چکیده: بدیع به همراه معانی و بیان فنون سه گان? بلاغت را تشکیل می دهند، صنایع بدیعی به دو گون? لفظی و معنوی تقسیم می شوند. اهمیّت کاربرد صنایع لفظی بدیعی، افزایش موسیقی شعر و کلام ادبی است و همین عامل موجب تأثیر و نفوذ بیشتر شعر در نفوس مخاطبان می شود. سنایی در سرودن حدیق? خود از دو سبک پیروی کرده است: یکی سبک خراسانی که کاربرد صنایع لفظی در این سبک بسامد فراوان داشته و دیگری سبکی است که در دور?...

شیخ احمد جام ازجمله عارفانی است که پیوند شخصیّت و زندگی وی با کرامات سبب شده است که چهرة حقیقی و اندیشۀ وی در لایه هایی از خرافات و هاله ای از ابهام باقی بماند. علاوه بر این، کرامات منسوب به او موجب نوعی تناقض شخصیتی و اندیشه ای در وجودش شده است، چنان که فاصلۀ شیخِ جامِ تصویرشده در مقامات ژنده پیل تا شیخِ پدیدارشده در آیینة آثار او، همان فاصلۀ افسانه تا حقیقت است. این معمّاها و تناقضات در قلمرو شخصی...

محوطه تاریخی سنگ بست واقع در 35 کیلومتری جنوب مشهد، شامل بقایای شهری ویران، محصور با دیواری دفاعی و خندقی پیرامون آن است. مجموعه ای از بناهای ویران خارج از حصار این شهر، پیرامون مقبره منسوب به ارسلان جاذب والی توس در زمان سلطان محمود غزنوی (421-389هـ .ق/1030- 998م) وجود دارد. در این مقاله سعی شده است برای نخستین بار به مقبره ارسلان جاذب به عنوان جزیی از یک مسجد شبستانی، درون مجموعه ای از بناهای...

موضوع مورد بررسی کوفه توبه ابراهیم ادهم است که از چهار متن انتخاب شده ؛ کشف المحجوب هجویری غزنوی ( قرن پنجم ه ق) طبقات الصوفیه خواجه عبدالله انصاری غزنوی ( قرن پنجم ه ق) ، ترجمه رساله قشیریه از مولفی نامعلوم ( قرن ششم ه ق) و شرح تعرف مستملی بخاری ( قرن پنجم ه ق.). روایت شناسی ، رویکرد اصلی این مقاله است . ابتدا هر چهار متن را به تعداد گزاره تقسیم و آنها را بر اساس رمزگانهای متفاوت ، دسته بندی ...

این پژوهش به بررسی ارزش­های بلاغی قصاید سنایی از دیدگاه علم معانی می پردازد تا جنبه­ای مهمّ از ارزش­های ادبی آن را روشن کند. یکی از مباحث مهمّ علم معانی، مبحث قصر یا حصر است که بلاغت کلام را به­ویژه در بحث قصر اضافی و ادّعایی تبیین می­کند. در این جستار بر اساس قواعد مدوّن علم معانی، موضوع قصر و حصر در اشعار سنایی، ازجمله انواع آن، از چند زاویه بررسی و پس از سنجش آنها بر پایۀ قواعد و مباحث مطرح در ع...

با توجّه به اینکه میان نخستین دست نوشته های شاهنامه، با وفات سرایندۀ بزرگ آن فردوسی ،دویست سال فاصله افتاده است و در دست نوشته ها تعداد ابیات بین چهل و هشت هزار تا بیش از شصت هزار است؛ پژوهندگان این کتاب سترگ، میان آنچه براستی سرودۀ فردوسی است، با آنچه ابیات و داستان های الحاقی خوانده می شود، اتّفاق نظر ندارند. بسا ابیاتی که به ملاحظات گوناگون در متن گنجانیده شده است.یکی از این ملاحظات، مسائل سیا...

هر چند سنایی پیشرو شعر عرفانی است و نقش او در تدوین بوطیقای شعر عرفانی سرنوشت ساز است، امّا نباید از نظر دور داشت که او برآمده از دل یک سنّت ریشه دار فکری است که نشانه های زبانی آن را در مکتوبات عرفانی و کلامی پیش از وی می توان مشاهده کرد. پرسش اصلی مقاله، دقیقاً همین جا شکل می گیرد: آیا میان درون مایه های حدیقهسنایی، به عنوان نقطه عطف شعر عرفانی، با آثار عرفانی و کلامی پیش از وی شباهت ها و اشتراک...

نظام های حکومتی ایران در دوره بعد از اسلام، بازتولید نظام سیاسی ایران قبل از اسلام بود که در فر آیند سیاسی چندصدساله و هم زمان با اسلامی شدن جامعه ایرانی و کسب استقلال تدریجی از خلافت صورت پذیرفت. غزنویان نخستین حکومت ترک نژاد ایرانی بودند که برعکس بسیاری از حکومت های ایرانی، قدرت یافتن آنان مبنای قبیله ای نداشت. حاکمان غزنوی نه رؤسای قبایل، بلکه غلام سپاهسالارانی بودند که رده های مختلف نظامی ر...

در این مقاله سعی¬شده، نمود عادت¬واره¬های اجتماعی در زبان تشبیهات سید حسن غزنوی نشان داده شود. برای نیل به این هدف، با بهره¬گیری از روش کمی، نخست نمودارهایی دال بر تصویر کلی زبان تشبیهات سید حسن غزنوی، ترسیم¬شده¬است تا تفکر غالب آن کشف و تأثیر این تفکر در بسامد زبان تشبیهات او نشان داده¬شود سپس تأثیر عادت¬واره¬های اجتماعی بر ذهن این شاعر و بالتبع تجلی آنها در زبان او مورد بررسی واقع شده¬است. نتی...