ارسطو آموزه ماده‌ اولای خود را برای تبیین تغییر و به ویژه کون و فساد ارائه می‌دهد و نخستین جایی که می‌توان در آن از این آموزه‌ به عنوان خاستگاه آن سراغ گرفت، علم طبیعت ارسطو است. سه بخش نخست مقاله حاضر به تبیین این آموزه ارسطو بر وفق تعلیم وی در آثار مربوط به علم طبیعت (طبیعیات (فیزیک) و در کون و فساد) می‌پردازد و نشان می‌دهد که ارسطو بنا به چه دلایلی چیزی همچون ماده اولی را وارد علم طبیعت خود ...

برخلاف بری بارتر1 که در آثار اولیه خود عمدتاً آرا و اندیشه های جامعه شناسان، خصوصاً جامعه شناسان معرفت، را مورد و ارزیابی قرار می داد دیوید بلور2، بنیانگذار و نظریه پرداز دیگر معرفت شناسی اجتماعی مکتب ادینبورا، توجه خود را عمدتاً معطوف به دو دسته از فیلسوفان کرده است: فیلسوفان تحلیل ـ زبانی و فیلسوفان علم. در بررسی و تحلیل دقیق آثار اولیه بلور، سه تعلق یا تعهد آشکار می شود که در زنجیره همه اندیشه...

رشد علوم تجربی و تأثیرگذاری آن بر زندگی انسانها باعث گردیده تا عده ای به فکر مرزبندی بین علم و غیر علم بیفتند. با تشکیل حلقة وین مباحث روش شناسی حالت رسمی پیدا کرد، منتهی اندیشمندان وابسته به این حلقه با محدود کردن علم به علوم تجربی و کنار گذاشتن معارف دیگر، آنها راه حصول به علم را مشاهده و آزمون فرضیه ها قلمداد کردند. دامنة این دیدگاه به علوم انسانی نیز کشیده شد و عده ای با این رویکرد به مطالع...

اگرچه مشهور است که فلسفه ی علم دانشی جدید و محصول قرون نوزدهم و بیستم است، اما ایننوشتار بر آن است که پیشینیان نیز به تناسب و فراخور علومِ خود، نوعی علم شناسی را بنا کرده اندکه نسبتش با علوم آن زمان با نسبت فلسفه ی علم با علوم جدید قابل تطبیق است؛ و می توان آن رامنطق علم یا فلسفه ی علم پیشینیان خواند. این نوشتار این دانش را در آثار ارسطو و بسط آن را درنزد حکمای مسلمان جستجو می کند. نخست چهار مسأ...

زمانی که سوت قطارها، زنگ تلفن‌ها و روشنایی لامپ‌ها مجالی برای مردم قرن نوزدهم برای شک دربارۀ علم جدید و فواید فناورانه آن باقی نگذاشته بود، نیچه آن را به چالش ‌کشید. او با نقد این تصور که جهان طبیعت به‌گونه‌ای تنظیم شده است که با «قواعد» یا «قوانین» علمی ما مطابقت داشته باشد، اصلی‌ترین بنیان علم جدید را زیر سؤال ‌برد. او همچنین با نقد اصل علیّت که برای فهم علمی جهان بسیار ضروری است، نقد خود را ع...