بینامتنیت یکی از نگرش‌های نوین در زمینه نقد ادبی است، و شالوده آن بر این اساس قرار گرفته که هیچ متنی خودبسنده و اصیل نیست؛ بلکه واگویه‌ای از متون پیشین‌اش است. دیوان شعرا و کتب ادبا از این قاعده مستثنی نیستند. این پژوهش با هدف نمایاندن بینامتنیت حدیث در اشعار ولایی «شاهنامه» فردوسی، و بررسی چگونگی استفاده حکیم فرزانه طوس از روایات در «شاهنامه» صورت گرفته است، تا در پایان بتوان از پیوند...

به علت آمیخته شدن اخبار سره و ناسره در بیان واقعه عظیم عاشورا، اظهارنظر در این خصوص سخت دشوار گشته و لذا تحقیق در مورد آن را ضروری می سازد؛ با توجه به آنکه در طول تاریخ آثار متعددی درباره آن نوشته شده، تعدادی از آن ها از بین رفته و تعدادی هم که موجود هستند بر اثر عوامل متعددی دچار آسیب گردیده اند. در این رساله سعی شده است با مطالعه روشمند پیرامون اخبار و روایات تاریخی حادثه عاشورا ، ضمن شناخت، ...

در جوامع روایی و کتب تفسیری و اسباب نزول، برای بسیاری از آیات و سوره‌ها، سبب نزول گزارش شده است. اما از آن‌جا که تمام روایات اسباب به صحت نپیوسته است، محققان را بر آن داشته تا به ارزیابی سند و محتوای آنها همت گمارند. 12 سوره اولِ جزء 30 قرآن آکنده از روایات اسباب نزول می‌باشد که تاکنون تحقیقی بایسته و شایسته در زمینه ارزیابی سند و محتوای آنها انجام نشده است. در این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی تم...

سورة یوسف، أحسن القصص است که از ایّام دیرینه همواره مورد توجّه محقّقان قرار گرفته است. روایاتی که در اهم منابع شیعی و اهل تسنّن پیرامون تفسیر این سوره آمده، برخی از آنها آمیخته با اسرائیلیات است که سیمای عصمت این پیامبر الهی را خدشه دار کرده است و بویژه با مبانی اعتقادی امامیّه در تعارض است. آبشخور بیشتر روایات تفسیر طبری و الدر المنثور سیوطی، در این قبیل مباحث برگرفته از تورات است. آنچه در روایات ش...

در دهه‏های اخیر، تبیین کیفیت رابطه شوهران و همسران در محیط خانواده، از اهمیتی ویژه برخوردار شده است. در این میان، وجود برخی روایات در جوامع روایی فریقین که به زنان نسبت به شوهران جایگاهی پست اعطا می‏کند، چالش‏های فراوانی را موجب شده است. یکی از این روایات، روایت «لو أمرتُ ‏أحداً أن ‏یَسجدَ لأحدٍ لأمرتُ‏ المرأهَ أن ‏تَسجدَ لِزوجِها» است. این نوشتار، با لایه‏بندی روایت مذکور به سه سطح: زبانی، ادبی و فرهنگی،...

مهم ترین منبع شناخت آموزه های دین اسلام پس از قرآن کریم، روایات معصومان علیهم السلام است؛ که در مجموعه های روایی گردآوری شده است. البته عواملی باعث شد تا این میراث گرانبها در مسیر واقعی خود قرار نگیرد. از این رو عالمان اسلامی درجهت بررسی روایات، قواعد و ضوابطی را مبتنی بر آموزه های معصومان استخراج کرده و به کار بسته اند و این امر زمینه ی شکل گیری فقه الحدیث را فراهم نمود. شیخ طوسی از عالمان شیع...

چکیده تقی الدین احمد معروف به ابن تیمیه حرانی (م سال 728ه.ق) یکی از شخصیتهای برجسته فقهی و کلامی و تفسیری است که اعتقادات فرقه های نوظهور بعدی همچون وهابیت از افکار او ناشی شده است. مهمترین مبانی فکری ابن تیمیه عبارت است از: اعتقاد به جسمانیت خداوند، تحریم استغاثه و توسل به پیامبر(ص)، زیارت قبور و بنای بر قبور انبیاء و اولیاء و لزوم ویرانی آن ها و انکار فضایل امام علی(ع) و سائر اهل بیت. در حقی...

بررسی و مطالعۀ طومارهای نقالی به عنوان بخشی مکتوب از سنت حماسی ـ روایی ـ شفاهیِ ایران زمین با آن حجم انبوه و پیچیدۀ قصه ها گاه دشوار می نماید؛ اما تجزیۀ این متون به بن مایه های سازنده شان، زمینه را برای مطالعۀ روشمند آن ها، بررسی های درون متنی و نقد و ارزیابی مضمون ها هموار می سازد. با استفاده از فهرست جهانیِ طبقه بندی بن مایه های روایات عامه، چارچوبی فراهم می آید تا بن مایه های طومارها دسته بندی...

صحابه بعد از پیامبر و امام علی (ع) نخستین افرادی هستند که با تأثیر­پذیری از تعلیمات آن دو بزرگوار، اقدام به تفسیر قرآن نمودند. استاد معرفت در کتاب «التفسیر الاثری الجامع» با استناد به روایات اهل بیت(ع)، تعریف جدیدی از معنای اصطلاحی «صحابه» ارائه کرده و بر اساس آن، به تعدیل و توثیق تمام صحابه پرداخته و اعتبار مطلق آثار تفسیری ایشان را نتیجه گرفته‌اند. این نوشتار پس از مفهوم­ شناسی «صحاب...