میشل فوکو، از اندیشمندان بسیار تأثیرگذار معاصر در جهان بود. او نقدهایی جدی به اندیشمندان پیش از خود مطرح کرد و از بسیاری از آن ها نیز تأثیر پذیرفت. این مقاله در پی بررسی مبانی معرفتی دیرینه شناسی او با کنکاش در کلیدواژه های اصلی و مرتبط اندیشۀ او با این موضوع است. برای دستیابی به این هدف، پس از ارائۀ نمایی کلی از فوکوی ساختارگرا و بررسی مفاهیمی همچون دیرینه شناسی، اپیستمه و گفتمان به این پرسش ه...

پژوهش های پسا استعماری کوشیده اند با نقد و تحلیل گفتمان «شرق شناسی»، نشان دهند که بازنمایی «غرب» از «شرق» یک سویه، خود محورانه و به سود غرب بوده، و در این شناخت ها، چهره ی شرق، منفی، غیر واقعی، مخدوش و برساخته ی غرب بوده است. از آن جا که فراغت را جزئی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره چه در گذشته و چه در دنیای امروز برمی شمریم، و می توانیم آن را در پیوند عمیق با فرهنگ و هویت (فرهنگی) یک جامعه و ساز ...

هدف: این مقاله به بررسی شبهۀ اقتباس در دایره المعارف اسلام پرداخته است. دایره المعارف اسلام در بسیاری از مداخلش تلاش دارد اثبات کند منشأ بسیاری از احکام اسلام، ادیان قبلی مانند یهودیت و مسیحیت است و با اثبات چنین مدّعایی، اصالت احکام و دستورات اسلام را زیر سؤال می برد. روش: در این مقاله بر مبنای روش تحلیل گفتمان، به مداخل مختلف دایره المعارف که به چنین مدّعایی پرداخته اند، رجوع و ادّعای آنها شرح د...

مغز کلام ادوارد سعید این است که بازنمایی غرب از شرق و گفتمان دوگانه‌سازی، عامل تسلط غرب بر شرق و عقب‌ماندگی مشرق زمین است. شرق‌شناسی سعید یک خوانش تبارشناسانه از گفتمان غرب/شرق با تاکید بر واکاوی این مسئله است که «دیگری» (شرق) چگونه توسط گفتمان غرب برساخته می‌شود. سعید شرق‌شناسی را یک گفتمان تمایزگذار می‌داند که سبب خلق دوگانه‌هایی شده است (غرب/شرق، تمدن/بربر و غیره). او معتقد است شرق‌شناسی یک ...

در مجامع علمی، ادوارد سعید را با کتاب شرق شناسی وی می شناسند. سه اصل کلی در شکل گیری اندیشه و طبعا آثار وی دخیل بوده اند؛ اول، بیان دقیق جایگاه و رسالت فرهنگی روشنفکر؛ دوم، بررسی گفتمان غربیان درباره شرق بطور اعم و اسلام بطور اخص؛ و سوم، برجسته کردن مبارزات مردم فلسطین. این نوشتار با بررسی سه اصل فوق به صورت مجزا و مفصل و نحوه نگرش ادوارد سعید در چارچوب این اصول، نشان می دهد که اگرچه، در گفتار ...

این مقاله که به نوعی در پاسخ به کتاب های «شرق شناسی»و «فرهنگ و استعمار» ادوارد سعید است‘ نگرشهای دیالکتیکی نسبت به «شرق» در تعدادی ازمتون ادبیات انگلیسی را مورد مطالعه قرار می دهد. با انجام یک تحلیل «کانترا پانتال» متن علائمی از یک شرق کلیشه ای و یکنواخت در چارچوب گفتمان غالب ظاهر می شود. به نظر می رسد گفتمان های مشابه ‘تعدادزیادی از اساتید ومنتقدین معاصر در زمینة ادبیات انگلیسی را نیز تحت تأثی...

هدف از بازنمایی ایدئولوژی جنسیت در گفتمان مشروطه، ارایه روایتی جنسیتی از تاریخ مشروطه، به عنوان دوره ای سرنوشت ساز در حیات اجتماعی ایرانیان، از طریق بازنمایی و سپس واسازی ایدئولوژی جنسیت غالب -که بر باور و عمل کنشگران و برسازندگان گفتمان مشروطه تأثیر داشته- و از طریق این روایت، شناخت ریشه های شکاف جنسیتی موجود در ایران معاصر میان زنان و مردان است. با این هدف و با استفاده از نظریات فرهنگی و جنسی...

در مجامع علمی، ادوارد سعید را با کتاب شرق شناسی وی می شناسند. سه اصل کلی در شکل گیری اندیشه و طبعا آثار وی دخیل بوده اند؛ اول، بیان دقیق جایگاه و رسالت فرهنگی روشنفکر؛ دوم، بررسی گفتمان غربیان درباره شرق بطور اعم و اسلام بطور اخص؛ و سوم، برجسته کردن مبارزات مردم فلسطین. این نوشتار با بررسی سه اصل فوق به صورت مجزا و مفصل و نحوه نگرش ادوارد سعید در چارچوب این اصول، نشان می دهد که اگرچه، در گف...

در بهشت از دست رفته ارجاعات فراوانی به شرق وجود دارد. شرق در چارچوب زمانی- مکانی فراگیر این اثر - در «جغرافیای تخیلی» آن - جایگاه ویژه‌ای دارد. این مقاله به بررسی گفتمان شرق‌شناسانه در شاهکار جان میلتون می‌پردازد. نویسندگان برآنند که این گفتمان را باید در رویکرد اساساً مذهبی و ضد سلطنتی شاعر بازجست. همعنان کردن شرق با شرّ و منش شیطانی را نمی‌توان از «شرق‌شناسی پنهان» بهشت از دست رفته جدا انگاشت ا...

جنبش های اجتماعی که در سال های گذشته در منطقۀ خاورمیانه و شمال آفریقا به وقوع پیوست، بسیاری از معادلات منطقه ای و جهانی را به هم ریخت. در این مقاله ریشه های شکل گیری این جنبش ها باتوجه به مؤلفه های شرق شناسی ادوارد سعید نشان داده شد. روش تحقیق این مقاله روش مقایسه ای و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که اندیشۀ شرق شناسانۀ سعید از یک سو زمینه ساز شکل گیری...