به رغم نظر مشهور مبنی بر مکّی بودن سورة مبارکة اعلی و یکپارچگی مضمونی آن، گروهی با استناد به روایات، قائل به تفکیک نزولی این سوره هستند و معتقدند بخشی از آن پیش از هجرت و بخشی پس از هجرت نازل شده است و گروهی نیز با فرض مکّی بودن همة سوره، به تأخیر تشریع حکم آیاتی از آن، در مدینه باور دارند.   در این پژوهش برآنیم تا با بررسی اقوال صاحبنظران و رهگیری روایات مورد استناد در منابع شیعه و اهل سنّت و مطا...

سوره نساء مدنی است . این سوره را « سوره النساء الکبری = سوره بزرگ نساء » نامیده اند تا از « سوره النساء الصغری » یعنی سوره « طلاق » ممتا باشد. سوره نساء به بیان احکام زنان و یتیمان و اموال و قوانین ارث و مسائل مربوط به جنگ و قتال می پردازد ، و راجع به اهل کتاب و منافقین و فضیلت هجرت ، و سنگینی جرم تخلف از هجرت گفتگو کرده ، و مردم را به تعاون و همیاری و دوستی و مهر و محبت به یکدیگر فرا می خواند...

یکی از ابعاد اعجاز قرآن، پیشگویی از آینده است. در این میان خبر غیبی غلبه روم بر فارس در سوره روم، از جهات گوناگون نظیر: زمان نزول، شأن نزول، مکان آن، علت شادی مسلمانان مورد اختلاف آراء اندیشمندان است. این تحقیق با طرح مواضع اختلافی و بررسی آنها با بیان ادله متقن و مستدل در صدد رفع اختلاف‌ها برآمده، تفسیری صحیح از این آیه ارائه داده است. سوره روم از نظر ترتیب هشتاد و پنجمین سوره و از سوره‌های مک...

بیشتر محققان غربی بر این باورند که سوره­های بلند مدنی دربردارنده مطالب پراکنده و از هم گسسته است و مقاله حاضر در صدد نقض اجماع مذکور است. سوره­ای که نویسنده برای رسیدن به هدف خود انتخاب نموده، سوره مائده است. نویسنده ابتدا سوره را بخش­بندی نموده است و سپس از طریق برقراری ارتباط بین بخش­های متوالی، کوشش کرده که پیوستگی آن را به اثبات برساند. هرچند مبانی نویسنده برای بخش‌بندی با مفسران مسلمان متف...

بیشتر مفسران تنها به مدنی بودن سوره حجرات تصریح کرده و این سوره را فاقد قراین لازم برای تاریخ‌گذاری دانسته‌اند. اما با توجه به سوره‌های قبل و بعد این سوره در روایات ترتیب نزول، زمان نزول سوره حجرات به‌طور تقریبی به اوایل سال ششم هجری باز می‌گردد. در حالی که تتبع در روایات سبب نزولِ ذیل سوره حجرات و گزارش مورخان از وقایع پس از فتح مکه، نشانگر نزول این سوره در نیمه اول سال نهم هجری، مصادف با ورود ...

وجود احادیثی در صحیح بخاری و مسلم و اعتماد بر آنها مبنی بر جادو شدن پیامبر اسلام (ص) موجب شده است که عده ای از مفسران و محدثانِ اهل سنت، سبب و شأن نزول دو سوره فلق و ناس را مرتبط با سحر شدن آن حضرت، توسط شخص به نام لبید بن اعصمِ یهودی بدانند، از این رو سحر شدنِ پیامبر(ص) را مخالف عصمت آن حضرت و منافی با شأن نبوت ندانسته اند. این مقاله پژوهشی است در پاسخ به این سوأل که آیا مسحور شدن پیامبر اسلام(ص)...

دانستن اسباب نزول آیات و سُور، همچنین شناخت درست و دقیق آیات و سُور مکّی و مدنی، از موثّرترین قرائن لازم، جهت تفسیر و تبیین وحی آسمانی و الهی قرآن است و در کشف معنا و دلالت آیات اهمیّت شایان دارد. قرآن پژوهان، شناخت مکّی و مدنی بودن آیات و سُور را از دو راه ممکن دانسته اند: طریقی مستند بر سماع و نقل و طریقی دیگر متکی بر قیاس. عوامل متعدد همچون: کمبود نصوص، اختلاف و تناقض روایات و... ایشان را بر آن داش...

سوره عنکبوت به گواه سیاق غالب آیات آن، مکی است اما وجود چند شأن نزول ذیل آیات ابتدایی آن و برخی قرائن درون‌متنی مانند اشاره به مسئله نفاق، موجب شده تا برخی مفسران قائل به نزول آیات 10 ـ 1 این سوره در مدینه و نزول آیه هشتم آن در سال نخست بعثت در مکه شوند. این باور منجر به پذیرش نزول گسسته این سوره از ابتدای بعثت تا حداقل 13 سال بعد از آن که پیامبر هجرت نموده، شده است، درحالی که شأن نزول آیه 8 در...

خدامحوری از ویژگی¬های قرآن کریم است تا آنجا که اسماء، صفات و افعال خدای متعال به طور چشمگیری در سوره های قرآن منعکس شده است.این پایان نامه باروشی جدید به بررسی تجلی اسماء وصفات وافعال الهی در سوره¬های قرآن پرداخته است؛ و هدف از آن این است تا اوّلاً نشان دهد که هر یک از سوره¬ها به چه وجه یا وجوهی از ذات الهی را متجلی ساخته اند و ثانیاً رابطه آنها با موضوع یا موضوعات سوره به چه صورت است. قرآن مجید ...

قرآن کریم صد و چهارده سوره دارد. طبق آماری که از روایات ترتیب نزول سوره‏ها به دست آمده است، هشتاد و شش سوره مکی و بیست و هشت سوره مدنی است. در اینکه به چه سوره‏ای مکی و به چه سوره‏ای مدنی گفته می‏شود، اختلاف نظر است. معیار زمان، معیار مکان، معیار خطاب و محتوا و معیار سماع و نص، از جمله معیارهایی است که توسط پژوهشگران علوم قرآنی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در این مکتوب معیار زمان مورد پذیرش...