چکیده: محمد نخشب (1355-1302)، بنیان­گذار نهضت خداپرستان سوسیالیست در زمره نخستین نمایندگان جریان نو­اندیشی دینی در ایران محسوب می­شود که با طرح مجموعه­ای از دیدگاه­ها و نقطه­­نظرات انتقادی در زمینه دین و تجدد در دهه30 شمسی، نقشی تاثیرگذار در گسترش اندیشه­ها  و مفاهیم نوین سیاسی و بازسازی اندیشه دینی در فضای روشنفکری و سپهرعمومی جامعه­ ایران ایفا نمود. این نوشتار بر آن است تا  با سود جستن از الگ...

در این نوشتار، براساس تفسیرى نظرورزانه از بحران علوم اجتماعى در ایران به پرسش از این مسئله مى‌پردازیم که آیا رویکرد نظرى پسااستعمارى مى‌تواند، اگرنه در رفع، لااقل در طرح پروبلماتیک این بحران یارى‌رسان باشد؟ بحران علوم اجتماعى از جنس شناخت شناسانه است و در غلبه بى‌چون وچراى پارادایم مدرنیزاسیون تجلى مى‌یابد. تداوم و غلبه این پارادایم بر علوم اجتماعى، در شرایط تکوین و تطور آن به‌مثابه زائده‌...

این مقاله نشان داده است که ادعای هابرماس در مورد همه شمولی مدرنیته، بر پایه تصور و یا برداشتی از مدرنیته قرار گرفته است که با عقلانیت غربی پیوند یافته است: «ما بی‌شک، ادعای همه‌شمولی را با درک غربی خودمان از جهان پیوند می‌زنیم»Habermas, 1984: 17) ) .مقاله بحث کرده است که برداشت مذکور ، وقتی در متن جهانی سرشار از تنوعات فرهنگی قرار داده شود، بسیار پرسش­برانگیز خواهد بود. در جهت برجسته ساختن تناق...

یکی ازمهمترین وجدی ترین موضوعات مورد بحث در دوره معاصر،ورود مدرنیته وآموزه های دنیای غرب به ایران است.شکست ارتش ایران درجنگ ها با روسیه تزاری که منجر به قراردادهای گلستان وترکمانچای شد،موجب شدتا نخبگان قاجار مانند عباس میرزا،به ضرورت بهره گیری ازتمدن غربی برای پیشرفت ونوسازی درایران پی ببرند.درراستای حرکت درمسیرنوسازی صدراعظم های نوگرائی مانندامیرکبیر،سپهسالار وامین الدوله گامهای موثری برداشتند...

گذر از سنت قاجاری به مدرنیته پهلوی همچون گذر از ساختارهای اجتماعی به عاملیت های انسانی است. انسان در مرکز تجربه مدرنیته قرار دارد از همین رو بدن انسان در مرکز تغییرات سنت به مدرنیته است. مناقشات پیرامون تجربه های زیستی و حتی تجربه های نوع لباس و پوشاندن بدن در مرکز نظریه های مدرنیته قرار می گیرد. از همین رو آغاز مدرنیته در ایران نیز در کشمکش با نوع لباس سنتی، حجاب و پوشش قرار گرفت. در تمام این ...

چکیده سلطنت طولانی ناصرالدین شاه همزمان با عصر نوینی بود که جهان به رهبری غرب تحولات اساسی را تجربه می کرد. برجسته ترین نقطه این تحولات تقابل میان سنت و مدرنیته بود. هر چند رسوخ اندیشه های ناشی از مدرنیته زمینه ی آگاهی و با لتبع تغییرات اساسی در ایران را پدید می-آورد اما افکار عمومی جامعه چنان پایبند سنتها بود که اندیشه های ناشی از تجدد خواهی را برنمی تافت و با وجود اینکه زنان در این مقطع زمان...

بحث تجدد در تاریخ سیاسی ایران از چند جهت قابل پژوهش است: تطور در مفهوم­شناسی تجدد و نسبت آن با مدرنیسم و مدرنیزاسیون، تأثیری­ که تجدد و مفاهیم هم خانوادة آن در سیر تحولات­سیاسی ایران بخصوص­درنهضت مشروطه به بعد داشته و دو مفهوم تجدد ملی و تجدد ظلی و جریان­شناسی برآمده از آن در تاریخ ایران. با این تمهیدات، بحث تجدد و سیر تاریخی آن، تقریباً با تمامی مفاهیم مهم فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعة ایران مر...

مقاله پیش رو در تلاش است تا با بررسی سه دوره گفتمانی مدرنیته در مغرب زمین روند رو به انحطاط نظریه پردازی را روشن نماید. در این ارتباط، به موج گفتمانی عقلانیت خواهی غرب اشاره خواهد شد، عقلانیتی که ادعا داشت که چراغی از روشنایی فروزان خواهد ساخت که دایره هستی برای همیشه از تاریکی و تاریک اندیشی رهایی یابد. سر برکشیدن گفتمان ارزش گرای مارکسیستی در موج دوم مدرنیته از یک سو ظرفیتی فکری در برابر یکه ...

از دوره قاجار به بعد، ظرف یک قرن و نیم گذشته، تجدد و نحوه مواجهه با آن از مسایل عمده فرهنگ ایران بوده که البته در فرآیند تحول مفهوم هنر و چگونگی خلق آثار هنری تاثیرات خاص خود را به جا گذاشته است. پژوهش حاضر به بررسی فرایند خلق اثر هنری، در دوره گذار از سنت به مدرنیته در ایران می پردازد. برای این منظور، از آراء میخاییل باختین، نظریه پرداز روس، استفاده شده است. علت انتخاب باختین، وجود مفاهیمی مان...

در تفسیر وجود متغیر، اقوال متفاوتی بیان شده که برآمده از مبانی مختلف است؛ این اقوال عبارتند از: کون و فساد، حرکت، حدوث ذاتی و تجدد امثال. در این نوشتار، تفاوت تجدد امثال با دیگر معانی طرح شده دربارۀ وجود متغیر، بیان شده است. نظریۀ تجدد امثال با تجدد اعراض اشاعره ـ که قولی ناصواب است ـ قابل انطباق نیست. این نظریه با حرکت جوهری ـ که قولی مبرهن و صواب است ـ توضیح داده می شود. در پایان بحث، وجود اس...