قرن چهارم هجری، به علت ظهور فقها و متکلمین بزرگ شیعی و نیز روی کار آمدن دولتهای شیعی چند و هم کاهش اقتدار خلافت عباسی – بزرگترین حامی جهان تسنن – یکی از ادوار درخشان و مشعشع تاریخ تشیع به شمار می‌رود. قبل از این عصر، مذهب تسنن، بر جهان اسلام غلبیت داشت. اما در قرن چهارم با پیدایش دولتهای شیعی: آل بویه، مصر، حمدانیان زیدیه یمن، علویان طبرستان و. .. جریان به سود مذهب تشیع ورق خورد که بر اثر آن نف...

این رساله مشتمل بر چهار بخش است .در بخش اول قوم ترک و سرزمینهای ترک شرح داده شده است .در بخش دوم ترکان و مسلمانان از آغاز اسلام تا پایان خلافت مامون بررسی گردیده .در بخش سوم دوره سلطه ترکان از خلافت معتصم 227 - 218 (ه تا خلافت مستکفی 334 - 333 (ه) مورد بحث قرار گرفته و در بخش چهارم پایان قدرت ترکان و عصر اقتدار و سلطه امرای آل بویه توضیح داده شده است .

تحلیل و تبیین جامعه شناختی تحولات تاریخی راهنمای علمی راه حال و آینده خواهد بود. تحول علمی ای که در دوره اولیه تاریخ اسلام و یا به عبارتی در دوره تمدن اسلامی رخ داد مسأله ای است که هم بسیار به آن اذعان شده و هم مورد تحلیل و کنکاش قرار گرفته است، اما جای خالی تحلیل های جامعه شناختی که بتواند فراتر از گزارش های تاریخی و نیز تحلیل های غیرنظامند غیرعلمی قرار گیرد کاملاً مشهود است. این تحقیق عهده دار...

محمّدبن حسین سلمی درسال 325در نیشابور به دنیا آمد. جدّ پدری و مادری وی از مشایخ و علمای مشهور بودند. سلمی عارف، محدّث، مفسّر و مورّخ برجسته¬ی تصوّف در قرن چهارم است. وی مرید ابوالقاسم نصرآبادی بود و خرقه از او گرفت و از ابونصر سرّاج وابوعمروبن نجیدعلم آموخت. ابوسعید ابوالخیر ازمحضر سلمی استفاده کرد و خرقه از دست او گرفت. قشیری صاحب رساله¬ی قشیریه از شاگردان او بود. در مجموع صد جلد کتاب از او برشمرده¬ا...

گویش لری بویر احمدی ،گویشی ساده ، شیرین و ریشه دار است که با زبان فارسی نسبتی نزدیک دارد . این نسبت را در عناصرمشترک آن گویش با متون نثر فارسی قرون چهار و پنج هجری – قمری می بینیم و از جمله عناصر مشترک می توان به واژگان ،ویژگیهای صرفی ،دستوری و زبانی اشاره کرد .

رساله ی حاضر با عنوان:«فرهنگ اصطلاحات شادخواری از ابتدای قرن چهارم تا پایان قرن ششم»، حاصل پژوهشی است مفصل در باره ی شراب و تمامی ملزومات مربوط بدان در متون ادبی فارسی(اعم از نظم و نثر) که بازه ی زمانی آن از ابتدای قرن چهارم تا پایان قرن ششم هجری اتست.این اثر که بخش اعظم آن در قالب یک فرهنگ ارائه می شود، به ترتیب فصول زیر را دربرمی گیرد: 1- پیدایش شراب/شراب چیست 2-شراب در ادیان(زردشتیان، یهود...

اهمیت این پژوهش از دو منظر مطرح می گردد:نخست؛ جایگاه ویژه این دانش در علوم بلاغی فارسی و اهمیت خاص آن به عنوان کارآمدترین ابزار بررسی متون ادبی. علم معانی زیربنا و شالوده اساسی سخن است که به تبیین جهان بینی و اندیشه های درونی شاعر می پردازد. جا به جایی عناصر جمله، ایجاز و اطناب و مفاهیم مستتر در الفاظ کلام، همه در ارتباط مستقیم با سطوح و لایه های درونی سخن و ترجمان ذهن گوینده است. وجه دیگر اهمی...

تأمل در ترجمة آیات قرآن بیان کنندة این حقیقت است که مترجمان قدیم به سبب ایمان و اعتقاد به اسلام و کلام خدا کوشیده‏اند، امانتدار و راست گفتار باشند تا ازتهمت و شبهه موجود در قرن چهارم  که از قبل برگرداندن قرآن به زبان غیرعربی در جامعة اسلامی وجود داشت، درامان باشند. «نوبۀ الاولی» تفسیر کشف الاسرار و عدةالابرار میبدی- که حاوی ترجمة تحت اللفظی آیات است- یکی از آثاری است که دقت و وسواس توام باذوق ق...

جریان فکری معتزله به مدت سی سال (در عهد مأمون، معتصم و واثق) مورد توجّه خلفای عباسی بود. در سال 232هجری متوکّل به خلافت رسید و اهل حدیث بر امور مسلط شدند و به آزار و اذیت معتزله و مخالفان خود پرداختند. هر چند معتزله نفوذ خود را در دربار عباسی از دست دادند، ولی در قرن چهارم در دستگاه حکومتی آل بویه شخصیت‏های مهمی از معتزله ظهور کردند که هر کدام نقش مؤثری در پیش برد این مکتب ایفا نمودند. این دوره ا...

آیاتی که در قرآن کریم دربارة مقام و منزلت حضرت مریم (س) نازل شده است، در ادبیات عرفانی بازتاب گسترده ای یافته است. از دیدگاه عرفا، شفقّت بر خلق از جمله ویژگی های برجستة اولیا است و آرزوی مرگ کردن حضرت مریم (س) نه به دلیل ترس از ملامت خلق، بلکه به سبب شفقّت او بر آدمیان بود تا به سبب نسبت دادن اتّهامات ناروا به آن حضرت، گرفتار عقوبت نشوند. حضرت مریم (س) به سبب مخالفت با هوای نفس و صبر در برابر سختی...