معاد و چگونگی زندگی پس از مرگ از مسائل پیچیده و شگرفی است که ادیان مختلف و مکاتب گوناگون کلامی، فلسفی و عرفانی -هریک به­گونه­ای- به آن پرداخته، و کوشیده‏اند تا پرسش‏های بشر دربارۀ آن را پاسخ گویند. در این میان، عرفا جایگاهی ویژه و مهم دارند، زیرا معاد را با بیان تجارب خویش توصیف ‏می‏کنند. ازجمله عارفانی که به این مسئله توجه بسیار داشته، ابوالمجد مجدودبن­آدم سنایی غزنوی، شاعر و عارف نامی سدۀ پنج...

مسئله معاد خصوصا معاد جسمانی در تفکرات فلسفی جایگاه ویژه ای داشته است، التزام بهعقل و نقل، حکما را به موضع گیری های مختلف سوق داده است . در این میان ابن سینا و ملاصدراجایگاه ویژه ای دارند، در این مقاله تقابل ظاهری میان این دو فیلسوف به بوته نقد گذاشته شده وقرابت تفکر آن دو به تصویر کشیده شده است.

ملاصدرا در کتاب های مختلف خود درباره معاد به عنوان اعتقادی محوری و اثرگذار سخن گفته است. از نظر او معاد به صورت روحانی و جسمانی محقق است. او معاد جسمانی را به یاری اصولی برآمده از نظام فلسفی خود به اثبات رسانده است. فارغ از هم سانی فراوانی که در تصویر معاد جسمانی در آثار گوناگون او دیده می شود، شمار اصول مورد استفاده او در این آثار متفاوت بوده و از شش تا دوازده اصل را در بر می گیرد. تجمیع این ا...

ابن عربی معاد را هم روحانی و هم جسمانی می‌داند. از نظر وی، ماهیت حقیقی معاد و حشر، جمع شدن نفوس جزیی در نفس کلّی است. معاد جسمانی نیز دارای دو کیفیت متفاوت برای بهشتیان و دوزخیان است. زیرا حشر جسم بهشتیان به شکل دنیوی نیست؛ بلکه جسم محشورشدهی آنها، جسم لطیف ملکوتی است که موسوم به جسم طبیعی است و از نشأت عنصری و دنیوی برتر است و خواصّ دنیوی ندارد. امّا حشر جسم دوزخیان، به گونهی عنصری، و مبتنی بر ...

معاد از موضوعات مهمی است که بخش قابل توجهی از آیات قرآن به آن اختصاص یافته است. اقناع یا متقاعد سازی به معنای انتقال پیام به مخاطب، تغییر نگرش و در نتیجه تغییر رفتار او می باشد. سوالی که این مقاله در پاسخ به آن سامان یافته است این است که روش اقناعی قرآن برای انتقال مفهوم معاد به انسان ها چگونه می باشد؟ با جستجو در منابع مرتبط با دانش ارتباطات و آیات نازل شده پیرامون موضوع معاد و روز قیامت این ن...

 دیدگاه قرآن در مورد »حق حیات« و پاسخ به چالشهاى موجود به تفصیل مورد بررسى قرار گرفته است. حق حیات، از حقوق اساسى، بلکه اساسى‌ترین حق انسان است که سرمایه اصلى وى و موهبت بزرگ الهى براى اوست. تعریف »حیات« در فلسفه و زیست‌شناسى و همچنین آغاز و فرجام آن، معرکه آراء و عرصه چند و چون زیست‌شناسان و فیلسوفان بوده، چنان که اهل شریعت و مفسّران قرآن نیز پیرامون آن به اظهارنظر پرداخته‌اند. از دو حیات جسمان...

بنا بر نظریه غالب (نظریه ملاصدرا) در تبیین معاد جسمانی، انواع نعمت ها و عذاب های اخروی و هر آنچه در عالم آخرت برای انسان اتفاق می افتد، در قلمرو مثال متصل محقق می شود و امور خارج از نفس بوده و مخلوق قوه خیال اوست. نخستین پیامد چنین نظریه ای شخصی بودن معاد است و حال آنکه آیات بسیاری از قرآن کریم ناظر بر وجود ارتباطات جمعی گوناگون (رابطه شهادت، شفاعت، تصرف، پرس و جو، مجالست و محبت، اشراف، مناداه،...

دو مسئلۀ مرگ و معاد نقش انکار ناپذیری در تبیین معنا برای زندگی دارند. این مقاله با روشی تحلیلی‌تطبیقی، ضمن تحلیل مواضع ابن‌سینا و ابن‌عربی در این باره، مواضع وفاق و خلاف گفتار آنان را می‌کاود. در نگاه هر دو، زندگی این جهانی انسان بدون باور به معاد و جاودانگی و وصول به سعادت ابدی، نه هدفی معقول، نه ارزش چشمگیر و نه کارکرد قابل دفاعی دارد. گرچه هر دو بر مسائلی چون نگاه خوشبینانه به مرگ، وابستگی ت...

برخی حکیمان مسلمان، همچون ابن سینا معاد جسمانی را به لحاظ فلسفی اثبات‌ناپذیر انگاشته و از همین‌رو تنها به قول صادق مصدّق تمسک کرده‌اند، اما ملاصدرا - حکیم بلندآوازه و نواندیش فلسفۀ اسلامی - بر اساس اصول و مبانی خاصی چون، اصالت وجود، تشکیک وجود، حرکت جوهری و ... در اثبات و تبیین فلسفی، آموزۀ معاد جسمانی که در متون دینی بر‌ آن تأکید شده است، راهی نو پیموده است. در این مقاله، ضمن اشاره‌ای گذرا به د...

نظریه پردازی فلسفی بر وفاق متون دینی، و تفسیر مبتنی بر موازین عقلی از آن متون، از مقاصد عالیۀ حکمای متعالیه و سنت مستمر آنان در پهنۀ حکمت پردازی است. پس از صدرا، در همۀ ادوار این مهم دنبال شده و  آقاعلی مدرس نیز از این توانایی بهره مند و مقید به این سیره است. او در نظریۀ ویژه اش در بارۀ معاد جسمانی، به آیاتی چند استناد جسته است. محوریترین متنی که او به آن عنایت ویژه دارد، این آیۀ کریمه است: «قل...