چنانکه می دانیم گسترش زبان فارسی درشبه قاره ی هند از قرن پنجم شروع شد و در عصر صفوی به اوج خود رسید و شعرای فارسی زبان زیادی را در خود پروراند. از آنجا که زبان فارسی زبان مادری هندوها نبود لاجرم به تألیف کتب دستور زبان فارسی همت گماشتند. یکی از این کتابها، کتابیست بنام جوهرالترکیب نوشتة «منشی سیوارام» که در قرن سیزدهم هجری (1235 ﻫ. ق)  در قالب قصیده‌ای هشتصد و سی بیتی سروده شده  و دستور زبان فا...

توجه به ساختارزبانی اثرادبی ازویژگی های ممتازمکتب صورت گرای(فرمالیستی)روسی است که درسال های آغازین قرن نوزده مطرح وپس ازآن نیزمورداقبال بسیاری از زبان شناسان وادیبان قرار گرفت.با توجه به بحث هایی که درزمینة رابطة زبان وادبیات مطرح است که برخی زبان رابطورکلی جدای ازادبیات می بینند و برخی به عکس زبان را محملی برای ادبیات می انگارند،این پژوهش می کوشد تا با استناد به برخی از ویژگی های زبان فارسی نش...

رامایانا، کهن‌ترین حماسة هندی است که توسط والمیکی، به زبان سانسکریت، بین قرون 5 تا 3 ق.م. سروده شده و بعدها به صورت منظوم و منثور، به زبان فارسی، برگردانده شده است. گرچه در نگاه نخست، این داستان حماسی می نماید؛ ولی سرشار از آموزه‌های اخلاقی و مضامین عرفانی است. مفاهیم عرفان نظری شامل: وحدت وجود، تجلّی و انسان کامل در نسخه‌های چهارگانة رامایانا، به وفور یافت می‌شود که نیاز به بررسی و واکاوی دارد....

چنانکه می دانیم گسترش زبان فارسی درشبه قاره ی هند از قرن پنجم شروع شد و در عصر صفوی به اوج خود رسید و شعرای فارسی زبان زیادی را در خود پروراند. از آنجا که زبان فارسی زبان مادری هندوها نبود لاجرم به تألیف کتب دستور زبان فارسی همت گماشتند. یکی از این کتابها، کتابیست بنام جوهرالترکیب نوشتة «منشی سیوارام» که در قرن سیزدهم هجری (1235 ﻫ. ق)  در قالب قصیده ای هشتصد و سی بیتی سروده شده  و دستور زبان فا...

اهمّیت جایگاه قافیه و ردیـف در آثار منظوم فارسی بر کسی پوشیده نیست . قافیه و ردیف همواره در خدمت صورت و معنا و در تنظیم سخن آهنگین بسیار مفید و مؤثر می باشد . در میان سخنوران ایرانی مولوی در سرایش غزلیات خویش از قافیه و ردیف به شیوه های گوناگون و هدفمند بهره برده است . در غزلیات او قافیه و ردیف بیشتر جهت آهنگین نمودن و موسیقایی کردن سخن منظوم می باشد. بیش از ½  غزلیات او از فراوانی ردیف برخوردار...

تمثیل همواره به عنوان یکی از انواع ادبی محبوب در تمامی ملل پذیرفته شده است و به عبارتی می توان آن را قالب ادبی ای جهانی دانست؛ علاوه بر این، مفهوم سیر وسلوک یا سفر عارفانه به صورت تمثیلی مکرراً در قالب هایی نظیر شعر و داستان های ادبی به کاررفته است. از نمونه های تمثیلی منظوم در فارسی می توان از منط قالطیر عطار و در انگلیسی از نمایش منظوم مرگ سرخ1 اثر ادگار آلن پو 2 یاد کرد و از نمونه های تمثیلی ...

مثلها به عنوان ستون فرهنگ مردم و یکی از اقسام ادبی همواره مورد توجه شاعران بوده است؛ چنان که حتی کاربرد مثل و تمثیل و استشهاد یکی از شاخصههای سبکی به شمار میآمده است. در این مقاله ضمن برشمردن کارکردهای مثل و اشاره به پیشینه تحقیق، ضربالمثلهای منظوم از جهات گوناگون بررسی میشوند و تفاوت ارسال مثل با تمثیل، اسلوب معادله، تضمین، تلمیح و کلام جامع تبیین میگردد که یکی از دو مسأله اساسی تحقیق در این م...

اطلاعات و معارف علوم گوناگون هم واره ادبیات فارسی را پربارتر و سرشار از اصطلاحات علمی و حکمی کرده است. از عوامل مهم این پدیده در شعر فارسی درگذشته، بویژه از قرن چهارم هجری قمری به بعد، گسترش علوم عقلی و شاخه های مختلف دانش ها و توسعه دانش گاه ها و مدرسه های علمیه و ظهور دانش مندان برجسته در ایران زمین است. در این راستا بسیاری از جواهرات و احجار کریمه که خواصی گوناگون برای آن ها در نظر گرفته شده...

مهم ترین اثر ترکی شهریار، منظومه «حیدربابا یه سلام ـ سلام بر حیدربابا» است. شهریار در این منظومه، با نبوغ ویژه خود توانسته با زبانی ساده و همه فهم، آداب و رسوم و جلوه های مختلف زندگی را به تصویر بکشد. شهرت جهانی این منظومه، مترجمان زبانهای مختلف را به ترجمه این اثر برانگیخته است. در زبان فارسی نیز شاهد ترجمه هایی منظوم و منثور از این اثر، هستیم. با توجه به ترجمه ناپذیری شعر و علی الخصوص ترجمه ش...

با توجّه به شواهد فراوان در متون منظوم و منثورادب فارسی، می توان گفت که تمامی پدید آوردندگان آثارادبی، جلوه هایی زیبا وماندگاری از قرآن کریم ومعارف بلند آن را انعکاس داده اند، و برخی ازآنان، عمرخود را وقف خدمت به مکتب قرآن کرده و در این راه ازهیچ کوششی دریغ نورزیده اند. تأکید رسول اکرم (ص) در بارۀ فضیلت آوای خوش (صورت حَسَن) و احادیثی که از آن حضرت نقل شده، سبب گردید، تا توجّه برخی از شاعـران و نوی...