آیرونی (irony) یکی از اصطلاحات پیچیده و مهم در بلاغت، فلسفه و نقد ادبی است که هرچند معاصران، آن را به کلماتی همچون طعنه، کنایه، طنز، استهزاء، تهکّم، وارونه گویی و... ترجمه کرده اند، اما پژوهش حاضر نشان می دهد که این واژگان ممکن است سبب سوءتفاهم و یا سوءبرداشت خواننده درباره آن شوند؛ چرا که آیرونی انواع متفاوتی دارد که در دوره های مختلف، از یونان باستان تا عصر حاضر، کابردهای گوناگونی داشته و در ن...

بررسی و نقد دیدگاه های مفسّران قدیم و معاصر در باب حجیّت خبر واحد در تفسیر قرآن کریم است. نویسنده پس از ذکر حدیث مشهور ثقلین، مفاد این حدیث را ذکر می کند و به برداشت های آیت اللَّه بروجردی در مورد عبارتهای گوناگون حدیث ثقلین اشاره می کند. سپس به جایگاه و نقش روایت در تفسیر و دیدگاه های موافقان حجیّت خبر واحد در تفسیر پرداخته و در این زمینه چند دیدگاه را مطرح می کند:  دیدگاه شیخ طوسی: روایت تفسیری قط...

یکی از اسلوب‌های بیانی که در قرآن کریم، فراوان به کار گرفته شده کنایه است.این روش در عین زیبایی خاص خود یکی از مؤلفه‌های اعجاز بیانی قرآن را تشکیل می‌دهد.از آنجا که کنایه در اصل به معنای غیرمستقیم و غیرصریح، سخن گفتن است ، بی تردید برای دستیابی به لایه های زیرین و بواطن عمیق کنایه های قرآنی و درک معانی و مفاهیم ژرف آنها باید به روایات اهل بیت (ع) که مبین و مفسر قرآن کریمند ، رجوع کرد . به همین ...

یکی از عوامل مؤثر در فهم حدیث- بالاخص احادیثی که صدور آن بنا به اقتضاء یا اقتضائاتی بوده است. شناخت اسباب ورود حدیث است. گاه سبب در متن حدیث و گاه در سند و طریق آن ذکر می شود؛ اسباب صدور متنوع اند، گاه سبب آن سؤالی از معصوم (ع) است؛ و یا حدیث ناظر به امری تاریخی و یا حادثه و اتفاقی است که در پی آن روایت صادر گردیده است. شناخت حدیث مسبّب [حدیث دارای سبب] فواید زیادی دارد: وقوف بر معنای حدیث و مرا...

بدیع‌الزمان همدانی از نویسندگان زبردست عرب‌زبان در قرن چهارم هجری است که ابتکار فن مقامه‌نویسی را به‌نام خود ثبت کرده‌است. او در بخش‌هایی از مقامات خود با هنرمندی خاص، از اسلوب کنایه برای القای معانی بهره‌ برده‌است. کنایه اسلوب بلاغی است که نویسنده با بیان مبهم، مقاصد خود را بیان می‌کند. به‌عبارت‌دیگر، کنایه از اسلوب‌های بیان است که به روش مجاز به انتقال معانی می‌پردازد. این نوع مجاز قرینۀ مانع...

نفثه المصدور، کتابی تاریخی ـ ادبی است تألیف محمّد زیدری نَسَوی ـ منشی سلطان جلال­الدّین خوارزم­شاه ـ که در نیمه اوّل قرن هفتم به نثری مصنوع و مزیّن نگاشته شده است و روان­شاد دکتر امیرحسین یزدگردی آن را تصحیح و شرح کرده­اند. کنایه (irony) یکی از صُوَر (شکل) پویای خیال در ادب پارسی است که دانش­مندان علم بیان از دیر زمان تاکنون بدان اقبال نموده­اند. در این مقاله، پژوهنده تعریف کنایه را مورد مداقّه قرار داد...

کنایه از رایج ترین ابزارهای بلاغی است که در متون ادبی و هنری به خصوص در آثاری که دارای سبک تعلیمی هستند کاربرد فراوان دارد. در مقاله حاضر نگارنده کوشیده است که قلمرو و جایگاه کنایه را در مثنوی مولانا جلال الدین رومی مورد مطالعه قرار داده و نکات در خور توجه در این زمینه را بیان نماید. این مقاله صورت اجمالی از یک طرح پژوهشی است، که شامل تمام کنایات دو دفتر مثنوی همراه با توضیح آنهاست.

خاورشناسان همواره به سنت های نقل حدیث به عنوان عوامل مؤثر بر وثاقت و اعتبار تاریخی حدیث می نگریسته اند. بسیاری از ایشان می اندیشیند: بدلیل آرای برخی صحابه مبنی بر ممنوعیت و عدم جواز نگارش حدیث، نقل حدیث بنیادی شفاهی داشته و از این رو در معرض تغییر و تحریف قرار گرفته است. در مقابل، اندیشمندان مسلمان با مدارک و مستندات فراوان ثابت می کنند برغم برخی مخالفت ها، نگارش حدیث خیلی زود آغاز شده است. از ...

علامه مجلسی به عنوان یکی از برجسته ترین محدثان امامیه که به گردآوری بزرگترین دائرة المعارف حدیث شیعه موفق گردیده است، علاوه بر احیای نسخه های در حال اضمحلال حدیث و طبقه بندی بدیع احادیث، به شرح و تفسیر متون حدیث پرداخت و تا حدی مشکلات اخبار را حل کرد. اصولی که مجلسی در فقه الحدیث از آن بهره برده است به عنوان الگویی در نقد و فهم حدیث از اهمیتی به سزا برخوردار است. در این مقاله سعی شده است اصول ن...