بررسی رابطه دین و سیاست یا به عبارتی نقش سیاسی روحانیون یا نیروهای مذهبی از مهمترین موضوعات جامعه ایران در سده اخیر می باشد. اهمیت این موضوع در دهه های اخیر که از سویی شاهد پدیده هایی نظیر انقلاب اسلامی ایران و از سوی دیگر رشد بنیادگرایی اسلامی هستیم، با در نظر گرفتن این امر که فرایند مدرنیسم یا نوسازی در اغلب کشورها در جهت تضعیف سنت ها و به ویژه سنت های مذهبی عمل کرده است، دو چندان می شود. این...

هدف اصلی مقالۀ حاضر بررسی تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز است که یکی ازگفتمانهای سیاسی مؤثر پس از انقلاب اسلامی بهشمار میرود. برای تحقق این هدف،لازم بود ویژگیهای گفتمان مجمع روحانیون مبارز را مطالعه و نوع و میزان تحول اینگفتمان را در دولتهای جنگ، سازندگی و اصلاحات و دولت فعلی مشخص کنیم.برای این بررسی از نظریۀ گفتمان لاکلا و موفه، به عنوان چهارچوب مفهومی، و از روشتح...

پس از شهریور 1320/1941، عرصه‌ی فعالیت برای گروه‌های مختلف جامعه‌ی ایران، از جمله نیروهای مذهبی و حزب توده مهیا شد. از سوی دیگر ترس از قدرت یافتن حزب توده، محمدرضا شاه را بر آن داشت که به جای مخالفت با مذهب، در جهت تقویت قوای مذهبی برآید. این تحولات، موجب به صحنه آمدن دوباره روحانیت شد. در کنار فعالیت روحانیون پایتخت، در شهرستان‌ها نیز عملکرد آن‌ها قابل توجه بود. این مسئله در مورد شهر اصفهان که ...

مقاله حاضر در پی آن است که دسته بندی جناح های سیاسی در درون هیئت حاکمه جمهوری اسلامی را ریشه یابی کند. این دسته بندی ها نخستین بار در سال ???? آغاز شدند که جمعی از روحانیون متمایل به جناح چپ که در بازوی سیاسی روحانیت یعنی تشکل «جامعه روحانیت مبارز» فعال بودند، پس از طی یک دوران طولانی اختلاف نظر با همکاران خود، تصمیم به تغییر تشکیلات و روش سیاسی گرفتند و از جامعه روحانیت مبارز انشعاب کرده، تحت ...

مذهب و سیاست در جهان اسلام همسایة دیواربه‌دیوار یکدیگرند. تحولات کنونی منطقه نیز، خواه بهار عربی، بیداری اسلامی یا افراط‌گرایی مذهبی نامیده شود، تأکیدی بر این واقعیت است. اما باز گشت مذهب به سیاست چندان هم بی‌دغدغه نیست؛ ظاهراً، نیروی مذهب چهره‌ای ژانوسی دارد و هم‌زمان دو گرایش متخالف از خود نشان داده است: سازنده و مخرب، افراط‌گرایی مذهبی و اصلاح زندگی. پیدایی نظام جمهوری اسلامی ایران در سال 197...

تقدیرگرایی (فاتالیسم) یکی از ویژگی های جوامع سنتی شرقی و اعتقادی است که طبق آن، سرنوشت انسان از قبل مقدر شده و تمامی امور براساس مقدرات رخ می دهد و جای گاهی برای انتخاب و اختیار انسان وجود ندارد. در این مقاله، پس از ریشه یابی عنصر تقدیرگرایی در ایران، نشانه های آن، از جمله: ستاره پرستی و اخترشناسی، بخت، نذر و صدقه و اعتقاد به نیروهای ماوراءالطبیعی، در شاه نامه و چهار اثر حماسۀ مذهبی دیگر (علی ن...

موضوع مقاله حاضر تحلیل و تبیین تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز، به عنوان یکی از گفتمان های سیاسی موثر پس از انقلاب اسلامی است. در این چارچوب پس از مروری بر تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز در دولت های جنگ، سازندگی، اصلاحات و دولت اصولگرا عوامل ساختاری تحول این گفتمان بررسی گردیده است. برای تحلیل و تبیین از نظریه گفتمان لاکلاو و موفه به عنوان چارچوب مفهومی و از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به ...

این مقاله، حاصل پژوهشی درباره افراط­گرایی فرقه­ای در پاکستان در حد فاصل سال­های 2001 تا 2011 است. پدیده افراط­گرایی، به لحاظ تاریخی، به­طور عمیق از تحول­های منطقه­ای در همسایگی پاکستان، متأثر بوده­است؛ ازاین­رو، هدف این مقاله نشان­دادن سازوکار تأثیر حضور نیروهای نظامی خارجی در افغانستان در گسترش افراط­گرایی فرقه­ای در پاکستان طی سال­های 2001 تا 2011 است. در این مقاله نشان­داده­شده که چگونه ورود...

ساختار فضایی- جغرافیایی جهان اسلام که از جنوب شرق آسیا تا غرب افریقا و جنوب شرق اروپا امتداد یافته است، شامل بیش از پنجاه کشور می­شود که حدود 22 درصد خشکی‏های جهان را تشکیل می دهند. این ساختار فضایی- جغرافیایی، شامل عوامل متعدد هم گرا نظیر تهدید مشترک، منافع مشترک و متقابل و ارزشهای مشترک و تجانس ساختاری می­شود، که زمینه ی پیوند بین کشورهای جهان اسلام را فراهم آورده است؛ از سوی دیگر در این ساخت...