بر اساس نظریات ساختگرای یاکوبسن و افرات دربارۀ نقش‌های ارتباطی کلام بین گوینده و مخاطب، پیامی معنادار مبادله می‌شود که از طریق یک مجرای فیزیکی انتقال می‌یابد. به عقیده آن‌ها این الگوی ارتباطی در تمام کنش‌های ارتباط کلامی مصداق دارد و ارسال پیام نیاز به زمینه‌ای دارد که یا رمز کلامی است یا در قالب کلام گنجانده...

سنایی از پایه گذاران ادبیات تعلیمی و از سرآمدان آن محسوب می شود. بیشتر قصاید او سرشار از مضامین حکیمانه و تعلیمی است و همچون سایر اشعار تعلیمی این شاعر بزرگ، با آموزه‎های اخلاقی و مذهبی گره خورده است.مقاله حاضر سعی دارد با توجه به اهمیت کارکرد نقش‌های زبان در القای مفاهیم، به تحلیل و بررسی کارکرد آنها در ادبیات تعلیمی بر اساس الگوی یاکوبسن، زبان‌شناس معاصر، بپردازد. به این منظور یکی از قصاید سن...

سکوت ارتباطی و کارکرد آن از مباحث نوینی است که در زبان‌شناسی ادبی برای مطالعه و بررسی متون مختلف به آن توجه می‏شود. این مقاله باتوجه‏ به نقش‌ها و کارکردهایی که رومن یاکوبسن برای هرکدام از عناصر ارتباطی کلام لازم می‌داند، به بررسی سکوت بلیغ و کارکردهای آن در غزلیات شمس به‌منزلۀ عنصر غیابی معنادار که ردّی از آن باقی می‌ماند، می‌پردازد. پرسش این پژوهش چگونگی عملکرد نقش‌های شش‌گانۀ سکوت در برابر گفت...

فردوسی در بهین‌نامۀ باستان، در پیکرۀ  داستان‌های مدون از اسطوره‌ها سخن رانده است. در بسیاری موارد، رمز و تمثیل نیز چشم‌نوازانه در مفهوم اساطیری گنجانده شده است. داستان زال از پررمز و رازترین آنهاست که بیانی متفاوت برای ابلاغ پند و پیام‌های فرهنگی دارد. این پژوهش، ضمن تحلیل نقش‌های زبانی و عناصر ارتباطی، یعنی زبان، پیام، مخاطب و فرستنده، بر اساس الگوی ارتباط کلامی یاکوبسن، به بازکاوی رمزها و نما...

در این پژوهش،بامطالعۀ موردی یک بیمار زبان‏پریش-که گویش مازندرانی را به ‏صورت غیر‏مستقیم وگویش فارسی معیار را به ‏صورت مستقیم فراگرفته است- ای نموضوع را بررسی کرده‏ایم که با توجه به اینکه در دوران بزرگ‏سالی، میزان تسلط زبانی این فرد برهر‏دو گویش، یکسان است، در کدام گویش، پایایی توانش زبانی اوبیشتراست و چه عامل یاعواملی دراین مسئله نقش دارد. مبنای بحث ما این ایدۀ یاکوبسن است که زبان‏پریشی ازهر‏نو...

زبان شناسی نقش گرا یا زبان شناسی کارکردگرا، یکی از رویکردهای نظری در زبان شناسی است که در مقابل زبان شناسی صورت گرا قرار می گیرد. در این رویکرد، بر نقش های اجتماعی و بافتی زبان تأکید می شود. این شاخه از زبان شناسی، زبان را نه یک نظام منزوی بلکه ابزاری اجتماعی و کارآمد می-داند. بر این اساس، هر انسانی، موجودی اجتماعی است که زبان را تنها به منظور ارتباط با دیگران به کار نمی برد بلکه در کنار فرایند...

در این مقاله با در نظر گرفتن نظریه های یاکوبسن، زبان شناس و یکی از صورتگرایان معروف، به بررسی شعر«مست و هشیار» پروین اعتصامی به عنوان نمونه ای ازشعر کلاسیک فارسی پرداخته شده است. با توجه به اینکه به عقیدة این منتقد و سایر صورتگرایان، متن ادبی قبل از هر چیز مجموعه ای از پدیده های ویژة زبانی است، شعر مورد نظر از لحاظ ویژگی های ساختاری و چه گونگی توازن موجود در شعر، ویژگی دستوری به ویژه در بررسی ا...

استفاده از شیوه های جدید روایت در داستان مدرن باعث می شود زبان این داستان ها به سمت ابهام افکنی و رمزوارشدن پیش برود. نویسنده در این داستان ها چیزی می گوید و شیئی ماورای آن را مدّ نظر قرار می-دهد. از راه های ابهام افکنی در داستان مدرن، متمایل شدن زبان به قطب استعاری بنابر نظریه ی یاکوبسن است. زبان در این سبک داستان نویسی به تعبیر یاکوبسن شاعرانه می شود. نگارنده نیز بر آن بوده است تا نشان دهد زبا...