چکیده با عنایت به ارتباط تنگاتنگ موجود در شعر و آواز، برآن شدیم تا بواسطه تحقیق وتفحص در آثار پیشینیان و معاصران و همچنین تامل و تفکر در ماهیت این دو مقوله، نتایجی را استنباط نماییم که این نتایج ما را به شناخت بیشتر تعامل موجود رهنمون می سازند. برای این کار ابتدا به بیان تعاریفی از شعرو آواز و عناصر تشکیل دهنده آنها پرداختیم که در این میان ارائه دو نظریه جدید "عروض هندسی" و "نحوه محاسبه ضرب آ...

از زمان انتشار کتاب نمونۀ ادبیات تاجیک (۱۹۲۶م) اثر صدرالدین عینی که با نام ابوعبدالله رودکی گشایش یافته بود، این شاعر بزرگ در فضای تاجیکستان همچون رمز افتخار میراث فرهنگ و ادب شد. در اوایل سال ۱۹۲۶م، وزارت معارف جمهوری تاجیکستان در نوروی تأسیس و تجلیل «روز رودکی» را اعلام کرد. این مقاله که به مناسبت چهارمین سال تجلیل «روز رودکی» به نگارش درآمده ست، تاریخچۀ پاسداشت این شاعر بزرگ را در میان قوم ت...

یکی از مهم ترین حوزه های ادبی ماوراءالنهر که در رشد روند ادبیات تاجیک تأثیر گذاشته، دایرۀ ادبی حصار است. در این مقاله سعی شده است بعضی از جنبه ها و ویژگی های ادبی مذکور بررسی شود. حصار با مؤسسات فرهنگی و اهل ادب خود شهرت داشته است. در میان حاکمان حصار اشخاص علم و ادب دوست نیز بوده اند که در رشد فرهنگ این کشور سهم بسزا داشته اند. ازجمله این حاکمان می توان به هشام سلطان، قل قوش بیگی و... اشاره کر...

سمرقند کنونی ادامۀ سنت ادبیاتی است که آغازگر آن استاد رودکی بود و در زمان های بعدی رشد و رونق یافت. این شکوفایی در عصر کنونی نیز در سمرقند همچنان برقرار است. در ابتدای سدۀ بیستم، سمرقند از واقعه های انقلابی سرشار بود که باعث بیداری ملی و به وجود آمدن ادبیات معارف پروری و درنهایت ادبیات نوی تاجیک شد. بنیان گذار ادبیات نوین تاجیک، صدرالدین عینی (۱۸۷۸-۱۹۵۴م) است که در ابتدای سال های عصر بیستم از ب...

از سال 1872م، محققان شرق شناس به تحقیق در زمینه فولکلور تاجیک و فرهنگ مردمی پرداختند. از سال 1872م تا آغاز سال 1920م، تعداد عمومی پژوهش و طبع و نشر فولکلور تاجیک از 77 نگذشته است. درواقع، تحقیق و انتشار ایجادیات شفاهی (نظم و نثر شفاهی) خلق در سال های بیست، در زمان شوروی وسعت یافت؛ به طوری که در این سال ها تعداد تحقیق و چاپ این آثار به شصت اثر رسید و در شهر دوشنبه مراکز تحقیق فولکلور تاجیک ایجاد...

هرچند ادبیات و فرهنگ تاجیکی همواره با تحولات و دگرگونی های بزرگ اجتماعی بوده، هرگز در هیچ مقطع تاریخی قدرت و توانایی اش را ازدست نداده است. سدۀ نوزدهم یکی از دوره های بسیار بااهمیت در تاریخ ادب و فرهنگ تاجیک است. شرایط خاص تاریخی حاکم بر این دوره سبب شده بود که تاجیکستان در شرایط سیاسی و اجتماعی دشواری به سر برد. در نیمۀ اول عصر نوزدهم ادبیات تاجیک در روند ادبی «دوزبانی» (ازبکی و تاجیکی) قرار د...

واژه شروه را آواز، آهنگ و بانگ معرفی کرده اند. در کهگیلویه، شروه (داغ نامه، مرثیه و سوگ سرایی) محزون ترین آوازی است که در سوگ، با آوایی سنگین و ممتد، به وسیله زنان شروه گو و گاه مردان مرثیه سرا خوانده می شود. مفاهیم شروه ها به همراه صدا و لحن مطبوع آن، شنونده عزادار را طوری مسحور و متأثر می کند که با پدیده ی مرگ سازگاری بیشتری نشان می دهد. برای اجرای این آواز، صدایی قوی، رسا و گیرا لازم است. مع...

.

عوامل شکل‌گیری جنبش معارف‌پروری در آغاز سدۀ بیستم و وقایع مرتبط با آن، با مباحثه‌ها و مناظره‌های متعددی در میان محققان، مورخان و تئوریسین‌های انقلابی همراه است. استاد عینی و ف. خواجه‌اف ازجمله محققان تجددخواهی هستند که دربارۀ نحوۀ شکل‌گیری این جنبش و مسائل مرتبط با آن اظهارنظر کرده‌اند. بررسی محققان در این زمینه نشان‌دهندة تأثیر احمد کلّه (پدر ادبیات نوی تاجیک)، احمد دانش و دیگر معارف‌پروران تاج...

جامی شاعریست موسیقی­دان که اشعارش با بسیاری از اصطلاحات و راز و رمزهای موسیقی در آمیخته است. این امر باعث شده بسیاری از اشعارش بدون توجه به معانی موسیقایی واژگان و اصطلاحات آن، غامض به نظر برسد، خصوصاً زمانی که از تغییر مقام­ها که امروزه به آن مرکب خوانی یا مدولاسیون می­گویند یا زمانی که از آواز و چگونه تحریر زدن سخن می­گوید، حتماً باید با آواز و مسائل مربوط به آن از جمله مناسب­خوانی، مرصع خوانی،...