امروزه، بحث درباره «اسلامی کردن» علوم انسانی به یکی از چالش برانگیزترین مباحث در آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است؛ به نحوی که در حال حاضر، گسترش این رشته ها منوط به پاسخ به «چیستی» و «چگونگی» «علوم انسانی اسلامی» است. نظر به اینکه یکی از رویکردهای کلیدی برای ورود به چنین گفتمانی تبیین مبانی معرفتی چنین رویکردی می باشد. مقاله پیش رو در پی آن است که با واکاوی مبانی معرفتی در یک نمونه ...

گفتمان کاوی متون ادبی شکلی ویژه از کاربرد زبان است که از اواسط دهه های 60 و 70 قرن بیستم میلادی در پی تغییرات گسترده ی علمی معرفتی به سرعت وارد حوزه ی علوم انسانی شد. امروزه در حوزه ی نقد مدرن از جایگاه و اهمیّتی خاص برخوردار است. گفتمان کاوی دارای انواع زیادی است که مهمترین آنها عبارتند از: گفتمان ادبی و هنری، در گفتمان کاوی ادبی دو عنصر کلیدی بافتِ متن و بافت موقعیّتی بسیار حائز اهمیت است. مهمت...

بعد از سالها سیطره طولانی گفتمان مدرنیته، انقلاب اسلامی گفتمان جدیدی را برای بشریت مطرح نمود و بشارت تازه ای را برای انسان خسته از توسعه و تمدن مادی به ارمغان آورد. این انقلاب ادعا می کند که به تمامی نیازهای مادی و معنوی بشریت اعم از رفاه،آسایش و آرامش ،آزادی، امنیت وکرامت انسانی پاسخ می دهد اما این بار نه با شعار بی نیازی و استغنای از وی، بلکه از گذرگاه اخلاق و معنویت و عدالت. گفتمان های "جه...

روش یا متد تحلیل گفتمان امروزه جایگاه خاصی در نظام معرفت‌شناسی علوم اجتماعی و انسانی به خود اختصاص داده و بسیاری از پدیده‌های اجتماعی از منظر تحلیل گفتمان مورد بررسی و تبیین قرار می‌گیرند. در این مقاله سعی خواهد شد تا با بررسی مفهوم گفتمان و تحلیل گفتمان در نظام اندیشة نحلة پسامدرنیسم و بخصوص میشل فوکو، انقلاب اسلامی بر اساس این روش مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. فرض اولیة این گفتار این است ...

رابطه میان قدرت و دانش در چشم‌انداز هستی‌شناختی از جمله مسائلی است که در قلمرو علوم انسانی مورد توجه قرار گرفته است. در قرن بیستم فوکو با تفصیل روش تبارشناختی نیچه به این اعتقاد بنیادین هستی‌شناختی دست یافت که قدرت دانش را تولید می‌کند و این دو مستقیماً بر یکدیگر تأثیرگذارند. نتیجه‌ای که این موضع هستی‌شناختی در زمینه معرفت‌شناسی داشت، این بود که علم ویژگی عینیت و یا به‌عبارتی دیگر بازنمایی حقیقت...

چکیده جهت­گیری سیاسی کشورها در قبال یک دیگر، کیفیت روابط آن­ها را مشخص­می­کند. سیاست خارجی اصولاً پدیده ای برآمده از درون نظریه های هویتی است که بازی گران در مقام عمل نمی توانند به همکاری کارآمد و پایدار در آن نایل­آیند مگر آن که به نظریه و ایدئولوژی واحد دست­یافته­باشند. امام خمینی(ره) «اسلام» را موجودیتی متفاوت فرض­می­کند تا بتواند «دیگری» را در هویت سیاسی خود قوام­بخشد. زبان و ایدئولوژی بر ت...

حق بر توسعه دارای ابعاد ملی و بین المللی بوده و برخورداری انسانها از همه حقوق بشر هدفی است که از طریق فرایند توسعه دنبال می کند. برخی معتقدند مسولیت اصلی تحقق حق بر توسعه بر عهده دولت بوده و مسولیت ملی است نه مسولیت جامعه بین المللی، درمقابل برخی نیز بر بعد بین المللی حق بر توسعه تأکید دارند. برای اجرایی شدن حق بر توسعه توجه به هر دو بعد ضروری است. حق بر توسعه در مرحله عمل و اجرا با موانعی از ج...

نگارنده، در مقاله حاضر تلاش دارد از رهگذر شناخت بنیادهای گفتمانی جاهلیت در موضوع امنیت و استفاده از آن به مثابه یک «غیر»، به تصویر روشن تری از گفتمان امنیتی اسلام دست یابد. برای این منظور، چهار رکن اصلی گفتمان جاهلی ـ یعنی تعدد خدایان، تعدی، تجارت و تعصب ـ شناسایی و متناسب با آنها، تلقی سلبی از امنیت که مد نظر اعراب جاهلی بود؛ معرفی شده است. در ادامه، نویسنده با استناد به آیات الهی و از طریق تح...

نگارنده، در مقاله حاضر تلاش دارد از رهگذر شناخت بنیادهای گفتمانی جاهلیت در موضوع امنیت و استفاده از آن به مثابه یک «غیر»، به تصویر روشن تری از گفتمان امنیتی اسلام دست یابد. برای این منظور، چهار رکن اصلی گفتمان جاهلی ـ یعنی تعدد خدایان، تعدی، تجارت و تعصب ـ شناسایی و متناسب با آنها، تلقی سلبی از امنیت که مد نظر اعراب جاهلی بود؛ معرفی شده است. در ادامه، نویسنده با استناد به آیات الهی و از طریق تح...

در این مقاله، سعی شده گفتمان جمهوری اسلامی ایران را در قالب مبحث حقوق بشر بر پایه اندیشه امام خمینی(ره) بررسی شود. این مهم، با توجه به روش تحلیل گفتمانی لاکلاو و موفه در قالب استنباط و تدوین دو زنجیره نفی‌ها و زنجیره اثبات‌ها صورت می‌پذیرد. در بررسی گفتمان حقوق بشری جمهوری اسلامی ایران، سعی کرده‌ایم نظرات سازندگان این گفتمان را در نظر بگیریم و این مسئله را در چهار مفهوم کلیدی حقوق بشر -به دلیل ...