بررسی هر مفهومی در اندیشه ویتگنشتاین، ربط وثیقی به تاملات او درباره «زبان» دارد. بررسی مفهوم واقعیت نیز از این قاعده مستثنا نیست. به خصوص که واقعیت نزدیکترین مفهوم به زبان، به عنوان عنصر کلیدی در اندیشه ویتگنشتاین است و شاید بتوان سوال اصلی او را در هر دو دوره تاملاتش اینگونه صورت بندی نمود که «زبان چگونه واقعیت را برای ما بازمی نمایاند؟». در این مقاله تلاش کرده ام با اشاره ای مختصر به چا...

این مقاله در نظر دارد تقسیم بندی های گوناگون واقع گرایی و ضد واقع گرایی اخلاقی را بررسی کرده و با توجه به آموزه های ویتگنشتاین متاخر، نظر وی را در این باره بیان نماید. به این منظور، پس از شرح کوتاهی از آموزه های ویتگنشتاین در پژوهش های فلسفی، نظرات گوناگون شارحان وی درباره واقع گرا یا ضد واقع گرای اخلاقی بودن ویتگنشتاین بررسی می شود. مبحث واقع گرایی اخلاقی ارتباط وثیقی با مبحث شناخت گرایی و ناش...

چکیده دنیای هزارتوی ذهن آدمی با معجون نظریه و نظریه پردازی عجین شده است. این ویژگی، قدرت خلاقیت و آفرینندگی را ‐ به مدد کلمات، نشانه ها و سمبل ها ‐ به آدمی ارزانی داشته است. این توانایی گاهی انسان را در یافتن راه حل مشکلات یاری رسانده و گاهی هم فارغ از دغدغه های زندگی بوده و بیشتر به شکل هنر نمایان شده است. مظهر و جلوه این توانایی که گاه مفید و گاه غیر مفید بوده، واژة نظریة خوب را در ادیبات عل...

مدّعای اصلی مقالة حاضر آن است که ویتگنشتاین، بازی زبانی دین را نه ردّ کرده و نه تأیید؛ بلکه تنها گفته است چنین بازی زبانی­ای وجود دارد، که پیش­فرض­ها و حدّ و مرزهایی دارد. در دیدگاه متأخر ویتگنشتاین، طرح پرسش­هایی از این دست که آیا خدا واقعاً وجود دارد، بر پایة دستور زبان دینی غلطی استوار شده­اند؛ زیرا بیرون از شاکلة مفهومی­ای که پذیرفته­ایم، نمی­توانیم بپرسیم که آیا خدا واقعاً وجود دارد یا نه. مؤمن...

جستار پیش رو، با نیمنگاهی به حجمسازیها و هنرمفهومی سالهای اخیر، سعی در بررسی نقشی که حواس در درک و دریافت یک اثر هنری(بطور ویژه، حجمسازی)ایفا میکنند، دارد. فرضیات تحقیق اما اینها ست: الف) درک و دریافت اثر، یکسر از مسیرِ حواس مخاطب صورت میگیرد. این فرض مرا به آن سوی کشانید تا برای تأکید بر حسی(حسهایی) معین، در مواردی جنبه بصری(حس بینایی) اثر را حذف کنم تا مسیر تجربه را از مسیرِ معمول و همیشگ...

چکیده رساله حاضر به منظور تبیین دیدگاه دو فیلسوف ایمان گرا یعنی غزّالی ، متفکر قرن پنجم ه.ق و ویتگنشتاین ، متفکر قرن بیستم میلادی درباره ایمان وعقیده است . غزالی حقیقت ایمان را تصدیق و تسلیم قلبی نسبت به خدا می داند و با عقیده برخی فرقه ها که ایمان را تصدیق منطقی می دانند ، مخالف است . او عقیده را اکتسابی و تقلیدی می داند که به آنچه از طرف خدا به پیامبر نازل شده ، تعلّق می گیرد و باید به آنها ای...

مسئلۀ زبان خصوصی، بحثی است مرتبط به قلمرو معرفت‌شناسی و فلسفۀ ذهن که نخستین‌بار ویتگنشتاین وارد بافت مطالعاتی فلسفه کرد. او در کتاب مهم تحقیقات فلسفی (1953) بر نبود امکان آن استدلال اقامه کرد. به‌اعتقاد ویتگنشتاین متأخر، نظام‌های فلسفی پیشین اعم از عقل‌گرایی، تجربه‌گرایی، ایدئالیسم و حتی اتمیزم منطقی به‌گونه‌ای مسئلۀ حصول معرفت را تبین می‌کردند که مستلزم قول به زبان خصوصی بود. زبان خصوصی، طبق ت...

حیات فلسفی ویتگنشتاین را به دو دوره تقسیم کرده اند. ویتگنشتاین در این دو دوره همواره به مساله دین و باور دینی توجه داشته است و هر بار با نگاهی خاص این امر را صورت داده است. در دوره اول با به سکوت واگذار کردن دین، آن را از حوزه ی عینی خارج می کند و به حوزه ای ماورایی می برد که تنها می توان آن را نشان داد و در دوره دوم با به میدان آوردن دین و سخن گفتن از آن در بازی زبانی خاص خود، ظاهرا جایگاهی قا...

ویتگنشتاین دوم بر خلاف نظریات قبلی خود در باره زبان، آن را نه بازنمای عالم واقع بلکه همچون جعبه ابزاری در دست کاربر می داند که در هر شرایطی به یکی از ابزار های آن رو می کند. او با تشبیه کردن زبان به بازی، قواعد آن را مورد اشاره قرار می دهد و با جعل واژه بازی های زبانی مدعی می شود که مفاهیم زبان همانند حرکت ها در بازی ها مختلف دارای قواعد منحصر به خود دارند. بنابراین نمی توان فرض یک فرا بازی را ...

این مقاله به بررسی تلقی ویتگنشتاین از مفهوم صدق می پردازد و می­کوشد نشان دهد که برخلاف تفسیر رایج، ویتگنشتاین متقدم و متأخر دارای برداشتی یکسان از مفهوم صدق است. بنا بر آنچه خواهد آمد ویتگنشتاین در سراسر کار فلسفی خویش، «صدق»  را مفهومی زائد می­دانست و به همین دلیل از به دست دادن نظریه­ای در بارۀ صدق  خودداری کرد. در پایان نشان خواهیم داد که لازمۀ منطقی امتناع از صورتبندی نظری در باره «صدق»  در...