چکیده:اسطورۀ اژی‌دهاک یکی از قدیمی‌ترین و شناخته شده‌ترین اسطوره‌ها در ادب فارسی از دوران کهنسال تا به دوران اسلامی است. اسطورۀ اژی‌دهاک از راه متون اوستایی شناخته شده است؛ در ادبیات زرتشتی به زبان پهلوی نیز، اسطوره‌ای شناخته شده بشمار می‌آید. بس پیداست که این اسطوره، یادگار نوشته‌های پسا-ساسانی را نیز به‌شدت تحت تاثیر قرار داده است. مطالعۀ تطبیقی این اسطوره در منابع اسلامی از بن مایۀ همانند و ...

در اصطلاح علمی، انگل پیوک (دراکنکولوس مدیننسیس، کرم گینه، کرم مدینه، کرم اژدها، یا سابقاً فیلاریا مدیننسیس)، کرم انگلی رشته ای که طول بالغ آن به بیش از یک متر هم می رسد و در بافت های زیرپوستی آدمی و بعضی از پستانداران نواحی گرمسیر جای گرفته، باعث بیماری دردناک و گاهی کشنده ای می گردد. یکی از متون کهن ایرانی که در آن به این انگل پرداخته شده، شاهنامه فردوسی، بخش مربوط به داستان ضحاک است. ضحّاک، عرب...

این پایان نامه قصد دارد تا با در نظر گرفتن جلوه های تطبیقی از مفهوم خشونت نمایشی به قرائت تازه ای از نمایش نامه تی اس تیز سنه کا و داستان ضحاک از شاهنامه فردوسی بپردازد. در این راستا ابتدا به بررسی مفهوم خشونت می پردازیم و سپس ضمن گذر از مناسبات خشونت و قدرت به تحلیل سه شکل از خشونت بدوی یعنی آدمخواری، شکنجه و انسان-قربانی خواهیم پرداخت. در ادامه برای آشنایی با سیر تکوینی خشونت و تاثیر آن بر نظ...

نقاشی دیواری از عناصر تصویری به کار رفته در نگارگری است که ذهن مخاطب در مورد  نوع ارتباط آن با موضوع نگاره به چالش کشیده می­شود. هدف این پژوهش، بررسی رابطه­ی این عنصر تصویری با دیگر عناصر و دستیابی به کارکرد آن در تعامل با موضوع نگاره بر اساس الگوی سوسوری بوده است.20 نمونه از نگاره­های شاهنامه­ی تهماسبی با نقوش مختلف برای بررسی این رابطه انتخاب شده است. به منظور جمع­آوری مطالب، مطالعه­ی هم­زمان...

یکی از رویکردهای زیربنایی در روایت¬شناسی، رویکرد فرمالیست های روسی و نظریّۀ روایت¬شناسی "ولادیمیر پراپ" است که با رویکرد "جزء به کل نگر" به تحلیل شخصیّت های داستان پریان می پردازد؛ یعنی پس از بررسیِ سی و یک خویشکاری متعدد و در نظر داشتن توالی آنها به شخصیّت هایی واحد می رسد که گاه قبل از اتمام داستان قابل پیش-بینی هستند. ساختارگرایی، ادبیّات را به عنوان علمی خارج از زبان روزمرّه بررسی می کند و بر آن ...

امروزه بررسی متون گذشته از منظرهای نوین یکی از محورهای بنیادین مطالعات ادبی است. در این میان نقد اسطوره شناختی یا کهن الگویی که رویکردی تلفیقی از علومی چون روان‌شناسی و انسان‌شناسی است از اهمیتی ویژه برخوردار است. ‌این نوع رویکرد بر پایة اندیشة کارل گوستاو یونگ شکل گرفت، او پس از مطالعه‌ی اسطوره‌های ملل مختلف، به منشأ آن‌ها توجه و «ناخوداگاه جمعی» -که حاوی کهن‌الگوهاست- را به عنوان خاستگاه مشتر...

ایران و یونان دو قوم باستانی می‌باشند که اشتراکات فرهنگی، تاریخی، اساطیری و... زیادی دارند و به خاطر همین اشتراکات، شخصیت‌ها و داستان‌های اساطیری گوناگونی را می‌توان نشان داد که دارای وجوه تشابه فراوانی بوده که این وجوه ریشه در پیشینه هند و اروپایی مشترک دو قوم دارد. ضحاک و تیفئوس دو شخصیت اساطیری ایران و یونان می-باشند که نگارنده در این پژوهش بر اساس اصول مکتب اسطوره‌شناسی تطبیقی آنها را مقایس...

چکیده ننگارگران و نقاشان ایرانی، در برخورد با متون ادب فارسی همواره هنر خویش را به منصه ظهور رساند ه اند و رابطۀ ناگسستنیاین دو حوزه در تاریخ هنر و ادب ایران انکار ناپذیر است. سلطان ابراهیم میرزا شاهزادة هنردوست عصر صفوی در نیمه دوم قرن10 ﻫ.ق / 16 م. گروهی از هنرمندان با ذوق و با استعداد را برای به تصویر کشیدن هف تاورنگ، شامل هفت مثنوی از ماندگارترینمنظومه های شعری جامی، گرد هم آورد که به خلق م...

دو واقعۀ تاریخی متعلّق به روزگار فرمانروایی داریوش اوّل هخامنشی در تاریخ هردوت بیان شده است که شباهت بسیاری با دو داستان در کلیله و دمنه و مرزبان نامه دارد؛ یکی ماجرای تسخیر بایل توسط داریوش که با حیله و تدبیر زوپیر یکی از مشاوران برجستۀ وی به پیروزی ایرانیان و فتح بابل منجر شد که چندین ماجرا در تاریخ شبیه این واقعه تکرار شده است؛ امّا شبیه ترین داستان ها به واقعۀ مزبور، داستان نمادین «بومان و زاغ...