ابوعبدالرحمن خلیل بن احمد بن عمر بن تمیم الفراهیدی یا الفرهودی‘از علمای نحو و لغت در سده دوم هجری است. وی از بنیانگذاران علم العروض است‘با علم موسیقی نیز آشنایی داشته و اشعاری منسوب به او بجای مانده است.کتابشناسی حاضر‘منابع و تحقیقاتی است که درباره این دانشمند پارسا نگاشته شده است. در تدوین آن هیچگونه قیدزمانی ‘ملی وزبانی در نظر گرفته نشده ‘بلکه تنها شرط رؤیت منابع و قابلیت دسترسی آنها برای گرد...

بخشی از کتاب بیاض و سواد1 تألیف خواجه ابوالحسن علی بن حسن سیرجانی در سفینة تبریز موجود است. این بخش باقی مانده ای از یک تلخیص البیاض و السواد است و بیش تر دربرگیرندة اقوال کوتاه آن است. بررسی این باقی مانده نشان می دهد که ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی، کاتب سفینه، در کتابت این بخش اغلاط و تصحیفات فراوانی مرتکب شده است. نادرستی های کتابتی او را می توان در چند بخش دسته بندی کرد: تصحیف در عناوین ا...

بررسی های آوایی زبان عربی در نیمه­ی قرن دوم هجری همراه با تالیف کتاب «العین» به دست خلیل بن احمد تبیین گردید. مقاله­ی حاضر، پژوهشی است در حوزه­ی توصیف واج های عربی و اندام های صوتی بر اساس اندیشه های آواشناختی خلیل بن احمد و با تاکید بر این نکته که این ادیب برجسته­ی نحوی به مثابه­ی بنیان گذار دانش آواشناسی زبان عربی به طرح مباحثی پرداخته که تجوید پژوهان در قرون پسین، همگی تحت تاثیر اندیشه های و...

پژوهشگران متأخر با توجیه تناقضات و اغماضِ ابهامات موجود در منابع ، أخبار ولاه خراسان را به مورخ قرن چهارم هجری ابوعلی حسین بنژ احمد سلّامی بیهقی نسبت داده‌اند که کتابی با عنوان النتف والطرف نیز به وی منسوب است. تا‌کنون هیچ یک از این دو اثر به دست نیامده است. پژوهش حاضر به بررسی انتساب النتف و الطرف به ابوعلی سلّامی اختصاص دارد تا در پرتو آن برخی از کاستی‌های تحقیقات جدید برطرف شود. همچنین برای معر...

ابوالحسن علی بن عثمان بن ابی علی جلابی هجویری غزنوی (متوفی 465 هجری قمری) در خانواده ای از حنفیان متعصب غزنین به دنیا آمد. از زندگی خصوصی وی اطلاع دقیقی در دست نیست و تنها در برخی تذکره ها مطالب مبهمی از سالهای اخیر زندگی وی در هندوستان آمده است . هجویری چندی از ابوالعباس شقانی کسب طریقت کرد. و این شقانی از مشایخ نامدار خراسان بود که با منصور حلاج همدلی داشت ، سپس هجویری حلقه مریدان ابوالفضل مح...

تفسیر ترجمه الخواص از تفاسیر ارزشمند قرآنی است که به زبان فارسی و توسط ابوالحسن علی بن الحسن زواره ای در سال 946 نگاشته شده است. این تفسیر مطابق مذهب حقّه امامیه و به روش روایی تألیف یافته است. نگارنده در این رساله پس از ایراد مقدمه ای مبسوط در معرفی نویسنده و تفسیر ترجمه الخواص به تصحیح انتقادی متن آن پرداخته است. اصل کتاب ترجمه الخواص، به شرح سوره های فاتحه و بقره پرداخته است از اینرو استعا...

ابوعبدالرحمن خلیل بن احمد بن عمر بن تمیم الفراهیدی یا الفرهودی‘از علمای نحو و لغت در سده دوم هجری است. وی از بنیانگذاران علم العروض است‘با علم موسیقی نیز آشنایی داشته و اشعاری منسوب به او بجای مانده است.کتابشناسی حاضر‘منابع و تحقیقاتی است که درباره این دانشمند پارسا نگاشته شده است. در تدوین آن هیچگونه قیدزمانی ‘ملی وزبانی در نظر گرفته نشده ‘بلکه تنها شرط رؤیت منابع و قابلیت دسترسی آنها برای گرد...

اندیشه­ها در بستر مسائل سیاسی و اجتماعی شکل می­گیرند. سده­های نخستین اسلامی و مشکلات سیاسی فراوان آنها زمینه­ساز پیدایش اندیشه­هایی بود که با دغدغة حفظ سنت پیامبر6 در عرصه­های مختلف سیاسی و فرهنگی جلوه­گر شد. احمد بن حنبل (241 ق) را می­توان یکی از صاحبان چنین اندیشه­ای در آن دوران شمرد. در این مقاله سعی خواهد شد تا با روش درک منطق درونی نظریه سیاسی که الگویی برای شناخت نظریه سیاسی است و با رویک...

کافور که در کتب تاریخ با عناوین : استاد‘ابوالمسک و کافور اخشیدی مشهور است نام و عنوان برده و غلامی خصی (خواجه)است که توسط برده فروشی از سودان به مصر آورده شد . این غلام در اوائل سده چهارم (312ه.ق) به عنوان مملوک به خدمت ابوبکر محمد بن طغج فرغانی ملقب به اخشید (پادشاه و احیانأ شاه شاهان ) از امراء عصر عباسی درآمد و از خواص او گردید . کافور به دلیل برخورداری از استعداد ذاتی و هوش سرشار در دستگاه...

دوران امامت امام رضا (ع) (203-183 هـ ق) را می توان دورانی کم نظیر از لحاظ اعتقادی، فرهنگی، و سیاسی محسوب نمود. افزایش تحرکات علویان در واپسین سال های امامت آن حضرت از مشخصه های این دوره می باشد؛ ویژگی های جنبش های علویان در این زمان، از جهات متعددی مانند: تعداد ،گستره ی جغرافیایی، خاندان های علوی شرکت کننده در آن و به تسلط درآوردن مناطق حساس خلافت عباسی بر اهمیت آن نهضت ها افزوده است و همین ویژ...