علت و دلیل دو مفهوم متفاوت اند نه مترادف. تحویل دلائل به علل ادعایی بدون دلیل است. با توجه به این تفاوت نگاه علت گرایانه در علوم اجتماعی به دنبال شناخت مشابهت های بیرونی و نظم حاکم بر آنهاست. واقعیت این است که در پدیده های طبیعی مشابهت های بیرونی و نظم حاکم بر آنها را می توان مشاهده و آنگاه آن را در قالب رابطه قانونی بیان کرد. از این رو تعقل، اندیشه، اختیار، اعتبارات در این رابطه قانونی تأثیری ...

مبحث اختیار، از موضوعات گستره فلسفه است که از دیرباز، نقش مهمی در مباحث اساسی متافیزیک، اخلاق، علم النفس و کلام داشته است. این نوشتار بر آن است تا با روش کتابخانه ای، مطالعه‏ای تطبیقی بین دیدگاه دو فیلسوف مسلمان، علامه طباطبایی(ره) و ملاصدرا درباره مبادی اختیار انسان صورت داده، و با توصیف و تبیین بنیادی‏ترین دیدگاههای این دو متفکر اسلامی در باب مساله اختیار انسان، شباهت‏ها و تفاوت‏های این دو را...

نظریه‌ی ادراکات اعتباری در طول چند دهه‌ی گذشته از سوی برخی شارحان، منتقدان و محققان از زوایای مختلف موردمطالعه قرارگرفته که البته بازهم جای پژوهش‌های دیگر در این خصوص خالی است. نوشتار حاضر به دنبال طرح این مسئله و یافتن جواب آن است که علامه طباطبایی (ره) بر اساس تعریفی که از اعتباریات داده؛ نسبت به دخالت و تأثیر قوه‌ی واهمه در شکل‌گیری اعتباریات تأکید داشته و همین‌طور در رساله‌ها و کتاب‌های خوی...

نظریۀ ادراکات اعتباری علامه طباطبایی (ره) که یکی از اندیشه‌های کانونی و محوری ایشان است همواره به‌منزلۀ نظریه‌ای معر‌فت‌شناختی تحلیل و بررسی شده ‌است، اما نگاهی جامع به آثار علامه طباطبایی (ره) جهت واکاوی موارد استفاده و بهر‌ه‌برداری از این نظریه از سوی ایشان، نشان می‌دهد که علامه به این نظریه نگاه وجود‌شنا‌ختی نیز داشته‌ است. از این زاویه، نشئۀ دنیا، نشئۀ اعتباریات است که مابین دو نشئۀ بدء و ع...

هوسرل جهت تحلیل آگاهی ما از امور فلسفی روش پدیدار شناسی را ارائه کرد که امروزه در بسیاری از حوزه های معرفت مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله با بین مراحل چهارگنه روش پدیدارشناسی هوسرلی، و مقایسه آن با تحلیل فلسفی استاد مطهری از اخلاق، نشان داده می شود: عناصر نفی مثل افلاطونی و مقولات ارسطویی در مفاهیم اخلاقی نزد شهید مطهری با تعلیق حکم نزد هوسرل، و اعتباری بودن تعابیر اخلاقی نزد شهید مطهری...

چکیده: بحث فطرت از جمله مباحث مهم در حیطه مسائل انسان شناسی است که مورد توجه بسیاری از اندیشمندان قرار گرفته است؛ از آنجا که علامه طباطبائی نیز پیرامون این مسئله نظریات مهم و قابل ملاحظه ای ارائه کرده اند؛ بنابراین در این پژوهش سعی شده است مباحث ایشان در این رابطه تبیین و تشریح گردد. برای نیل به این مقصود، ضمن بحث از معنای لغوی و اصطلاحی فطرت و تفاوت آن با غریزه و طبیعت به اثبات فطرت از طریق...

مفاهیمی که در خارج ما بازائی ندارد و ذهن به منظور رفع احتیاجات حیاتی، آنها را ساخته است ادراکات اعتباری نامیده می شوند؛ در برابر ادراکات حقیقی که انکشافات و انعکاسات ذهنی واقع و نفس الامر هستند. از سوی دیگر فناوری نرم، فناوری ذهنی است که در اندیشه، اعتقادات، ارزش ها و رفتارهای فردی و اجتماعی انسان ریشه دارد و مولفه های تشکیل دهنده آن، عوامل انسانی غیر قابل مشاهده هستند. این مفهوم در برابر فناور...

بر مبنای برخی از نظریاتی که درباره ماهیت مفاهیم اخلاقی وجود دارد این مفاهیم را می­توان در تقسیم­بندی چهارگانه: عینی (خارجی­)، فلسفی، احساسی (عاطفی) و اعتباری ( قراردادی) گنجاند. محمدحسین طباطبایی برای حل پار­ه­ای از معضلات فلسفی، نظریه نوین ادراکات اعتباری را مطرح می­کند. وی در تقسیم­بندی اعتباریات، اخلاق را هم جزئی از مفاهیم اعتباری می­داند. برخی از ویژگیهایی که برای اعتباریات اخلاقی برمی­شمرد...