نوشته های پراکندۀ دورۀ قاجاریه دربارۀ دماوند، در مجموع، حکایت از رونق و اوضاع مساعد این شهر در آن دورۀ تاریخی دارند. انتخاب تهران به پایتختی سهم مهمی در رونق اقتصادی و توسعۀ اجتماعی دماوند داشت. با این حال، دماوند خود دارای توانمندی های اقتصادی و اجتماعی حاصل از موقعیت طبیعی، جغرافیایی و اقلیمی بود، که پایتختی تهران زمینۀ شکوفایی این توانمندی‎ها را فراهم‎آورد. این پژوهش بر آن است تا در یک پژوهش...

در ایران قاجاری پناه بردن به امام زادگان برای دادخواهی و حل اختلاف امری معمول بود تحقیقات مختلف علت رواج بست نشینی در این دوره را درضعف حکومت قاجاری و نبود دستگاه قضایی کارآمد منحصر کرده اند. این مقاله رخداد بست نشینی را در کنار رخدادی دیگر، قسم خوردن در بقعۀ امام زاده، در قالب کارکردی واحد با عنوان رفع تعارضات اجتماعی تعریف می کند وبا رویکردی میان رشته ای و بر اساس تفسیر شواهد تاریخی و کالبدی ...

با رونق معتنابهِ تجارت بین‌المللی فرش ایران در اواسط دورۀ قاجاریه، فرش به کالای صادراتی مهمی در ایران تبدیل شد. این سؤال مطرح است که در این دوره نقش دستگاه‌های اجرایی عصر قاجاریه در اداره کردن این صنعت و تجارت چگونه بوده است؟ هدف از این پژوهش، بررسی اقدامات دولت در زمینۀ صنعت فرش در عصر قاجاریه است. با توجه به نقش بارز دولت در اقتصاد ایران، این مقاله به‌عنوان تجربه‌ای برای مدیریت دولتی صنعت فرش ...

تاریخ تأسیس نخستین دورۀ دکتری معماری در ایران به سه دهه نمی رسد. این دوره، که نخست در یک دانشکده و با چند دانشجو آغاز شد، امروز با دهها دانشکده و مؤسسۀ دولتی و خصوصی آموزش عالی صدها دانش آموختۀ دکتری معماری در سال به وضعی انفجاری رسیده است. محصولات این دوره ها، چه دانش آموختگان و چه رساله های ایشان، متأسفانه موجب تحول متوقع نشده اند و در صورت ادامۀ رشد کمّی، این دوره ها خود به معضلی تبدیل خواهد ...

هدف این مقاله درک دامنۀ مفهوم «میدان» در دورۀ قاجاریه و تبیین طیف مصادیق آن در این دوره، مبتنی بر نقشه‌های تاریخی موجود است. دورۀ قاجاریه دورۀ آغاز نقشه‌برداری با فنون مدرن در ایران است که تهیۀ نقشه‌های مفصل از شهرهای ایران با دقت بی‌سابقه را میسر ساخت. این نقشه‌ها اسناد مستعدی برای فهم اجزای شهر در این دوره به دست می‌دهد و درک آنها را در شبکۀ روابطی ممکن می‌کند که کلیت شهر را شکل می‌دهد. «میدا...

خانه های دوران قاجار در شهر دزفول، نمونه ای ارزشمند از معماری معاصر ایران به شمار می آیند که به خوبی توانسته اند با شرایط خاص اقلیمی خوزستان هماهنگ شوند. هدف از این پژوهش شناسایی الگوی مسکن قاجاری دزفول و چگونگی تاثیرپذیری آن از اقلیم، به عنوان عنصر هدایت کننده فرایند طراحی معماری است. از این رو با بررسی یازده نمونه از خانه­های دوره قاجاریه دزفول و همچنین استفاده از تحلیل داده­های حاصل از پرسش ...

از اواخر عصر صفویه تا اوایل دورۀ پهلوی شهر مهاباد رشد و توسعۀ بسیاری یافت و به مرکز بخشی از کُردستان ایران بنام مُکریان تبدیل گشت. در حال حاضر بیشترین آثار تاریخی باقی‌مانده از دورۀ قاجاریه و پهلوی مهاباد را بناهای مسکونی اشخاص متنفذ شهر تشکیل می‌دهد. در بسیاری از این ابنیه که متعلق به طبقات مرفه شهر بوده‌اند، تزیینات بسیار متنوعی به کار رفته، از این روی هدف اصلی مقاله حاضر پرداختن به ویژگی‌ها و ...

مطالعه و بررسی دیوارنگاره ها به عنوان یکی از مهم ترین نمودهای هنر اسلامی، جدا از زمینه سازی درک بهتر مفاهیم فرهنگی به ویژه در بعد هنری، امکان شناخت بیشتر اصول حاکم بر معماری ایرانی- اسلامی و هنرهای وابسته به آن در ادوار گذشته را نیز فراهم می آورد.از این رو هدف از این بررسی، مطالعۀ گونه ای خاص از دیوارنگاره که در این نوشتار با عنوان دیوارنگارۀ بوم پارچه معرفی شده است، در راستای شناخت ماهیت وطبقه...

عزیزخان مکری از جمله شخصیت­هایی است که در مناسبت­ها و معادلات سیاسی و فرهنگی قاجاریه نقش تعیین­کننده­ای داشته است. تبیین نقش او در روابط سیاسی و فرهنگی دورۀ ناصرالدین شاه قاجار، راه­گشای تحقیقات کامل­تری در برهۀ تاریخی مذکور و گره­گشای ابهامات مختلف تاریخی خواهد بود. در راستای پاسخ به ضرورتِ تبیین جامع و گسترده­تر از حوادث تاریخی این دوره، در این مقاله، جایگاه عزیزخان در روابط سیاسی ایران و عثما...

مناسبات معماری با علوم دقیقه (ریاضیات و تکنولوژی) در دورۀ اسلامی، به دلیل گسترۀ وسیع این علوم و مطالعات میان رشته ای محدود دو قلمرو، آشکارا تبیین نشده است. از سویی، شناخت این مناسبات تنها با بررسی آثار معماری و بدون درنظرگرفتن میراث علمی دانشمندان آن دوران به دست نخواهد آمد. هدف مقالۀ حاضر، بررسی بخشی از این مناسبات، با استناد به متون ریاضیات و دانش نامه های علوم در سده های دوم تا یازدهم هجری ا...