صادق چوبک متعلّق به نسل دوّم نویسندگان ایرانی است که پس از تثبیت داستان کوتاه، در ارائۀ نمونه‌هایی موفق در این عرصه کوشیدند. چوبک در داستان‌هایش به زندگی اقشار بینوا و فرودست پرداخت و از زبان و لحن آنان سود برد تا واقعیت‌های زشت و تلخ حیات را با دقّت و جزئیات تمام به تصویر کشد. نثر فارسی در دورۀ مشروطه با تحولات عمده و چشمگیری در گسترۀ لفظ و معنا روبه‌رو شده است. عوامل متعددی در ایجاد این تحولات د...

چکیده واو آغازین در دورۀ نثر فارسی مرسل بسامد بالایی دارد و با عدول از زبان معیار یک پدیدۀ سبکی به شمار می‌آید. قرار گرفتن این حرف در آغاز جمله‌‌ها، چه نقشِ زیبایی‌شناختی در نثر مرسل دارد؟ این مقاله برای یافتن پاسخ مناسب با روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر سبک شناسی ساختارگرا با تأکید بر علم معانی، آرای بلاغیون و نحویون را مطالعه نموده و با تکیه بر نظریۀ قطب مجازی زبان به شیوۀ استقرایی متون ن...

Jafarabad School is located in the ancient Borkhar plain 50 kilometers to the north of Esfahan. It was first discovered by the authors of this paper. This descriptive and analytical research aims at finding answers to the following questions: When was this School built? Why was it built in Jafarabad? Why was this spot in the town chosen for building it? How is it related to other monuments? Acc...

سلسلۀ صوفیانۀ قادری بعد از تأسیس در نیمۀ دوم قرن ششم هجری، از معروف ترین طرایق صوفیانه شد و فضای اجتماعیِ بخش قابل‎توجهی از جامعه را تحت‎تأثیر آموزه های اجتماعی ـ فرهنگی خود قرار داد. روند رو به‎ گسترش این طریقت در ابعاد اجتماعی، تا قرن نهم هجری در ایران و حتی کشورهایی چون هند ادامه یافت؛ اما، با ترویج مذهب تشیع در ایران روند محوشدن این طریقت از ساختار اجتماعی و فرهنگی رقم خورد. در مقالة حاضر ا...

شیوع و گسترش بیماری‌های عفونی و واگیردار در سرزمین ایران همواره یکی از عوامل اصلی کاهش جمعیت و موجب صدمات فراوان انسانی، اقتصادی و اجتماعی در طول تاریخ بوده است. اگرچه اطلاعات زیادی از شیوع این بیماری‌ها در دورۀ پیش از اسلام در متون مشاهده نمی‌شود اما منابع دورۀ اسلامی گزارش‌های بسیار متعدد و مفصلی در باب شیوع امراض عفونی و به‌ویژه بیماری‌های وبا و طاعون و تلفات ناشی از آن‌ها را در اختیار پژوهش...

ادبیات عامیانۀ ایران، علاوه بر ابعاد ادبی و هنری، منبعی عظیم و سرشار از اطلاعات دست اول مردم شناختی است و خوانندگان و پژوهشگران را با جنبه های گوناگون زندگی زمانۀ خلق اثر، چون باورها، خرافات، ارز ش ها و ضد ارزش ها، طبقات گوناگون جامعه، مشاغل، نظام اداری و اجتماعی، اصول اخلاقی، و... آشنا می کند. اسکندرنامه های منثور نیز از این دسته آثارند. در ایران اسکندرنامه های فراوانی به نثر و نظم، از اواخر س...

منسوجات دورۀ صفوی را می‌توان از نظر طرح و نقش، ترکیب‌بندی و حتی مضامین به سبک و سیاق نقاشان خاصی نسبت داد. این تأثیرپذیری از نقاشی، به‌صورت نقش انسان و نقش گل و مرغ، روی پارچه‌‌ها نقش بسته است. در این نوشتار، سعی شده چگونگی تأثیرپذیری پارچه‌ها از نقاشی (نگارگری) این دوره بررسی شود. بدین‌سبب، ابتدا کاشان و نقاشان کاشانی دورۀ صفوی، سپس وضعیت مراکز و طرح ونقش پارچه‌های این دوره و نفوذ روش‌های طراح...

قوسی شوشتری، شاعر، مؤلف و خوشنویس سدۀ دهم و یازدهم هجری از جمله ادیبانی است که در کنار هنر شاعری، در حوزه‌های مختلف علمی و ادبی نیز صاحب تألیفات متعدد بوده است. با این همه امروزه آگاهی چندانی از شخصیت و شعر او در دست نداریم. در این مقاله با جست‌وجو در منابعی که از این ادیب دورۀ صفوی نام برده‌اند، دربارۀ زندگی، تألیفات، اشعار و دستنوشته‌های او اطلاعاتی تازه ارائه شده است که نشان می‌دهد او در روز...

برای پژوهشگران حوزۀ تاریخ، دسترسی به اسناد جدید و یا چگونگی ارتباط اسناد و مدارک به یکدیگر، کلید حل بسیاری از نقاط تاریک تاریخی است. سکه‌ها، یکی از مدارک مهم و ارزشمند در شناسایی نکات و ابهامات تاریخی از جمله نام‌های جغرافیایی و سیر تحول نام آنها، نام پادشاهان و... هستند، چراکه بسیاری از تغییرات در منابع دیگر ثبت نشده و یا به دوران ما منتقل نشده‌اند، اما به کمک سکه‌ها و علم سکه‌شناسی می‌توان بس...

ناظر بیوتات، از جملـه مناصب ابداعی صفویان است. این منصب را در تقسیم بندی دیوانسالاری آن دوره می توان جزو مناصب درباری و تشکیلات سلطنتی به شمار آورد، که البته مانند سایر مناصب دوره صفوی دارای کارکردهای دیگری ـ به خصوص اداری و در برخی موارد نظامی ـ هم بوده است. این منصب که از اوایل تأسیس سلسله صفوی پدید آمده بود، پس از اصلاحات اقتصادی شاه عباس اول – که تأثیر خود را در بیوتات سلطنتی هم برجای گذاشت...