دلیل توجه به نظریه/ نظریه‌های پسامدرن هرچه باشد، امروزه چهارچوب نظری بسیاری از پژوهش­های انتشاریافته همین نظریه/ نظریه‌ها هستند. کاربست این نظریه/ نظریه­ها نیز معمولاً به دو شکل انجام می­شود: الف) با ارائۀ تصویری بسیط و ساده‌شده از پست‌مدرنیسم (در این‌ حالت تفاوت میان نظریه‌های پسامدرن نادیده گرفته می­شود) مؤلفه­های اصلی آن مانند عدم قطعیت، و ... استخراج و درادامه متن براساس آن مؤلفه­ها تحلیل/ ت...

  نظریۀ ساختارگرایی به عنوان یکی از مؤثرترین نظریه‌های قرن حاضر پذیرفته شده است. هدف غایی آن را «کشف و دست یافتن به راز پنهان و جنبه‌های زبان‌‌شناختی اثر ادبی» از طریق عناصر ساختاری اثر دانسته‌اند. طبق این نظریه‌‌‌،‌‌‌ در واکاوی ساختار یک اثر‌‌‌،‌‌‌ توجه به دلالت‌های فرامتنی جایی ندارد و ساختارگرا نگاه خود را تنها به متن معطوف می‌‌کند و معنا را از ساختار متن می‌طلبد. مطابق با این نظریه‌‌‌،‌‌‌ د...

برخلاف رویکردهای گذشته به متون که غالباً یا ناظر به «متن» و یا «مؤلف متن» بودند، از رویکردهای امروزین نقد ادبی، پرداختن به «خوانندۀ متن» و بحث از نقشِ خواننده در معنی‌گذاریِ متن است. این دسته از نظریه‌ها برآنند که متن معنی یـا معـانی ثابـتی نـدارد بلکـه معـانی محصول خلاقیت خواننده‌اند. از مهم‌ترین مکاتب نظری امروز که به اهمیت نقش خواننده در ادراک و دریافتِ معنی، و بلکه در خلقِ معنای متن اشاره دارد ن...

ترجمۀ مقاله¬ای که در پی می¬آید، تلخیص یکی از مهم¬ترین مقالات میخاییل باختین است در باب سرشت گونه¬های سخن. اصل مقاله1 در کتابی با عنوان گونه-های سخن و دیگر مقالات متأخر2، چاپ شده است. خلاصۀ این مقاله در کتاب نظریۀ مدرن انواع ادبی،3 تألیف دیوید داف، آمده است. ترجمۀ حاضر بر اساس این منبع¬ـ البته با حذف پاره¬ای بخش¬ها¬ـ و افزودن بخش¬هایی از متن اصلی مقاله صورت گرفته است. ذکر این نکته ضروری که است د...

نگاه نظریۀ جهان متن به تحلیل متون، برگرفته از رویکرد شعرشناسی شناختی، دریچۀ تازه‌ای به روی انسان برای کشف چگونگی عملکرد ذهن و چگونگی ساخت یک بازنمایی ذهنی می‌گشاید. مطالعۀ آثار ادبی از این منظر به منزلۀ گامی مؤثر در ساخت جهان فکری نویسنده و مخاطب و نیز چگونگی انتقال تأثیر متن از طریق نشانه‌های متنی است. مقالۀ حاضر روایت‌های تاریخ بیهقی را در بستر این رویکرد بررسی می‌کند. سه لایۀ «جهان ...

نظریۀ ساختارگرایی به عنوان یکی از مؤثرترین نظریه های قرن حاضر پذیرفته شده است. هدف غایی آن را «کشف و دست یافتن به راز پنهان و جنبه های زبان شناختی اثر ادبی» از طریق عناصر ساختاری اثر دانسته اند. طبق این نظریه ، در واکاوی ساختار یک اثر ، توجه به دلالت های فرامتنی جایی ندارد و ساختارگرا نگاه خود را تنها به متن معطوف می کند و معنا را از ساختار متن می طلبد. مطابق با این نظریه ، در این مقاله کوشش شد...

  بررسی کنش‌های کلامی تعزیه‌نامه و نمود آن در اجرا     فرهاد ساسانی [1]   زیرک محجوب [2]   تاریخ دریافت: 19/11/89   تاریخ تصویب: 10/2/91     چکیده   یکی از ارکان اصلی نمایش، کنش و حرکت است. در این میان، زبان نیز در متن چند‏شیوه یا چند‏لایۀ نمایش، نقشی خاص دارد؛ اما از جهاتی می‌تواند متناظر با بدن و دیگر عوامل کنشگر و حرکت‌آفرین کنشگری کند و نمایانگر حرکت باشد. این مسئله به‏خوبی در نظریۀ کنش کلا...

این تحقیق، در چارچوب نظریۀ فضاهای ذهنی، اخبار منعکس شده توسط روزنامه های فارسی زبان را بررسی کرده است. مفهوم فضاهای ذهنی در معنی شناسی شناختی نخستین بار توسط فوکونیه (fauconnier, 1985) مطرح شد. بعدها فوکونیه و ترنر (fauconnier and turner, 2002) آن را گسترش دادند و الگویی با عنوان نظریۀ «تلفیق مفهومی» ارائه کردند. فوکونیه در نظریۀ فضاهای ذهنی بر این باور است که معنی چیزی ازپیش ساخته و قابل تعبیه...

نولدکه در نظریۀ ترتیب نزولش، از ابزارهای گوناگونی جهت کشف ترتیب نزول استفاده می‌کند. یکی از پرکاربردترین و بنیادی‌ترین ابزارهای او، اسلوب است. این نوشتار بر آن است تا با روشی توصیفی – تحلیلی، موارد استفادۀ نولدکه از این ابزار را شناسایی و مطالعه کرده و برداشت او از اسلوب و چگونگی به‌کارگیری آن در نظریۀ مذکور را تبیین و ارزیابی کند. دستاورد این مطالعه نشان داد که او اسلوب را به معنای شیوۀ بیان م...

نقدِ روان­شناختی از جمله نقدهای بین­رشته­ای محسوب می­شود که به­وسیله آن می­توان زوایای پنهانی، پریشان حالی­ها و تعارض­ها را در رفتار شخصیت­ها، در یک اثر ادبی کشف کرد. این نقد راه را برای تحلیل بهتر متن مورد نظر باز می­کند. جستار پیش­رو به بررسی نقد روان­کاوانۀ شخصیت «رودابه» در رمان "به هادس خوش آمدید" نوشتۀ "بلقیس سلیمانی" بر اساس نظریۀ "آدلر" پرداخته است. "آدلر" بنیان­گذار روان­شناسی فردی است....