در نوشته های فارسی میانه زردشتی یا پهلوی، چند واژه دربارة خانواده محل بحث و جدل است. در مقالة زیر، طرحی برای بررسی آنها و ارتباط این واژه ها با یکدیگر و با ساحت خانوادة ساسانی می آید.

در نوشته های فارسی میانه زردشتی یا پهلوی، چند واژه درباره خانواده محل بحث و جدل است. در مقاله زیر، طرحی برای بررسی آنها و ارتباط این واژه ها با یکدیگر و با ساحت خانواده ساسانی می آید.

سنت «چراغ روشن کنی» یکی از باشکوه ترین آیین های مذهب جماعت اسماعیلی بدخشان تاجیکستان، افغانستان و شمال پاکستان است که در میان اهالی این مناطق با نام های «دعوت»، «دعوت پیر شاه ناصر» و «چراغ روشن کنی» معروف است. دربارۀ تاریخ پیدایش این آیین و فلسفۀ آن اختلاف نظر وجود دارد. برخی چون برتلس و ا. خماروف بر این باورند که «چراغ روشن کنی» تاریخ خیلی قدیمی داشته و از آیین مهرپرستی و دین زردشتی برای اسماع...

پژوهش حاضر با تکیه بر اسناد و متون تاریخی؛ به ویژه متون زردشتی که عمدتاً در سده سوم و چهارم هجری تدوین شده و صبغه دینی دارند، به بررسی تدابیری می پردازد که روحانیت زردشتی پس از سقوط شاهنشاهی ساسانی، برای حفظ و بقای جامعه زردشتی و ممانعت از تغییرِ دین روزافزون به دینان اندیشیدند. این تدابیر را، که مبتنی بر سنت های کهن بودند، می توان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد:   الف) مجازات و فشارهای اقتصادی؛   ب...

شبی هخوانی که مهم ترین و منسجم ترین نمایش ایران و بخشی از جهان اسلام است در نخستین سال های پیدای ش بر مراسم و آ یین هایی استوار شد که اساسا مبتنی بر اعتقادات شیعه ی ایرانی بود. به همین دلیل، مایه و پای هی داستانی آن  در آغاز  برگرفته از وقایع مهمی مانند شهادت حضرت علی و امام حسین و عاشورای سال 61 ق. در تاریخ شیعه بود. اقتدار حکومت، دگرگونی ساختار جامعه، ارتباط با دیگر کشورها و تمد نها، تغ ی...

کتاب تاریخ قم، کتابی تاریخی و فرهنگی است که در مورد موضوعات مختلف، همچون باور ها و اندیشه های اصیل ایرانی در منطقه ی قم بحث و گفتگو می کند. این باور ها و اندیشه ها بیشتر بازتاب فرهنگ و عقاید ایرانی و زردشتی است. عناصری همانند شخصیت های اصیل ایرانی، آداب و رسوم و آیین های ویژه ی دینی- فرهنگی، تشکیلات اداری و نیز آتشکده ها در این اثر نمود فراوانی دارد. شخصیت های این اثر هم شامل افراد حقیقی- حکومت...

شیز و آتشکده آن چنان نقش و جایگاهی در تاریخ دیانت زردشتی دارد که بنابر شواهد باستانشناختی از روزگار هخامنشی به این سو، به ویژه به روزگار ساسانیان و حتی سده چهارم هجری یکی از کانون‌های عبادی و فکری آن دین به شمار می آمده است. علی رغم این، چه به روزگار ساسانی و چه پس از آن، نه در متون دینی درون جامعه زردشتی و نه در منابع پدیدآمده در بیرون آن، اطلاعات روشنی در باره حیات فکری و هیربدستانی آذرگشسب د...

بی شک شعر حافظ چونان منشوری است که از هر زاویه‌ای به شعر او نگاه شود، جلوه‌ای از شعر او نمایان می‌شود. این تجلّی‌های گوناگون در تمام ابعاد شعر حافظ قابل مشاهده است. در این مقاله با بررسی پیشینه‌ی معانی پیشنهادی شارحان و حافظ پژوهان، کوشش شده است که به این پرسش، پاسخ داده شود که آیا خرابات مغان در شعر حافظ طبق گفته‌ی دیگران، به معنی مطلق میکده است و یا معنی دیگر آن، یعنی آتشکده‌ی زردشتی، ارجح‌تر ...

ظهور چهرۀ اسطوره­ای بهرام، پس از بیست سال حکومت مسالمت­آمیز یزدگرد، به­عنوان اتخاذ موقعیتی راهبردی برای جبران شکافِ گفتمانی در جامعۀ زردشتی قابل توجیه است. سنت روایی زردشتی، بهرام را در گره­گاهِ گفتمانی قرار می­دهد و عناصری چون شجاعت، جنگ­های داخلی و خارجی و کنش­های تاریخی او را با رمزگانی اسطوره ای و حماسی، حول آن می­تَنَد. هدف این مقاله، بررسی انتقادی «مرگ یزدگرد» و «تاج­ربایی بهرام گور از میان د...

سنت «چراغ روشن‌کنی» یکی از باشکوه‌ترین آیین‌های مذهب جماعت اسماعیلی بدخشان تاجیکستان، افغانستان و شمال پاکستان است که در میان اهالی این مناطق با نام‌های «دعوت»، «دعوت پیر شاه ناصر» و «چراغ‌ روشن‌کنی» معروف است. دربارۀ تاریخ پیدایش این آیین و فلسفۀ آن اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی چون برتلس و ا. خماروف بر این باورند که «چراغ‌ روشن‌کنی» تاریخ خیلی قدیمی داشته و از آیین مهرپرستی و دین زردشتی برای اسم...