‏مقالة حاضر مشتعل بر دیدگاه های اولیه و اساسی منتقد بزرگ قرن بیستم ژاک دریدا است. شالوده شکنی، اهمیت ادبیات مدرن و جایگاه ارزشمند آن، و دیدگاه های این منتقد بزرگ در برگیرنده موضوع اصلی این مقاله است. دیدگاه ها و نظریات انقلابی این منتقد تحولی عظیم و عمیق در نحوه بررسی و تأویل متون ادبی ایجادکرده است.

آیا هویت میراثی به‌جای‌مانده از گذشته است یا انتخابی برای آینده؟ در این پرسش، مفهوم «زمان» پیش‌فرض گرفته شده است. ازاین‌رو، تحلیل مفهوم زمان نقطۀ عزیمت ماست. زان پس به بررسی نسبت مفهوم زمان با نظریۀ اجتماعی می‌پردازیم و برمی‌نهیم که جامعه‌شناسی نه علم «زمان» بلکه علم «مکان» است. علم «زمان» اما «تاریخ» است که در روایت هگلی‌اش نسبتی وثیق با پارادایم فلسفۀ آگاهی دارد. این پارادایم، اجازۀ تأسیس جام...

‏مقالة حاضر مشتعل بر دیدگاه های اولیه و اساسی منتقد بزرگ قرن بیستم ژاک دریدا است. شالوده شکنی، اهمیت ادبیات مدرن و جایگاه ارزشمند آن، و دیدگاه های این منتقد بزرگ در برگیرنده موضوع اصلی این مقاله است. دیدگاه ها و نظریات انقلابی این منتقد تحولی عظیم و عمیق در نحوه بررسی و تأویل متون ادبی ایجادکرده است.

یکی از شاخصه ­های زبانی شعر معاصر کاربرد واژگان عامه و محلی در آن است، تا آنجا که می­توان گفت در شعر معاصر (نیمایی، سپید و ... ) دیگر آن تمایزی که قرن­ها میان واژگان ادبی و غیر ادبی (عامه، محلی، بازاری و ... ) وجود داشت، دیده نمی­شود. بسیاری از شاعران معاصر (نیما، فروغ فرخزاد، احمد شاملو و ... ) با کاربرد این واژه­ها در شعر خود نشان دادند که در نظر آن ها واژه­ها ارزشی برابر دارند و تقسیم و طبقه...

والتر بنیامین هرچند منسوب به مکتب فرانکفورت است، اما هم در مبانی تفکر و هم در مواجهه با مارکسیسم و سبک تأملات و سلوک زندگی، پدیده ای است متفرّد. تأملات او دربارۀ زبان، ترجمه، تاریخ و... بر جریان های فلسفی، هنری، نقد و نظریه بسیار مؤثر بوده است. به-رغم نظر کسانی که تفکر او را فاقد انسجام و پیوستگی می دانند، دغدغۀ بنیادین بنیامین در نوشته هایش، تصویرِ «فقدان»، «فاصله» و «گمشدگی» به قصد راهیابی به «...

به عقیدة بسیاری از صاحب‌نظران، پیدایی نوع ادبی رمان مستلزم شیوة خاصی از انسان‌شناسی و نگاه به عالم است که جز در تمدن مدرن امکان ظهور نداشته است. رمان، به‌ویژه رمان رئالیستی، نوعی ادبی است که با انسان منفرد و امکانات فراروی او برای مواجهة با مسائل و معضلات دنیای مدرن سروکار دارد. در میان داستان‌های قرآنی، قصة یوسف پیامبر (ع) بسیاری از شاخصه‌های رمان را دارد و برخی پژوهش‌ها به تحلیل این شباهت و ح...

تغییر اصول نظریۀ ادبی در شعر سبک هندی و توجه به دو مقولۀ اندیشه و لذت آفرینی نشان می دهد که شاعران سبک هندی مختصات ادبی نظریه خود را با فهم و درک مخاطب سامان دادند. درست است که جامعۀ ایران در عصر تیموری و صفوی به آرامش اقتصادی و رفاه نسبی دست یافت اما به دلیل هجوم مغول در دو قرن قبل از آن و ضعف شدید بنیان های علمی-آموزشی و فرهنگی ایران، شاعران سبک هندی یا به هند رفتند یا در ایران ماندند و با مخ...

زیگموند فروید، پدرِ روانکاوی به دنبالِ تفسیرِ روانکاوانۀ تجلی ناخودآگاه نویسنده در متنِ ادبی می گشت. بدین ترتیب، اثرِ ادبی را به نیابت از نویسنده بر روی دیوانِ روانکاوی خویش می نهاد و از ورای خوانشی عمیق به جستجوی نشانه هایی از حضورِ ناخودآگاه نویسنده می گشت و متنِ ادبی را به سخن وا می داشت تا پرده از اسرارِ ناخودآگاهی که هم به نویسنده تعلق داشت و هم به عنوانِ مجموعه نشانه های ناخودآگاه بشری محسوب می شد،...

جامعه­شناسی ساخت­گرا از­ رویکردهای نقد ادبی معاصر است که به بازتاب ساختارهای اجتماعی در اثر ادبی توجه دارد. به عقیدة لویی آلتوسر (Louis Althusser) جامعه­شناس ساخت­گرا، فرآیند حفظ قدرت در دورة ماقبل مدرن، از طریق دستگاه­های سرکوب­گر (Suppressive apparatuses) صورت می­پذیرفت که در دورة مدرن، به­صورت نامحسوس و ایدئولوژیکی از طریق دستگاه­های ایدئولوژیک(Ideological ­apparatuses) همچون آموزش(خصوصاً مدر...