پس از حمله ناپلئون به مصر و به دنبال آن تأثیرات متعدّدی که در حوزه سیاسی و اجتماعی بر سرزمین های عربی و بویژه مصر داشت، جلوه های تازه ای در حوزه ادبیّات ظهور کرد. در پی ارسال هیئت های مختلف به کشورهای اروپایی و مطالعه آثار نقدی و ادبی ادبایی چون گوته و وردزورث و بایرون، نگاه تازه ای به نقد ادبی در میان ادبای نوگرای عرب چون عبدالرّحمن شکری رواج یافت. شکری سه سال را در انگلستان به بررسی شعر و نقد ار...

در انواع روابط معنایی بین الفاظ،ترادف یکی از مباحث لغوی وبه مثابه ی پدیده ای تلقی می شود که همواره محل مناقشه بوده است.الفاظ مترادف از جمله الفاظی هستند که حجم زیادی از لغت نامه های قدیم وجدید عربی وغیر عربی را به خود اختصاص داده اند.زبان عربی نیز از جمله زبانهایی است که به دلیل وجود الفاظ مترادف از دیگر زبانها متمایز وبرجسته گشته تا جایی که وجود این الفاظ مشخصه ای برای این زبان شده واز آن جدا ...

این نوشته ضمن اشاره به موضوعات و محورهای عمدۀ مجموعه مقالاتی ( 33 مقاله ) که به زندگی ، آراء ، آثار ابن عربی و مطالعات تطبیقی مرتبط با وی می پردازد، کوشیده تا نگاهی انتقادی به این مجموعه داشته باشد. ملاحظاتی انتقادی پیرامون عنوان این مجموعه و عدم تناسب عنوان کتاب با محتوی آن، عدم تناسب کمی مقالات تالیفی و ترجمه ای، درج چند مقاله از یک نویسنده، عدم تصریح به ملاک گزینش مقالات، فقدان مقدمه تحقیقی ...

زبانشناسی متن بطور عام و انسجام (cohesion) بطور خاص از اواسط نیمة دوم قرن بیست بصورت جدی توسط بسیاری از زبان شناسان مورد اهتمام قرار گرفت بطوریکه درحقیقت پایة اساسی تحلیل گفتمان در سالهای بعد بشمار میرفت. با نگاه به مباحث مطرح-شده در این شاخة جدید زبانشناسی و مقایسة آن با پژوهشهای زبانشناختی در بین مسلمانان، به شواهد و آثاری از زبانشناسان قدیم عربی (نحویان، بلاغیان، و ناقدان) برمیخوریم که در آن...

با آغاز فرمان روایی مسلمانان در استان بنگال از ابتدای قرن سیزدهم میلادی، قرن هفتم قمری، دستگاه فکری و تعلیم و تربیت اسلامی رایح شده، زبان فارسی و عربی رونق یافت. زبان فارسی رسمی گردید امّا زبان عربی به عنوان زبان دینی تلقی شد. نخستین دانشمند عربی دان قاضی رکن الدین حنفی بخارایی بودکه کتاب امریت کوند Amritkund را از سانسکریت به عربی و فارسی ترجمه کرد. صدها کتاب به فارسی و عربی تألیف گردید و هزارا...

تعهد، نماد نوعی همبستگی و پیوند میان ادب وادیب با فرهنگ و جامعه است. خصیصه ای که ریشه در رویکرد و باور اعتقادی افراد دارد و در مباحث نقد ادبی جدید از جایگاهی ویژه برخوردار است. گرچه مصادیق آن در ادب عربی قدیم بس فزون است؛ ولی در ادبیات معاصر و نقد آثار شاعران معاصر، همواره مورد توجه پژوهشگران می باشد. در این رساله با عنایت به جایگاه شعری دو شاعر فلسطینی یعنی ابراهیم طوقان و فدوی طوقان، آن بخش ...

شالوده شکنی یکی از انواع رویکردهای نقد ادبی است که در فاصله ی سال های1970-1960 پا به عرصه ی وجود نهاده است. نقد مذکور با اعتقاد به نشانه شناسی چارلز سندروس پیرس مبنی بر اینکه: یک واژه، در شرایط زمانی، مکانی، تربیتی و فرهنگی متفاوت معانی متفاوتی می دهد، در مقابل این باور زبان شناسانِ ساختارگرا که: یک واژه بر یک مفهوم قراردادی دلالت می کند، ایستادگی کرد و با انتساب مطلق متن به ساختارها برای تعیین ...

ایهام یکی از مهم­ترین صنایع معنوی بدیع در ادبیات فارسی است، اما علی رغم اهمیتش در تعریف و انواع آن در کتب بدیع و بلاغت دقت کافی نشده است. یکی از اهداف مقالۀ   حاضر بازتعریف ایهام است. در این مقاله با بررسی تعریف ایهام در کتب گوناگون قدیم و جدید، سعی می­شود تعریف دقیق­تری از ایهام به دست داده شود. همچنین انواع ایهام در     کتاب­های قدیم و جدید بلاغی فارسی و عربی- مانند ایهام مجرده، ایهام مرشحه، ...

پیچیدگی‌های نحو و آراء متفاوت نحویان، از نخستین قرن­های انتشار زبان عربی، آموزش نحو را با مشکلاتی مواجه ساخته است، به همین جهت بسیاری از صاحب نظران با طراحی مدل­های نو و تألیف آثار جدید، سعی کرده‌اند مشکلات آن را برطرف کنند، یکی از این آثار، کتابِ «احیاءالنحو» است که در سال 1937م توسط ابراهیم مصطفی، در مصر تألیف گردید. انتشار کتاب در ابتدا جنجالی به پا ساخت و مورد نقدِ موافقان و مخالفان قرار گرفت...

خراسان یکی از قدیمی ترین وپهناورترین مناطق تاریخی و جغرافیایی ایران است که از همان گذشته، مهد پرورش و تربیت بزرگان علم وادب بوده وبخاطر دارا بودن ویژگی های انسانی، اجتماعی، و فرهنگی جایگاه والایی را در گذر زمانهای گذشته،احراز کرده است.دراین میان قرن چهارم وپنجم هجری که عصر طلایی ادب ایران است، در این سرزمین شاهد ظهور بیشترین و برجسته ترین علماء وادباء ونویسندگان می باشد که با آثار و تالیفات خود...