چکیده: وجود پارادوکس در شعر حافظ امر بدیهی و مورد اعتنا برای بیشتر حافظ پژوهان است. آنچه مهم است، تحقیق درباره ی چگونگی تجلی تناقض هایی است که در شعر او مجال بروز یافته اند. در پایان نامه ی حاضر، با مقدمه ای کوتاه درباره ی چیستی پارادوکس، بحث اصلی خود را پیرامون ریشه های پارادوکس های حافظ، در پیوند با عناوینی چون: «تاریخ و اجتماع»، «ابعاد شخصیتی»، «زبان سمبیلک»، «عرفان» و مواردی از این قبیل پ...

مقاله حاضر به تبیین " تجربه عرفانی" و " بیان پارادوکسی" می پردازد ؛ در بخش اول به کارکرد اصلی این دو مقاله ، در حوزه بیان توجه دارد که خارج کردن زبان از حالت اعتیادی و مرده و بخشیدن زندگی به آن است ؛ در نتیجه سخن گفتن به زبانی حقیقی و از روی صدق و یکی کردن دل و زبان . در بخش دیگر به این سوال های مهم پاسخ می دهند که آیا " متناقض نمایی" خصوصیت ذاتی تجربه عرفانی است و آیا محتوای تجربه عرفانی فقط ب...

عصر حافظ، عصر انحطاط اخلاق و از میان رفتن ضوابط سالم در روابط طبقات مختلف مردم، بویژه حاکمان و فرمان روایان و صوفیان و زاهدان است و نابسامانی و هرج و مرج ناشی از ظلم و بیداد حاکم و فرمان روایان از یک طرف و رواج و ریاکاری و خدعه و نیرنگ فقیهان دینی و صوفیان مدعی از طرفی دیگر، سبب سقوط ارزش های اخلاقی و مذهبی شده است و حافظ در بطن این منجلاب فساد و تباهی و نفاق و یأس و به قول خودش در « شب تاریک و...

در کتاب تعلیقات ـ که به احتمال زیاد حاصل درس‌نوشته‌های شاگردان شیخ‌الرئیس است ـ تلاش می‌شود تا به پارادوکسی در خصوص علم به جوهر پاسخ داده شود. این پارادوکس را می‌توان بدین صورت بازسازی کرد که اگر با علم به شیء، عین ماهیّت آن به ذهن می‌آید، آن‌گاه وقتی به جوهری علم پیدا می‌کنیم باید عین ماهیّت آن، که جوهر است، به ذهن بیاید. از طرف دیگر، در فلسفه مشّاء، علم از کیفیّات نفسانی و از اعراض است. بدین ترتی...

یکی از عرصه­های کاربرد طنز در ادبیات فارسی، آثار عرفانی است. طنز و عرفان به لحاظ فلسفی ـ ساختاری، نقاط مشترکی با یک‌دیگر دارند. از آن جمله این که هر دو آن‌ها بر اجتماع نقیضین استوار هستند و فایدة تعلیم و شادمانگی روح را دارند. در این میان آنچه که زمینة زیبایی‌شناسی مشترک میان این دو را مستحکم می­کند اجتماع نقیضین و ضدین است که در علم بدیع به زیبایی در صنعت پارادوکس وجود دارد. در این مقاله پژوهش...

از مباحث مهم عرفانی، اسرار رازهایی است که در شطحیات و سخنان متناقض نمای عرفای بزرگ مطرح گردیده است. برای دریافت بن مایه‌های پارادوکس‌های هنری در زبان و بیان اهل تصوف، به‌خصوص پارادوکس‌های عرفانی (شطحیات)، باید به دنبال مبانی نظری‌ای بود که بتواند اساس شطحیات عرفانی را تبیین و تفسیر نماید. نگارندگان معتقدند تقابل ساحات وجودی آدمی در نگاه مولانا، اساس پارادوکس‌های عرفانی را تشکیل می‌دهد؛ به همین...

عرفا معتقدند که مخلوقات عین خالق و همه موجودات تجلی وجود خداوندند. این اعتقاد با مخالفت سخت متکلمان و فقیهان رو به رو شد. در مقابل این مخالفت ها عرفا برای تببین و اشاعه این اندیشه و پایداری در برابر مخالفان به روشی هنری کثرت و وحدت را جمع کردند...

یکی از ویژگی‌های سبک حافظ، آشنایی‌زدایی‌های ویژۀ اوست؛ در این جستار کوشش می‌شود، بنا بر آموزه‌های روش صورت‌گرایی روس (فرمالیسم)، شگردهای نوآورانه و اختصاصی سبک شخصی حافظ موردبررسی قرار گیرد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که حافظ علاوه بر شگردهای معهود و کارآمدی که دیگر شاعران نیز از آن‌ها بهره برده‌اند؛ از شیوه‌هایی شاخص همچون: ساختارشکنی در تلمیح، هم‌نشینی و هم‌جواری واژگانی در بافت کلام؛ جابه‌جایی ...

هدف غاییِ دین­ورزی و سلوک بودایی نجات از رنج و چرخه بازپیدایی است. آموزه نیروانَه اصلی ترین آموزه مشترک مکاتب و طریقت های بودایی در تبیین آن هدف است. چندین رویکرد در تفسیر معنای این آموزه وجود دارد. رویکردهای سلبی، اثباتی و متناقض نما از مهمّ ترین آنهاست. هر کدام از طریقت های هینَه یانَه و مَهایانَه، علی رغم اشتراک­شان در پذیرش این اصل، از این آموزه تفسیرهای خاص خودشان را دارند. می توان گفت مفهوم نیرو...

از بین هم? پارادوکسهای مطرح شده در حوزه های گوناگون علمی، پارادوکسهای خودارجاع از جمله مهمترین و بحث برانگیزترین پارادوکسها هستند که از زمان یونان باستان مطرح شده و از همان زمان سعی در یافتن پاسخی مناسب برای حل آنها صورت گرفته است. بسط و گسترش دامن? این بحث و یافتن راه حلهای متفاوت و جدید تاکنون ادامه داشته است. از میان تمامی پاسخهای طرح شده به منظور حل پارادوکسهای خودارجاع برخی پاسخها از اهمیت...