ساختار سیاسی، اداری، قضایی و نظامی خلافت پانصد ساله عباسی از جهات گوناگون قابل بررسی است. زمانی که عباسیان قدرت را به دست گرفتند، حاکمیت پاتریمونیال عباسی شکل گرفت. با تثبیت قدرت سیاسی و گسترش ساختار اداری و نظامی خلافت، دولت ویژگی نظام پاتریمونیال ـ بوروکراتیک یافت. پس از گذشت یک سده از عمر حکومت، به تدریج شاهد استقلال والیان، افول اقتدار خلیفه و ضعف تشکیلات اداری و سیطره نظامیان هستیم. خلیفه ...

نهاد اداری به‌عنوان یکی از ملزومات تداوم ساختار سیاسی حکومت، در تثبیت اقتدار خلافت اموی و عباسی (عصر اول) نقش داشته است. با توجه به تکوین نظام اداری در دوره اموی و استمرار قدرت بنی‌امیه تا حدود یک قرن و نیز تکامل این نظام در دوره عباسی، پژوهش حاضر به واکاوی نقش، تأثیر و رابطه متقابل دیوان‌سالاری و اقتدار سیاسی در استمرار قدرت خلافت اموی و عباسی می‌پردازد. یافته‌‌های این پژوهش که به شیوه توصیفی ...

چکیده خلافت عباسی به واسطه ی مدت زمان طولانی حضور در جهان اسلام، دست خوش حوادث بسیاری گشت. در این راستا خلفای عباسی، خصوصاً آن دسته از خلفایی که از اندک تدبیر و هوشیاری برخوردار بودند، برای تحقق هرچه بهتر اهدافشان، یعنی کسب قدرت بیشتر و یا تثبیت خلافت تلاش نمودند. این امر در دوران شکوه عباسیان یعنی عصر نخست مشهود می باشد. برخی دیگر از خلفا، که در دوران ضعف دستگاه خلافت، حضور داشتند تنها به تابع...

ابوالعباس احمد ملقب به الناصرلدین الله سی و چهارمین این خلفا است و کسی است که در این خاندان از تمام خلفای دیگر بیشتر خلافت کرده و ایام امامت و دوره امیرالمومنینی او به چهل و شش سال و یازده ماه قریب به نیم قرن رسیده است.دوره خلافت الناصر لدین مقارن شده است با زمانی که ممالک اسلامی از چهارطرف مورد حمله سخت کفار قرار گرفته و سلاطین اسلام در نتیجه غیرت اسلامی و به قصد حفظ مسلمین از تعرض کفار و در چ...

از دوره ی خوارزمشاهیان به علت، زود گذر بودن دوران اقتدار آن ها، عدم توجه به تاریخ نگاری و پرورش مورخ رسمی، ناتوانی آنان در مقابله با مغولان و مناسبات خصمانه ی آنان با خلافت عباسی و سلجوقی، اطلاعات کامل و درستی در دست نیست. مقام خلافت، از آغاز تا عصر خوارزمشاهیان، همواره با چالش هایی رو به رو بود بنابراین، اختلاف میان خوارزمشاهیان و عباسیان امری بی سابقه نبود. خوارزمشاهیان براساس اندیشه ها ی سیا...

چکیده مقام و منصب وزارت در ایران پیشینه طولانی دارد، عرب ها که قوم بدوی و بدون پیشینه دیوان سالاری و مقام وزارت بودند، به تقلید از ایران عصر ساسانی برای اداره ی بهتر حکومت خود از مقام وزیر و نهاد وزارت استفاده کردند و ایرانیان در جایگاه وزارت در استقرارحکومت عباسیان نقش ویژه ای داشتند. وزیر جانشین خلیفه بود و در هر کاری قائم مقام وی محسوب می شد. کلیه کارهای لشکری و کشوری را اداره می کرد و اغلب...

راهیابی پزشکان به دربار برای درمان خلیفه و درباریان، زمینه ساز ورودشان به عرصه قدرت و سیاست بود. بررسی نحوه ارتباط خلفا و پزشکان، جایگاه ممتازشان در نزد خلفا و درباریان، تأثیرگذاری در عرصه سیاست و موقعیت مالی آنها ازجمله مباحث مغفول مانده در حوادث عصر اول عباسی است. این مقاله می کوشد بر اساس رویکرد ارتباط سلامت،[1] در نگاهی کارکردی به توضیح و تبیین حضور پزشکان در دربار خلفای عباسی بپردازد و نشا...

شورش های خوارج در دوره خلافت عباسی نیازمند شناخت کافی از اصل پیدایش آنها می باشد.آگاهی از مبداء پیدایی و دگرگونی های حاصل از انشعابات و وقوف به اصول اندیشه ها از خاستگاه سیاسی آنها سرچشمه می گیرد. این تحقیق حرکت خوارج را در نگرشی تاریخی و در قرون اولیه هجری بررسی می کند.لذا سعی شده است زمینه های شکل گیری شورش ها و کشیده شدن آن به منطقه ی ایران را بابررسی ساختار اجتماعی،سیاسی آن پس از ورود اسلام...

هیأت تحریریه بدون شک، پیامبر خاتم9 خیرالناس و خیرالبشر و سید و سالار همه انبیاء و رسولان است. آیا بعد از آن حضرت کسی به چنان مقامی رسیده یا نرسیده، و اگر رسیده، کیست؟ مأمون الرشید عباسی مجلس مناظره ای با جمعی از محدثان و متکلمان برگزار کرد و با آن ها به گفتگو نشست. آن ها ابوبکر را خیرالبشر می شناختند و مأمون امام علی را  این نوشتار، بخشی از آن مناظره طولانی را که بر محور آیه غار است، مورد نقد و...

قدرت گیری سلجوقیان و گسترش قلمرو آ ن ها در ایران، عراق و شام با فعالیت های پر دامنه ی مبلغان، داعیان و هواداران فاطمیان مستقر در مصر مصادف شد که اساس خلافت عباسی و حکومت سنی سلجوقی را تهدید می کرد. به دلیل اعتقاد غالب صوفیه در مخالفت با اسماعیلیه، حمایت همه جانبه ی سلجوقیان از صوفیان و پشتیبانی متقابل ایشان از حکومت سلجوقی و نقشی که صوفیه می توانست در مقابله با اسماعیلیان ایفا کند، خلافت عباسی ...