واقعه عاشورا و شهادت مظلومانه سیدالشهداء و یاران باوفایش در کربلا، تأثیری حرکت آفرین در متن زندگی شیعه داشته و الهام‌بخش بسیاری از نهضت‌های حق علیه باطل بوده، به طوری که این واقعة دلخراش تأثیری شگرف در عرصه‌های مختلف هنری به ویژه نقاشی نیز به جای گذاشته است. در این میان نقاشی قهوه‌خانه‌ای و دیوارنگاری‌های بقاع متبرکه، به دلیل ارتباط نزدیک‌تر با نگرش‌ها و زندگی عامه جامعه، بیشترین تاثیر را از ای...

پژوهش حاضر به بررسی حافظة جمعی قوم کرد در شهرستان بوکان می‌پردازد. حافظه جمعی از مفاهیم نوظهور عرصه جامعه‌شناسی است که پیشینه پژوهشی چندانی در گروه‌های اجتماعی ایران ندارد. مسئله اصلی این پژوهش، درک چیستی و چگونگی برجسته سازی مقاطع مختلف تاریخ معاصر ایران در حافظه جمعی قوم کرد است. متغیر وابسته، حافظه جمعی  شهروندان شهر بوکان، در قالب سه پرسش از مهم‌ترین وقایع  دوره تاریخی سال 1300 هجری شمسی تا...

عظمت حادثه کربلا و تإثیرات عمیق و گسترده سیاسی و اجتماعی آن در تاریخ اسلام و بویژه تاریخ تشیع, هر ذهن کنجکاو و علاقه مند به درک و فهم حقایق تاریخی را به شناخت منابع گزارش های این رویداد سوق می دهد; خاصه آن که از دیر باز ادعای نامکتوب ماندن گزارش های تاریخی در اسلام تا نیمه سده دوم هجری, از سوی خاورشناسان مطرح و شایع گشته است. در این مقاله با معرفی اجمالی کتاب مقتل الحسین(ع) ابومخنف نشان داده ای...

آیات قران در صورتی تفسیر صحیح و دقیقی می باند که در بستر تاریخی خود مطالعه شوند چنان که در صورت غفلت از این ضرورت آیات قران تفاسیر متفاوت یا متناقضی پیدا می کنند یکی از آیاتی که مفسران به سبب نادیده گرفتن بستر تاریخی نزولش تفاسیری متفاوت و احیانا متناقض از آن به دست داده اند ایه مس است نویسنده این مقاله از رهگذر تبیین بستر تاریخی نزول این آیه بر آنست که مراد از لایمسه الا المطهرون ( واقعه /79) ...

نظامی در نعت اول مخزن الاسرار، ضمن به کارگیری قابلیت های ذاتی زبان در تأثیرگذاری بر مخاطب، واقعه ای تاریخی را به شیوۀ آشنایی زدایی، بازآفرینی کرده است. چینش کلمات به نظامی در نعت اول مخزن الاسرار، ضمن به کارگیری قابلیت های ذاتی زبان در تأثیرگذاری بر مخاطب، واقعه ای تاریخی را به شیوه آشنایی زدایی، بازآفرینی کرده است. چینش کلمات به گونه­ای است که واژه به واژه ابیات در محور افقی و عمودی، با یکدیگر...

گستردگی و عظمت واقعه عاشورا و برجستگی شخصیت های این مقطع از تاریخ، به ویژه سلسله جنبان این حادثه با شکوه، حسین بن علی(ع)، موجب می شود در تشریح حوادث و وقایع عاشورا از سطح فراتر رویم و در باطن و روح اعمال و اقوال این بزرگان اندیشه کنیم. یکی از دیدگاه هایی که می شود از طریق آن این حادثه را واکاوی کرد، دیدگاه عرفانی است. در پرتو این نگاه، بسیاری از اعمال، اقوال و حوادثْ رنگ و معنایی دیگر به خود می ...

پژوهش تاریخی، با بهره‌گیری از اسناد معتبر صورت می‌گیرد، اما حضور نداشتن در صحنه‌ی واقعه، باعث می‌گردد پژوهشگر نتواند به طور زنده، داده‌های مورد نیاز را جمع‌آورد. همین امر، سبب می‌شود پژوهش‌ تاریخی دچار ضعف شود؛ زیرا محقق ناچار می‌شود گسست میان مدارک به دست آمده را با حدس و تفسیر پر کند. پرسش اساسی آن است که علم تاریخ، چگونه می‌تواند با فرضیه همنشین شود؟ فرضیه‌ای که از اساس، موجب جهت‌دار شدن شیو...

ادبیات پایداری، پیشینه طولانی در ادب فارسی و حافظه تاریخی ایرانیان دارد. هر زمان کهتجاوز و دفاعی صورت گرفته این ادبیات هم حضور داشته است. ادبیات مزبور از اسلام و واقعه عاشورا الهام گرفت و با تأسی از باورها و آموزه‌های دینی و مذهبی، روحیه شجاعت، ایثار، ایستادگی و صبر و امید را معنا کرد. این ادبیات در دوران جنگ ایران و عراق نیز با تغییر مضمون و محتوا، گونه‌ا...

دورۀ ادبی را که همزمان با روزگار صفوی در ایران رواج داشت، عدّه ای دورة انحطاط ادبی می دانند و گروهی برخلاف آنان معتقدند این دوره از دوره های پویا و پُررونق ادب فارسی است که علاوه بر تداوم سنّت های ادبی رایج در دوره های بعد، زمینۀ ظهور تجارب جدیدی فراهم آمد. در این مقاله، بی آنکه این دو دیدگاه ارزیابی شود، یکی از این تجربه های جدید به نام واقعه سرایی بررسی و تحلیل می شود. از شواهد و قرائن برمی آید ...

به یقین امامان? در احیاء دین وشعارهای مذهبی از جایگاهی والا برخوردار هستند و هر کدام در شرایط مختلف زمانی خود، رسالتی خطیر داشته اند، در راستای انجام وظایف و تکالیف الهی متحمل انواع آزار و اذیت های بسیاری حتی تا شهات بوده اند. در این میان، چهره درخشان امام حسین? بویژه قیام کربلا و بازتاب آن در بیداری مسلمانان و تأثیرپذیری شعر شیعه از عاشورا و دستاوردهای آن از منزلتی والا بهره مند است. بنا بر ای...