از میان سه طریق سنتی مورد ادعای استیور در باب زبان دینی، رویکرد فخر رازی به زبان دینی را می‌توان در حیطة طریق سلبی جای داد؛ زیرا دیدگاه وی در زمینة اثبات و شناخت ذات خداوند و معناشناسی برخی از اسما، اوصاف و افعال الهی بر روش سلبی متکی است. از آن‌جا که یکی از لوازم رویکرد سلبی به زبان دینی، بیان‌ناپذیری آن است این مسئله در رویکرد رازی آن‌جا نمایان می‌شود که در حیطة خداشناسی و معناشناسی برخی اسما...

نظریه‌ ولایت در عرفان اسلامی با سه مفهوم دوستی، نزدیکی و سرپرستی گره خورده است و هر یک از عرفا بر یک یا چندی از این مفاهیم برای تبیین نظریه‌ ولایت تأکید کرده‌اند. ابن‌عطاءالله اسکندرانی به عنوان یک صوفی برجسته‌، نظام بخش، گسترش دهنده و اولین نگارنده‌ اندیشه‌های طریقه‌ شاذِلیه‌ ‌مصر است که سالک را برای طی مسیر و دستیابی به «معرفت ‌الله» به «اسقاط تدبیر»، «مجاهده با نفس»، «خلوت، عزلت و ذکر» و «طی ...

خداوند سبحان ، هدایت و ارشاد بندگانش را از طریق اجتبا افراد معصومی چون علی (ع) قرار داده که خود با سعی و تلاش و مجاهده با نفس، با تقوی الهی و دوری از گناه و انجام طاعات، تسلیم محض در برابر اوامر و نواهی الهی است و چون حفظ رسالت و هدایت جمیع افراد نیاز به عصمتی همه جانبه و پیگیر دارد خداوند سبحان آنان را با موهبت عصمت که حاصل اثر مراتب والای تقوا و علم لدنی و تسدید روح القدس است، در جمیع امور در...

چکیده اخلاق» یکی از ارکان اساسی فرهنگ بشری است و لذا «تربیت اخلاقی»، از دیرباز مورد توجه پیامبران، مصلحان اجتماعی، اندیشمندان و مربیان قرار گرفته است. از آنجا که در دین مبین اسلام، اخلاق و تربیت اخلاقی، آبشخور اعتقادی و معنوی دارد، رجوع به آراء و افکار بزرگان دین از جمله پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) می تواند الهام بخش برنامه های تربیت اخلاقی باشد. هدف این پژوهش که با روش تحلیلی - اسنادی انجام گرف...

در این اثر جایگاه نفس از دیدگاه مولانا در مثنوی مورد تحقیق قرار گرفته است. نفس از اصطلاحات و تعابیر کلیدی و مهم در عرفان و تصوف است و در تمام منابع و میراث مکتوب عرفانی، مدخل خاصی بدین مقوله اختصاص یافته است. مثنوی نیز یک اثر عرفانی است و مولانا به عنوان یک عارف و متفکر دانا و آشنا با نفس و نفسانیات و تأثیر و تأثر آن در روح و روان انسان در موقعیت های گوناگون به سخن پردازی می پردازد. مولانا نفس ...

بررسی برخی از روش های تهذیب نفس از دیدگاه امام خمینی(ره) هدف اصلی این تحقیق است ولی از منابع دیگر مانند قرآن و روایات نیز در تبیین کامل مباحث استفاده می شود. اولین روش مطرح در این زمینه تفکر است؛ تفکر در عظمت خلقت، نعمت های الهی و وظیفه انسان در قبال خدا جایگاه والایی در تعالیم اسلامی داشته و آیات و روایات متعددی بر آثار تربیتی آن تصریح نموده است. این مسأله در دیدگاه امام خمینی(ره) هم مورد توجه...

انسان کامل، ستون فقرات عرفان اسلامی و یکی از بنیادهای استوار در ادب عرفانی است که در گذر زمان به دلایل مختلف و با نام های گوناگون ، مورد توجّه و تمجید همه ی ادیان و آیین ها بوده است. انسان کامل از نگاه عارف بزرگ، شیخ محمود شبستری انسانی است که از تعلقات مادی و جسمانی رهیده و دیو منیّت و ریا را زندانی کرده است. انسان کامل برای رسیدن به این نام نیکو باید به عنایت الهی و مجاهده بشری در سلوک طریقت گا...

چکیده «کشش» و «کوشش» دو مفهوم اساسی و محوری در حوز? «عرفان و تصوف» است. بسیاری از صوفیان مطرح و اثرگذار اصالت را به «کوشش» مجاهده و تلاش سالک یا مرید داده و جذبه و عنایت را فرع بر آن دانسته اند امّا عارفی چون مولانا جلال الدین بلخی، «کشش» یا «جذبه الهی» را از تلاش و کوشش سالک برتر می داند دلیل مهّم وی بر این برتری، امنیت آدمی در حالت جذبه در مقایسه با حال وی در هنگام سعی و کوشش (سلوک عملی) در ...

مطابق کلام وحی در آیات ?قالَ فَاهْبطْ مِنْها فَما یکونُ لَک أَنْ تَتَکبَّرَ فیها فَاخْرُجْ إِنَّک مِنَ الصَّاغِرینَ * قالَ أَنْظِرْنی إِلی یوْمِ یبْعَثُونَ* قالَ إِنَّک مِنَ الْمُنْظَرینَ * قالَ فَبما أَغْوَیتَنی لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَک الْمُسْتَقیم? (اعراف/??-??) ابلیس در جریان خلقت آدم و مأمور شدن سجده بر آدم به جهت?خودخواهی و تکبر از امر الهی سر برتافت و مطرود درگاه الهی شد و چون انسان را در محرومیت خویش دخیل دانست به منظور انتقام از او با مهلتی که از خدا طلب...

نوشتار حاضر، از ابعاد مختلف به مقوله جهاد نگریسته و آثار و سنت های حاکم بر آن در قرآن و روایات را تجزیه و تحلیل می کند. نویسنده ضمن ارائه تعریفی لغوی و اصطلاحی از جهاد به مبانی اولیه جهاد اشاره کرده و تاریخچه ای از سیر تکاملی آن را ارائه می دهد. وی با تأکید بر اهمیت و ضرورت جهاد در اسلام، جهاد را عامل حفظ اسلام ومسلمانان و اقتدار جامعه اسلامی دانسته و بر این اساس یکی از واجبات مهم اسلامی را عنو...