همانطور که در طرح موضوع این پایان نامه سخن به میان رفت شناخت حق اصلی ترین هدف جهان شناسی مقدسی است که به واسطه آن عارف ( هنرمند ) در اثر خود آن را جلوه ساز کرده . در مفاهیم فرهنگی و هنری عرفانی ما سلوک به عالم خیال یکی از جنبه هایی است که در آثار هنری از جمله نگارگری و فرش همواره راه گشای این جهان شناسی والا و مهم بوده و سیرت و سیمای هنر ایرانی اسلامی را ساخته و پرداخته است و آن را به عنوان ع...

بررسی و تحقیق در مفهوم و جایگاه خیال در عرفان اسلامی مستلزم شناخت اولیه و تفکیک این اصطلاح در نظر و آرای حکما و عرفای بزرگ اسلامی براساس نوع شناخت آنها مورد نظر بوده است ، برخی از عرفا ،عالم خیال را حد واسط بین دو دنیای محسوس و دنیای غیر ماده تصور کرده اند و برخی دیگر چون حکمای مشایی اشاراتی هر چند کو چک بر و ضوح عالم خیال در اندیشه خود نداشته اند ، در فلسفه اشراق و نظرات شیخ بزرگ سهروردی به...

حکومت اسلامی و نوپای عثمانی پس از به قدرت رسیدن در اوایل سده نهم هجری شروع به وام گیری فرهنگی از کشور های اسلامی، از جمله ایران نمود. بعدها در سده های دهم و یازدهم هجری هنر عثمانی به ویژه نگارگری ایشان به دلایل گوناگون از جمله غنایم فرهنگیِ حاصل از جنگ های ایران و عثمانی و حضور نگارگران ایرانی که از راه های گوناگون وارد مرز های عثمانی شدند، از نگارگری ایرانی بهره جست. در این بین، شاهنامه ی طهم...

از فنونی که پشتوانه ای از دستاوردهای نگارگری و نقاشی ایران را در اختیار داشت، شیوه «پرداز» بود. نگارگری ایران از طلیعه تاریخ خود، شاهد طلوع این شیوه بود و پیشینه متنوعی از آن را تجربه کرد. طلایه داران این شیوه چارچوبی برای آن پدید آوردند که بر نظامی از اصول و ضوابط استوار بود و هنرمندان نسل های بعد علاوه بر فراگیری این اصول، به فراخور موقع و موضع خود، آن را متحول کردند و از تحریر خطوط باریک برگ...

مکتب نگارگری بغداد در دوره آل جلایر تمامی تجاربی را که پیشتر مکتب تبریز ایلخانان و مکتب بغداد سده ششم هجری بدست آورده بودند به ارث برد و با بهره گیری از این تجارب نگارگری به نوآوری ها و دستاوردهای درخوری دست یافت. در این مکتب نگارگری بود که خط نستعلیق از برای بهره گیری هرچه زیباتر از خوشنویسی برای کتب ادبی غنایی یا تغزلی بوسیه میرعلی تبریزی اختراع شد. در این مکتب نگارگری بود که تحولی چشمگیر در ...

از دیـرباز دو تمدن بزرگ ایران و هند بارها در طول تاریخ، سنت‌های فرهنگی خود را‌ باهم به اشـتراک گـذاشته‌اند. نگارگری یکی از مقوله­های هنری است که در این بین دستخوش تغییرات و امتزاج در ساختار و محتوای فرهنگی شده است. این مقاله، ضمن بررسی نسخه نعمت­نامه، کتاب دستور آشپزی در هند که توسط نگارگران ایرانی مصور شده است، به تأثیرات ویژگی­های هنر نگارگری مکتب ترکمانان شیراز بر این نسخه می­پردازد...

هنر چهره نگاری در دوره های مختلف تاریخی تحولات فراوانی داشته است ولی این تغییرات در آثار نگارگران بصورت فردی وبا بیان شخصی به ندرت همراه بوده است و جای سوال است که در مکاتب مختلف نگارگری، بیان شخصی و فردیت هنرمند چهره نگار دارای چه جایگاهی بوده که شکل ظاهری(بیان فردی) آثار تغییر چندانی نداشته و پیروی از یک قانون کلی(روح جمعی) در چهره نگاری آشکار میباشد. بیان شخصی و فردیت هنرمند با توجه به داش...

حکمای شرق و متصوفه متفقاً برآنند که بین عالم عقلی که عالم مجردات محض است و عالم محسوس که عالم مادیات محض است، عالم دیگری وجود دارد که اهالی آن صورت دارند اما جسم مادی ندارند. اهالی این عالم واسط، فاقد ماده اند. این مرتبه از هستی را عالم مثال و خیال منفصل و نیز برزخ می خوانند. فضای نگارگری راجپوت نیز فضای عالم مثال است، از این جهت که نگارگر هندی مدل بیرونی عالم محسوس را صورت نمی بندد و چون اهل ش...

هنر سنتی ایران اساساً بازنمود باور به یگانگی پروردگار عالمیان بوده، از پذیرش وحدت الهی سرچشمه می گیرد. آفرینش هنری نزد هنرمند ایرانی، به مثابه عبادتی بود در راستای هماهنگی با خلقت جهان هستی و از این رهاورد، ریتم و هندسه در اندیشه ی معنایی و وجه ساختاری نقاشی، معماری و موسیقی تبدیل به عنصر پایه ای و وجه اشتراک آن ها شد. ریتم همان نظم و هماهنگی هستی است که کثرت را از دل وحدت بیرون می کشد و اساس آف...

بیشتر تاریخ نگاران نگارگری مکتب اصفهان عصر صفوی به جدایی نگاره از کتاب آرایی و شعر روایی اشاره کرده اند و مطرح ساخته اند که دوگونه هنریِ نگارگری و شعر درصدد بوده اند که به عنوان گونه هنری مستقلی عمل کنند. محققان حوزه ادبیات به واژگان نگارگری در اشعار دوره مکتب اصفهان نظیر نگاره، قلم مو، رنگ، آب و رنگ، و دیگر عناصر و لوازم نگارگری پرداخته اند. این مقاله بر آن است تا به تعامل شعر و نگارگری در مکتب...