بررسی تاثیر ادبی انقلاب مشروطه در عثمانی لم اد 1908 م درکنارتاثیر انقلاب لاب مشوطه درایران 1906 م برآسیای مرکزی _که ازانظر تعلقات زبانی ملی و مذهبی با دوکشور یادشده دارای اشتراکات تاریخی هستند _ مسئله اصلی این نوشتاراست. ما دراین مقاله، با استفاده از روش تحلیلی محتوا پس از بررسی تاثر محیط فرهنگی استانبول برحلقه نخست جنبش روشنفکری آسیای مرکزی، یعنی احمد دانش 1314-1242 ق و 1897-1827 م معاصران وی،...

ناصرجان معصومی، زادۀ وادی زرنثار حصار و از زمرۀ ادیبان و دانشمندان انگشت‌شمار سدة بیستم است که در پیشرفت ساحه‌های گوناگون علم و فرهنگ تاجیک نقشی برجسته داشته است. خدمت ناصرجان معصومی خصوصاً در رشد و تکامل ادبیات‌شناسی فوق‌العاده بزرگ است. چشم‌انداز ادبیات‌شناسی او بسیار وسیع بوده است و دوره‌ها و مسئله‌های گوناگون ادبیات کلاسیک و معاصر تاجیک را دربرمی‌گیرد. حافظ یکی از شاعرانی است که ناصرجان به ا...

علی عسکر (علی اصغر) جانفدا، خاورشناس ورزیده، در سال 1926م در آذربایجان ایران چشم به جهان گشود و در سال 1942م به عضویت حزب توده درآمد. بعد از صدور فرمان بازداشت سران و اعضای «حزب تودۀ ایران» ازسوی رضاشاه، گروهی نیز موفق به فرار شدند. علی عسکر جانفدا ازجملۀ افرادی است که جلای وطن می کند و اتحاد شوروی را برای اقامت انتخاب می نماید. او تا سال 1951م به عنوان پناهنده سیاسی در شهر چهارجوی جمهوری ترکمن...

در آثار صدرا بحثی منسجم درباره فطرت انسانی یافت نمی‌شود، ولی به طور پراکنده مباحث مهمی را در این باب مطرح کرده است. واژه «فطرت» در آثار صدرا مفهوم‌های متعددی یافته است: استعداد تکامل، استعداد قوّه کسب معارف، وجود اندکاکی و اندماجی انسان در مرتبه ذات ربوبی و حالت اعتدالی روح. هرچند اخوان‌الصفا برای نخستین بار آموزهٔ خداشناسی فطری را در منبعی فلسفی مطرح کردند و ابن‌سینا و سهروردی نیز اندیشه‌هایی قا...

دراین پژوهش، مضامین یادداشتهای نسخه های خطی (قرن 6ـ 12 ق) موجود درکتابخانه مرکزی دانشگاه تهران (مجموعه سیدمحمد مشکوه شامل 183 جلد و 45 یادداشت بررسی شده است و نگارنده سعی کرده است تا با بررسی عناوین و مضامین یادداشتهایی که در أغاز یا پایان نسخ خطی نگاشته شده و ارزش کتابشناسی ونسخه شناسئ دارند ویژگیهای آنها را- با تحلیل محتوا و تجزیه تحلیل علمی و تحقیقی، شناخت نوع موضوعات، ارتباط موضوعات با متن...

درویش ناصر بخارایی یکی از شاعران غزل سرای طراز اول قرن هشتم هجری است که خدمتش در رونق غزل عاشقانۀ عارفانه نظررس بوده و خواجه حافظ به شعر او نظر داشته است. در این مقاله، نگارنده ابتدا مهم ترین منابعی را که دربارۀ این شاعر برجستۀ ادب فارسی سخن گفته اند، معرفی کرده است. تذکره ها جزء اولین منابعی هستند که مطالبی راجع به ناصر بخارایی ذکر کرده اند و او را به صفت عارف بزرگ به حق رسیده و شاعر توانای شی...

سمرقند کنونی ادامۀ سنت ادبیاتی است که آغازگر آن استاد رودکی بود و در زمان های بعدی رشد و رونق یافت. این شکوفایی در عصر کنونی نیز در سمرقند همچنان برقرار است. در ابتدای سدۀ بیستم، سمرقند از واقعه های انقلابی سرشار بود که باعث بیداری ملی و به وجود آمدن ادبیات معارف پروری و درنهایت ادبیات نوی تاجیک شد. بنیان گذار ادبیات نوین تاجیک، صدرالدین عینی (۱۸۷۸-۱۹۵۴م) است که در ابتدای سال های عصر بیستم از ب...

فرهنگ نگاری در زبان تاجیکی تاریخی طولانی دارد؛ اما از اواخر دهۀ بیستم عصر گذشته، ضرورت تهیه و تدوین فرهنگ های نوی زبان تاجیکی به میان آمد. در همایشی بانام «کنفرانس یکم آموزش کادرهای تولیدی تاجیکستان شوروی» که به سال ۱۹۳۲م در لنینگراد برگزار گردید، مسئلۀ ترتیب فرهنگ های گوناگون، تنظیم اصول اصطلاح سازی زبان تاجیکی و... بررسی شد و دانشمندان برجسته ای چون الدینبورگ، برتلس، فریمان، زاروبین، یاکوبسن ...

در آثار صدرا بحثی منسجم درباره فطرت انسانی یافت نمی شود، ولی به طور پراکنده مباحث مهمی را در این باب مطرح کرده است. واژه «فطرت» در آثار صدرا مفهوم های متعددی یافته است: استعداد تکامل، استعداد قوّه کسب معارف، وجود اندکاکی و اندماجی انسان در مرتبه ذات ربوبی و حالت اعتدالی روح. هرچند اخوان الصفا برای نخستین بار آموزهٔ خداشناسی فطری را در منبعی فلسفی مطرح کردند و ابن سینا و سهروردی نیز اندیشه هایی قا...