هدف: این مقاله درصدد تحلیل دیدگاه ناصرخسرو پیرامون دو مفهوم عقل و دین بود. از این رو، نخست محورهای دوگانۀ عقل در جهان‌بینی ناصرخسرو بررسی، سپس عقل در دیوان اشعار و خوان‌الاخوان ناصرخسرو و نیز مفهوم دین و دینداری تحلیل شده است. روش: در این تحقیق از روش کتابخانه‌ای و ابزار فیش‌برداری استفاده شد. یافته‌ها: به عقیدۀ ناصرخسرو، عقل از چیزی آفریده نشده است؛ در غیر این صورت مبدع خوانده نمی‌شد: «وگر پیش...

از اساسی‌ترین و ریشه‌ای‌ترین اعتقادهای یک مسلمان، توحید است که پیامبران الهی و اوصیاء آنها برای تقویت آن در میان مردمان تلاش می‌کردند و هدف آنها رساندن انسان‌ها به توحید نظری و عملی بوده است. نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و شیوة جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای، به چند روایت از امام رضا(ع) (و نیز معصومان (ع) دیگر) استناد می‌کند که در آن، عالم آل‌محم...

سید مرتضی از عالمان به نام امامیه در قرن پنجم در زمره دانشمندانی است که جنبه‌ی عقلانیت در آثار آنان بسیار قوی بوده و همین قوت عقلانیت، نقش بسزایی در مخالفت جدی وی با خرافات داشته که آن هم ریشه در جهل و نادانی بشر دارد. باورهایی از قبیل اعتقاد به فال بد یا طیره و نیز شوم بودن برخی موجودات. عقلانیت نزد سید مرتضی تا بدان حد از اهمیت است که وی افرادی که از سر تقلید و بدون تعقل معتقد به حق بوده و مب...

این مقاله گزارش کوتاهی است درمورد مهم‌ترین موضوعات فلسفی افلاطون در‌باب نظر و سیاست. بحث اصلی تحقق دولت‌شهر آرمانی است که در بخش فلسفة سیاسی مطرح است. نخست به نظریات افلاطون دربارة شناسایی، بقای نفس، نظریة مُثل، که از زیر‌بنایی‌ترین اصول فلسفة افلاطون است، و سپس به طرح مسائلی از قبیل عدالت، تربیت، فضلیت اخلاقی، و آیین کشورداری پرداخته شده است. افلاطون دربارة دولت مثالی خود می‌گوید که دانایان بای...

روش دیالکتیکی، ریشه‌های مشخصی در اندیشة فلسفی یونان پیش‌افلاطونی دارد. این ریشه‌ها را می‌توان از هراکلیتوس و پارمنیدس تا سوفیست‌ها یافت، و از آن‌جا می‌توان نخستین کاربرد منظم آن را نزد سقراط مشاهده کرد، هرچند زنون الئایی از جانب ارسطو به غلط به‌عنوان مبدع روش دیالکتیکی معرفی شده است. افلاطون در این روش میراث‌دار سقراط محسوب می‌شود، اما تمایز آشکاری میان روش دیالکتیکی سقراط و افلاطون مشاهده می‌ش...

چکیده در سال‏های اخیر، جهان اسلام، در مقایسه با دیگر مناطق سیاسی و فرهنگی جهان، به منطقه‏ای پُرخشونت و پُر از درگیری و جنگ تبدیل شد و چشم‏انداز روشنی از هم‏گرایی و وحدت اسلامی در آن به‏چشم نمی‏خورد. از‏این‏رو، هدف کلیدی پژوهش حاضر بررسی و تحلیل مهم‏ترین چالش‏های هم‏گرایی در جهان اسلام و ارائة راه‏کارهایی برای مقابله با آن‏هاست. در تحقیق حاضر، با بنیادی‏دانستن نقش مسائل فرهنگی ‏ـ...

مدینة فاضله، ‌جامعه‌ای است که انسان همواره در پی تأسیس آن بوده، جامعه‌ای برین و امیدی و مطابق میل و بر وفق مراد انسا‌ن‌ها، جامعه‌ای که در آن همة انسان‌ها با خوشبختی و سلامت و به‌دور از فقر و نادانی در کنار همدیگر زندگی می‌کنند. این کمال‌یابی، به‌طور دایم فکر عده‌ای از متفکران را مشغول داشته است تا حکومتی فاضله و آرمانی طراحی کنند که برآورندة این آرمان‌ها باشد. در فلسفة اسلامی، اندیشمندان مسلمان...

پیامبر بزرگوار اسلام می فرماید : اطلبوا العلم من المهد الی اللّحد، یا اطلبوا العلم ولوالصین .حضرت علی خود را بنده کسی می داند که به او کلمه ای بیاموزد و خداوند در قرآن خطاب به رسول گـرامـیخویش می فرماید : قل رب زدنی علماً ( بگو، خدایا بر علمم بیفزا ).نمونه هایی از این دست در آیات، احادیث و سخنان بزرگان دین فراوان دیده می شود که نشان دهنده ارزشو جایگاه علم و دانش و عالمان و دانشمندان در آموزه های ...

مسئله معرفت و توجه به سلسله مراتب و شناخت آفت های هر مرتبه جزء اصول بنیادین در نظامهای عرفانی است. هر مکتب عرفانی بدنبال نشان دادن نوعی معرفت متعالی است تا بتواند عمق بیشتری از حقیقت را به پیروان خود نشان دهد. بنابراین پرسش اساسی در این مکاتب این است که مراتب این معرفت کدام است و چگونه می توان به این معرفت متعالی رسید؟ در این مقاله، برای پاسخ به این پرسش‌ها دیدگاه مولوی در عرفان اسلامی ودیدگاه ...

گادامر پیش‌داوری‌ها را شرط امکان فهم می‌داند؛ اما دخالت پیش‌داوری‌ها در فهم، به معنای ذهنی و دلخواهانه ‌شدن فهم و دیالوگی نبودن آن نیست که یک رابطة یک‌سویه، به مثابة تحمیل ذهنیت و معنای خودمان بر دیگری باشد تا دیگری‌بودن او و انسانیتش را نادیده ‌بگیریم. گادامر با تمسک به مفهوم بازی و تمایز میان game و play، حرکت رفت‌وبرگشتی فهم و ساختار دیالوگی آن را آشکار می‌کند. از این رو، رابطة میان من و دیگ...