دکتر محمد الطالبی (متولد 1921م. تونس) متفکر و محقق برجسته جهان عرب, دکتر در رشته تاریخ, استاد و رییس سابق دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تونس است. وی صاحب پژوهش ها و آثار متنوع و فراوانی در تاریخ اسلام (عصر میانه), مسایل اسلامی معاصر و موضوع گفت وگوی اسلام و مسیحیت است. بیش تر آثار وی به زبان فرانسوی است و برخی از این آثار, به وسیله دیگران, به عربی ترجمه شده است. آن چه از پی میآید بخش عمد...

صنعت التفات به معنای دگرگونی و تغییر خلافِ ظاهر در اسلوب کلام، ازجمله پرکاربردترین صنایع ادبی به کار رفته در قرآن و از ویژگی های سبکی آن به شمار می آید. دشواری کاربرد این فن سبب شده است تا آن را «شجاعات العربیه» بنامند و در ادبیات عرب پیش از قرآن، کمتر استفاده شود. از این رو کاربرد فراوان آن در قرآن با توجه به فایده های عام و خاصش، نشان دهندۀ فصاحت و بلاغت بی نظیر قرآن است؛ اما بااین وجود ‍‍، در...

توپچی باشی منسوب به خاندان توپچو باشوف های گنجه است که در تفلیس تحصیل کرده و با زبان های فارسی، عربی، روسی، ترکی، گرجی، و ارمنی آشنا شده است. وی برای مدتی رئیس شعبه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پترزبورگ بوده و در تربیت نسلی از ایران شناسان مهم روسیه تأثیر شگرف داشته است. آشنایی وی با خوجکو و از طریق وی ملاقات با میسکه ویچ شاعر لهستانی موجب شد تا نخستین ترجمه منظوم از اشعار میسکه ویچ به زبانی فار...

در این مقاله تلاش شده است تا با توجه به شواهد و مدارک، خاستگاه واژۀ ترجمه و چگونگی صورت و معنای آن تحقیق شود. پژوهش‌های انجام‌شده نشان می‏دهد که واژه‏ ترجمان که ترجمه نیز از مشتقات آن است از دو منشأ وارد زبان عربی شده است، یکی از زبان سریانی به معنای تفسیر و تبیین سخن و دیگری از زبان فارسی به معنای زبانی را به زبان دیگر برگرداندن و هر دو معنا در آثار عربی شواهد بسیاری دارد. این کلمه در زبان عرب...

واگذاری امور انسانی به ماشین را شاید بتوان یکی از ویژگی های متمایز عصر جدید دانست؛ دوره ای که انسان بیش از پیش با ابداع ها و اختراع های گسترده، هرچه بیشتر به دنبال رفع دشواری های پیش روی زندگی، نیازهای بشر و واگذاری آن به دستگاه هایی است که میزان بهره وری آنها به مراتب بالاتر و دقیق تر از انسان است. امّا بلندپروازی بشر به حدّی است که در پی محوّل کردن برخی ویژگی های خاصّ بشری از جمله تفکّر، دریافت، ت...

تمدن میراثی بشری و پدیده ای اجتماعی است که از واقعیت یک جامعه معین و ساختار آن حمایت می کند و با انسان پیوند دارد. پژوهش درباره جوامع، نقطه آغازین شناخت تمدن است. اسلام دینی جهانی و فتوحات اسلامی وسیله ای برای گسترش آن بوده و دعوت اسلامی از جزیره العرب به سرزمین های دوردست راه یافته است. از آنجا که زبان و ادبیات یک ملت هرگز نمی تواند مجرد و بدون تأثیر باشد، با ظهور اسلام زبان عربی هم بر زبان سا...

یکی از شبهاتی که توسط برخی تشکیک کنندگان درباره ی نهج البلاغه مطرح گردیده است، شبهه ی وجود دقت وصف و غرابت در تصویر در خطبه های 155، 165 و 185 مربوط به توصیف خفّاش، طاووس، مورچه و ملخ می باشد، به نحوی که در این خصوص بیان داشته اند در آثار اولیه­ی عربی و اسلامی هیچ گونه اثری از وجود دقت وصف و غرابت در تصویر وجود نداشته و این­گونه توصیفات از طریق ترجمه ی کتاب­­های یونانی، فارسی ونظیر آن به زبان عر...

تاثیر نفوذ و گسترش آیین اسلام بر ایران و آثار اندیشمندان ایرانی (تالیف و ترجمه)، واقعیتی انکارناپذیر است. از این رو علاوه بر آثاری با عناوین و متن فارسی از جمله حماسه های ملی و تاریخی و منظومه های غنایی، آثار بسیاری نیز با عنوان تازی و متن فارسی و حتی با عنوان و متن عربی به رشته تحریر و ترجمه درآمد. در قرون اولیه، به سبب مشکل بودن زبان پهلوی، با حمایت و تشویق حکام عرب، آثار فراوانی توسط علمای ا...

از ابتدای روی کار آمدن دولت های صفوی و عثمانی زبان و ادبیات شاخصه ای ممتاز در روابط فرهنگی ایران و عثمانی به شمار می آمد. زبان ترکی عثمانی با بهره گیری فراوان از واژه های فارسی و عربی در زمره زبان های اسلامی است و تا پایان حیات دولت عثمانی زبان رسمی این امپراتوری بود. مورخان عثمانی به اقتضای هم جواری، زبان مشترک، و تحولات فی مابین دولت های ایران و عثمانی در آثار خود به مسائل و رخدادهای ایران به...