تحقیق به دنبال...

واکنش مناسب در برابر واقعه مجرمانه که از اهداف مهم نظام عدالت کیفری به شمار می­آید، در گرو فراهم آمدن عوامل متعددی است؛ اما این یک اصل بدیهی است که پیش از هر اقدام، لازم است وقوع جرم به معنای فعل یا ترک فعل پیش­بینی شده در قانون و ارتکاب آن از سوی متّهم، توسط مقام قضایی اثبات گردد. از این رو، قاضی را باید ملزم به انجام دو تکلیف کلّی دانست؛ نخست آن که واقعۀ مجرمانه را قانونمند اثبات کند، و دوم آن ...

یکی از اقسام شروط، شرط ابتدایی است که در مورد لازم‌الوفاء بودن یا نبودن آن در میان فقها اختلاف‌ نظر وجود دارد. اکثر فقها این‌گونه شروط را لازم‌الوفاء نمی‌دانند، ولی برخی فقهای معاصر برخلاف مشهور فقها قائل به لازم‌الوفاء بودن این شروط هستند. برای شرط معانی متعددی در عرف، لغت، اصول و فقه و حقوق ... ذکر شده ولی به‌علت عدم بیان معنای شرط از طرف شارع، به معنای عرفی آن اکتفا می‌شود. شرط در عرف در دو ...

قواعد فقه، بخشی تأثیرگذار در علم فقه و آرا و فتاوی فقیهان اسلامی به شمار می رود که تکوین و تطور این قواعد، چه در اهل سنت و چه در فقه شیعۀ اثنی عشری، مراحل گوناگونی را پشت سر گذرانده است. امروزه نیز مرحله ای دیگر، به خصوص در فضای تقنینی و تشریعی نظام جمهوری اسلامی ایران، در افق فقه شیعه ترسیم و تحقق می یابد. در واقع، بنا به تعاریف بزرگان عرصۀ فقاهت، قاعدۀ فقهی قضیه ای است که حکم معمولی آن به فعل...

شاهنامه، حماسه جاویدان و گران‌سنگ فردوسی، در اقیانوس ادب فارسی، دریایی است عمیق و بیکران و آکنده از مرواریدهای درخشان فرهنگ ایرانی که کندوکاو درباره آنها از ابعاد مختلف ادبی، تاریخی، اجتماعی، اسطوره‌ای، آیینی، زبان‌شناسی، و ... می‌تواند سالها آبشخور پژوهشگران زبان و ادب فارسی باشد. مقاله حاضر به بخش کوچکی از مختصات زبانی شاهنامه؛ یعنی ماضی نقلی و انواع آن اختصاص دارد. ابتدا پیشینه تحقیق به اجما...

جمع آوری اطلاعات از حوزۀ حریم خصوصی اشخاص توسط حکومت اسلامی برای حفظ امنیت و مصالح جامعه، صور و احکامی دارد که در مقالۀ حاضر، به سه نکتۀ مهم در این مسئله پرداخته می شود: 1. بررسی این امر که آیا همۀ موارد جمع آوری اطلاعات از حریم خصوصی افراد، بدون ظن جاسوسی و توطئه و مانند آن، مستلزم شکستن آن است یا خیر؟ نوآوری این بررسی، در تفکیک میان جمع آوری اجمالی و تفصیلی اطلاعات است. 2. بررسی دلالت ادلۀ نق...

یکی از مفاهیم مهم در معرفت‌شناسی، مفهوم شاهد است. شاهد دلیلی است که نشان‌دهندۀ صدقِ گزاره­ای است که متعلقِ گرایش باوری شناسا است. در این مقاله می­خواهیم به چیستی شاهد بپردازیم. سه دیدگاه مهم در مورد چیستی شاهد وجود دارد: روان­گرایی، گزاره‌گرایی واقع‌نما و گزاره‌گرایی غیرواقع‌نما. در این مقاله، پس از طرح و بررسیِ ادلۀ دیدگاه­های سه‌گانه در چیستی شاهد، به این نظر رسیدیم که ادلۀ قوی‌تری به نفعِ روان­گ...

در دیوان بین‌المللی دادگستری اصحاب دعوی از آزادی در ارائۀ هرگونه دلیل، از جمله ادلۀ شفاهی، مانند شهادت و گواهی کارشناسی برخوردارند. با این‌حال، دیوان با ادلۀ شفاهی ارائه‌شده از سوی اصحاب دعوی با احتیاط ویژه‌ای رفتار کرده و صرفاً در شرایطی برای آنها ارزش اثباتی خاصی قائل شده است. در این مقاله ضمن بررسی آن‌دسته از پرونده‌های مطروحه نزد دیوان بین‌المللی دادگستری که در آنها اصحاب دعوی از شاهد یا شاه...

مشهور فقیهان امامیه معاملۀ تخمینی را سبب بطلان عقد بیع می‌دانند؛ حال‌آنکه امروزه در بسیاری از موارد، امکان آگاهی دقیق از مورد معامله فراهم نیست. نوشتار پیش‌ِرو با روشی توصیفی ـ تحلیلی و به‌شیوۀ کتابخانه‌ای،میزان اعتبار چنین ادعایی را نقد و بررسی کرده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد روایاتی که فقیهان برای بطلان بیع گزاف به آ‌نها استناد کرده‌اند، بر مدعای ایشان دلالت نداشته و اخص از مدعا هستند؛ افزون...

مسئله تجرد نفس همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان قرار داشته و سبب پیدایش معرکه ای از آراء گوناگون گردیده است. علامه شیخ محمدباقر مجلسی در زمره متکلمانی قرار دارد که با تکیه بر ظواهر برخی روایات، تجرد نفس را انکار کرده است. وی ادله عقلی را در اثبات یا انکار تجرد نفس مخدوش می داند. همچنین به هیچ آیه ای از آیات قرآن کریم در اثبات جسمانیت نفس اشاره نمی کند. در مقابل، جناب صدرالمتألهین با استفاده ا...